Sociale cohesie in heden en verleden, - Nethur

Sociale cohesie in heden en verleden,
binnen een begrensd geografisch terrein.
2.2.3 Het functionalistisch streven
De functionele wijk is het stedenbouwkundige principe waaruit het sterkst van de in dit hoofdstuk beschreven
voorbeelden van twintigste-eeuwse stedenbouw een positieve reactie op moderne ontwikkelingen spreekt.
Deze stroming wordt dan ook door velen met name geassocieerd met deze tijd. Wanneer men denkt aan
moderne architectuur komen bij de meeste personen glazen wolkenkrabbers en hoge minimalistisch versierde
flatgebouwen voor ogen. Echter, ook deze functionalistische bouw is een reactie op moderniteit, zoals de
tuinstad en de wijkgedachte. De moderniteit was voor de personen die tot deze bouwtraditie behoorden
immers nog lang niet ver genoeg gevorderd.
Deze bouwstijl kan minder duidelijk met een bepaalde periode in de geschiedenis worden geassocieerd dan de
hiervoor beschreven stromingen. Gedurende een groot deel van de twintigste eeuw heeft de stroming invloed
gehad. Gedurende deze periode zijn er verschillende veranderingen opgetreden en zijn verschillende
bouwtechnieken gebruikt. De principes van het CIAM, de belangrijkste organisatie binnen deze traditie,
hadden ook na de opheffing in 1959 nog volgelingen.
In deze stroming werd meer aandacht besteed aan bouwtechnieken dan in veel andere stedenbouwkundige
stromingen. Soms ook worden deze bouwtechnieken gebruikt om een bepaalde stroming in de
stedenbouwkunde aan te duiden. Deze bouwtechnieken waren onderdeel van de functionele bouw van de
wijk. Met nieuwe materialen en technieken zou sneller en beter gebouwd kunnen worden. “Die Einfürung der
Maschine und die industrielle Produktion haben eine besonders rasche Entwicklung der Städte verursacht, die
in der Geschichte ihresgleichen nicht hat.” (Irma Hilpert, 1978, p. 3).
Wij gebruiken hier de term functionalistisch streven, daar het ons met name gaat om het achterliggende
gedachtegoed ten aanzien van de wijk, en niet om de bouwmethodes. De functionele wijk is zeer in het kort
de stroming in de stedenbouw die een zo functioneel mogelijk ingedeelde wijk voorstond, met een scheiding
van verschillende functies (wonen, werken, recreatie en verkeer). Het is de wijk waarin de moderne rationele
mens zou kunnen floreren (Scott, 1998). De wijk zou gezond zijn voor het lichaam, maar ook voor de geest.
Door de overzichtelijke opbouw zouden mensen hun tijd efficiënter kunnen indelen. In deze functionele
wijken werd moderniteit gehuldigd en verbeterd.
Verschillende namen kunnen aan deze stroming worden verbonden. Echter, van alle namen duikt Le
Corbusier in de literatuur het meest op. Samen met andere architecten die in het CIAM samenkwamen richtte
hij zich op een verbetering van de stedelijke ruimte, langs moderne lijnen. Misschien is Le Corbusier een
boegbeeld geworden vanwege zijn zeer uitgesproken ideeën over hoe steden er uit dienden te zien. Zeker niet
is het vanwege de vele tastbare resultaten van zijn werk. De plannen van Le Corbusier zijn zelden uitgevoerd
en directe fysieke resultaten zijn er nauwelijks. Echter, indirect is het denken van Le Corbusier zeer zichtbaar
geworden. Na zijn dood zijn er vele wijken verschenen die duidelijk geïnspireerd zijn door zijn werk.
De meest in het oog springende kenmerken van de functionalistische stedenbouw is de wijde opzet van de
bebouwing, gecombineerd met veel groen, de hoogbouw, die desondanks grote dichtheden per hectare
mogelijk maakt en de scheiding van de vier door Le Corbusier in het Charter van Athene (1933)
onderscheiden activiteiten, namelijk wonen, werken, recreëren en verkeer. De bestaande chaotische
stratenplannen met zeer gemengde bebouwing werd door de functionalisten verafschuwd. Zo staat in het
pamflet met constateringen en richtlijnen dat voortkwam uit het vierde CIAM congres: “Der heutige Zustand
file:///N|/nethur/pages/research/partnership/DGVH nethur rapport.htm (34 van 153) [30-10-2002 12:57:00]