Sociale cohesie in heden en verleden, - Nethur

Sociale cohesie in heden en verleden,
Dit geeft aanleiding om in de onderverdeling van de dimensies van de woonomgeving een duidelijk
onderscheid te maken in positieve en negatieve elementen. De afwezigheid van bepaalde vereisten heeft een
grotere weerklank op de waardering van de woonomgeving. Hierbij moet worden opgemerkt dat datgene wat
als normaal wordt gezien en datgene wat als extra wordt gezien zeer afhankelijk is van tijd en plaats en van de
persoonlijke ervaringen van individuen.
Ook in het sociale buurtleven zijn niet alleen positieve kenmerken van belang, zoals onderlinge contacten en
een bloeiend verenigingsleven, maar vooral ook de afwezigheid van negatieve kenmerken. Veiligheid en
geborgenheid worden voornamelijk gezocht in de beperkte schaal van de wijk. Een extreem voorbeeld
hiervan zijn ‘gated communities’ die met name in de Verenigde Staten in aantal toenemen. De wereld wordt
als bedreigend ervaren. Daarom kiest men ervoor deze buitenwereld zo veel mogelijk buiten de deur te
houden. De vorming van ‘gated communities’ betekent niet dat binnen de muren een actief sociaal leven
plaatsheeft. De muren zijn veeleer belangrijk in het buiten houden van als negatief ervaren elementen, dan in
het samenbinden van een gemeenschap. De buurt is een veilige haven in een verder beangstigende wereld.
1.6 Schaalniveau van de woonomgeving
De geografische afbakening van de woonomgeving is problematisch (zie ook Grünfeld, 1970). Dikwijls wordt
aan de wijk- of buurtgrenzen een te grote rol toegedicht wat betreft het ruimtegebruik van bewoners. In het
licht van een verschuiving van afstand naar tijd in het ruimtegebruik is de afbakening van een betekenisvolle
omgeving nog moeizamer geworden. Waar vroeger de afstand vrij goed de bereikbaarheid van plaatsen
aangaf, kunnen mensen en informatie nu vaak makkelijker tussen grote steden heen en weer gaan, waar
elektronische snelwegen, intercityverbindingen en lijndiensten zijn, dan dat zij kleinere plaatsen in de
nabijheid bereiken.
Onderzoeken beperken zich vaak tot de bestuurlijke wijkgrenzen, niet de gevoelsmatige individuele grenzen.
Dit leidt tot foutieve voorstellingen van de werkelijkheid. Er staan geen muren om de wijk en mensen zullen
zich dan ook niet gedragen alsof die er zijn. Bovendien zijn er tussen bewoners grote verschillen. Voor jonge
mensen met een fiets of auto is de actieradius groter dan voor een bejaarde die slecht ter been is. De laatste zal
zich op een kleiner gebied oriënteren dan de gehele buurt of wijk, terwijl de eerste gemakkelijk de officiële
wijkgrenzen overgaat voor sociale contacten, boodschappen en vrijetijdsbesteding. In interviews dient dan
ook een open benadering te zijn ten aanzien van de persoonlijke afbakening van de woonomgeving.
In deze studie wordt het woord ‘wijk’ gebruikt als de bestuurlijke afbakening en ‘buurt’ als een kleinere en
geconstrueerde afbakening. Veel gemeenten verdelen wijken onder in officiële buurten. Dit geldt dan als
ruimtelijk kader voor bijvoorbeeld bevolkingsstatistieken. Deze buurtgrenzen hanteren wij in deze studie niet,
tenzij dat expliciet vermeld wordt. Bestuurlijk is een buurt als subjectief, geconstrueerd begrip niet af te
bakenen.
Naarmate meer mensen (ongeveer) dezelfde grenzen aanhouden is er een sterkere ‘imagined community’.
Daar mensen voor een groot gedeelte dezelfde prikkels krijgen, zoals de morfologie van een buurt en de
gemeentelijke administratie, zal enige overlap aanwezig zijn. Ook een wijkkrant kan belangrijk zijn. Ten
slotte is het bestaan van een naam van niet te onderschatten belang. Namen kunnen ontstaan in de
‘volksmond’, zij kunnen ook bedacht worden door beleidsmensen. Het bestaan van een naam is heel
belangrijk in het mogelijk maken van een ‘imagined community’. De imagined community is door deze
file:///N|/nethur/pages/research/partnership/DGVH nethur rapport.htm (18 van 153) [30-10-2002 12:57:00]