Sociale cohesie in heden en verleden, - Nethur

Sociale cohesie in heden en verleden,
zien – kèrels niet?” (Tijdschrift voor Volkshuisvesting, april 1921, p. 46).
De voorkeur voor eengezinswoningen met tuin is een blijvend gegeven in de geschiedenis van Vreewijk en
waarschijnlijk ook voor grote delen van de rest van Nederland. De vrijheid van een eigen woning, zonder
boven- of onderburen, en zonder de trap met anderen te moeten delen is voor velen een wens. De ‘eigenheid’
van de woning is een groot pluspunt, al is de woning op zichzelf nog zo klein (zie ook Hoang Huu Phe en
Wakely, 2000). Op de vraag wat zo beviel in Vreewijk bij de eerste kennismaking worden dan ook met name
de eengezinswoningen genoemd. Ook dit staat telkens in relatie tot andere woonervaringen. “Bij ons waren er
geen tuinen. We hadden twee of drie verdiepingen, met zijn vieren op een trap en alleen een tuintje bij je huis,
maar dit waren allemaal vrije huizen.” (Steur).
Alle vijf geïnterviewden hebben in Vreewijk gewoond als onderdeel van een gezin met kinderen. Inmiddels
waren voor drie respondenten de kinderen het huis uit en zij bleven alleen over. Eén respondent is in zijn
eentje in het huis van zijn ouders blijven wonen. Dezelfde ruimte hoeft dan ook inmiddels door heel wat
minder mensen gedeeld te worden. De ervaring van ruimte moet dan ook gezien worden in het contrast met
het verleden. Zij herinneren zich over het algemeen een zekere berusting in het woonoppervlak. Dat was
gewoon, je deed het met wat je had. “We konden maar één kamer inrichten. Je had de voorkamer en
daartussen een deur en dat stond leeg. Meer spullen hadden we niet. Er was ook geen badkamer. We hebben
in de keuken een douche gemaakt. We hadden vier kinderen en er waren drie kamers boven, drie dochters op
een kamer en mijn zoon in de andere. Ja drie dochters op een kamer, ja we vonden het allemaal gewoon. Er
waren mensen met zeven kinderen.” (Elshoud).
Het is de vraag of Granpré Molière zijn eigen burgerstandaarden liet meewegen in de mening dat de
woningen te klein waren. Of misschien overzag hij reeds toen dat het begrip ‘arbeidersklasse’ achterhaald zou
raken door een algemene welvaartstijging van een groot deel van de bevolking en dat de welvaart gedeeltelijk
werd vertaald in een grotere vraag naar ruimte. Tijdens de stadsvernieuwing in Vreewijk werd met name
gepoogd het woonoppervlak te vergroten.
De tuinen vormen een belangrijk element van het ‘buitengevoel’, of tuindorpkarakter dat in Vreewijk werd
nagestreefd. In hoofdstuk 2 merkten wij op dat de stad door sommigen werd verfoeid, door anderen
verheerlijkt. Ondanks het feit dat Granpré Molière tegenstander was van een te sterke afwending van de stad
zag hij ook grote problemen in de stad. De tuinstad kon een aantal van deze problemen op lokale schaal
verhelpen. Ook de bewoners geven dikwijls het contrast met de binnenstad aan, wat wederom aangeeft dat de
waardering van het tuindorp in de tijd geplaatst moet worden. Het is een perceptie die in sterke mate
samenhangt met de eerdere en andere ervaringen van de bewoners en de vergelijking die zij hiermee maken.
De waardering van de woonomgeving zelf hangt dan ook niet slechts samen met de kenmerken van die
woonomgeving, maar misschien meer nog met de kenmerken van een bepaalde tijd en regio waar mensen van
op de hoogte zijn. “Ik zit den den ganschen dag in de drukte van de rumoerige stad en als ik dan in den
namiddag van de beurs naar huis ga en de Dreef op kom – dan voel `k eerst recht wat het zeggen wil te wonen
in tuindorp, waar het immer rustig en stil is en je in den waren zin des woords opleeft. In den zomer zit ik
meest `s avonds in den tuin, lees m’n krant en m’n jongens spelen. Voor m’n vrouw zijn deze uren de
ontspanning van den dag.” (Tijdschrift voor Volkshuisvesting, 1921, p. 45).
3.2.3 Bereikbaarheid van een ‘buitenwijk’
Vreewijk is gebouwd als woonwijk aan de rand van een stad. In de tuinstad van Howard was voorzien in
werkgelegenheid op geringe afstand van de woongebieden. In Nederland echter is de tuinstadbeweging vanaf
file:///N|/nethur/pages/research/partnership/DGVH nethur rapport.htm (44 van 153) [30-10-2002 12:57:00]