Sociale cohesie in heden en verleden, - Nethur

Sociale cohesie in heden en verleden,
van Vreewijk was er grote zorg over overmatig drankgebruik door arbeiders. De kostwinners maakten het
geld op aan drank waardoor het toch al karige gezinsinkomen tekort schoot. Dit was aanleiding om in
Vreewijk het drankgebruik te weren. Er zou geen café komen. De mannen dienden zich niet in café’s op te
houden, maar in de geborgenheid van het gezin hun vrije uren door te brengen.
Deze nadruk op de beslotenheid van het gezin maakte niet aan alle problemen een einde. Openbare
dronkenschap, die in de vooroorlogse volksbuurten zo werd verafschuwd door de burgerij, werd in Vreewijk
bestreden door het schenken van alcohol slechts in één gelegenheid toe te staan; Het Witte Paard, een
restaurant dat voor de arbeidersklasse, en daarmee het overgrote gedeelte van de bevolking van Vreewijk,
onbetaalbaar was. Echter, nu bleek dat het alcoholgebruik zich in Vreewijk had verplaatst naar de
afzonderlijke huiskamers. “Het alcoholgebruik is in vele gevallen verplaatst naar de huiskamer, daardoor ziet
men ook minder dronken mensen op straat.” Dit thuisgebruik van alcohol was zo mogelijk nog gevaarlijker
dan het openbare drinken. “Toch schuilt er in dit thuis drinken ook een zéér groot gevaar! De jeugd raakt
vertrouwd met de gewoonte van het drinken. Vooral wanneer in een gezin nooit te veel gedronken wordt, zal
de jeugd geen bezwaren voelen om later óók een glaasje mee te drinken. Vaak is er een “overbrugging”,
doordat de grotere kinderen al iets mee mogen proeven! En wie verzekert de jongen of het meisje, dat zij sterk
genoeg zullen zijn, om matig te blijven. Een ander groot gevaar schuilt in het feit dat de vrouw thuis mee gaat
drinken en samen met haar man het slechte voorbeeld geeft voor de kinderen.” (Contact, december 1955).
Het artikel waar dit citaat uit afkomstig is bleek de eerste in een lange reeks van maandelijkse artikelen over
alcohol en de gevaren hiervan. Het wekt aan de ene kant weerstand op dat van hogerhand door de NV
besloten werd om Vreewijk alcoholvrij te maken. Aan de andere kant waren er grote problemen met alcohol
in die tijd. Met het stijgen van de welvaart is de alcoholconsumptie niet gedaald. Wel zijn de materiële
gevolgen van alcoholconsumptie of verslaving voor veel gebruikers minder ernstig. “Vreewijk is altijd
drooggelegd geweest, heeft nooit een café gehad. Je had wel Het Witte Paard, maar dat was zo duur en goed.
Ik ben er blij mee. Mijn vader heeft gedronken en ik ben dus tegen drank. Ik heb het altijd fijn gevonden van
Vreewijk, dat er geen café was.” (Elshoud).
De afwezigheid van een café is voor sommigen, met name diegenen die geen negatieve ervaringen met
alcohol hebben, een gemis. Het ontbreken van een café versterkt het ‘saaie’ karakter van de wijk, die
voornamelijk een woonwijk is. Voor vertier moet men naar aangrenzende wijken.
3.3.2 Bevolking: verzuilde arbeiders
Vreewijk werd gebouwd als een arbeiderswijk. Armoede kwam volgens Schaardenburg, die in Vreewijk
opgroeide, redelijk veel voor. “In geen van de gezinnen, op het gezin De Koning na, was sprake van enige
luxe. In de hele buurt niet. De schillenboer was niet de enige die erbij werkte. Ook mijn vader deed dat soms
en de ouders van Yvonne werkten er eveneens bij door een landje te pachten, waarop groente en fruit voor
eigen gebruik werden verbouwd. En de stiefvader van Els, de classificeerder uit de haven, deed regelmatig
extra nachtdiensten om het gezin te kunnen onderhouden. De brievenbesteller verdiende zo weinig dat hij er
altijd bijwerkte.” (Schaardenburg, 1988, p. 60).
De toename van de welvaart komt sterk terug in de levensgeschiedenis van onze respondenten. Vergeleken
met nu was er volgens hen vroeger redelijk wat armoede. Maar toen vergeleek men niet met de toekomst, men
vergeleek zich met elkaar. Niemand had het erg breed en men voelde de armoede niet zo erg. De interviews
geven weinig inzicht in het werkelijke welvaartsniveau in Vreewijk ten opzichte van andere Rotterdamse
buurten. Wel geven de citaten een blik op de gevolgen van de welvaartsstijging voor de herinnering van het
file:///N|/nethur/pages/research/partnership/DGVH nethur rapport.htm (50 van 153) [30-10-2002 12:57:00]