Sociale cohesie in heden en verleden, - Nethur

Sociale cohesie in heden en verleden,
1.5.1 De functionele woonomgeving
In de eerste plaats onderscheiden we de functionele omgeving. De bewoners maken gebruik van een buurt
vanwege een bepaalde nuttigheidswaarde die zij voor hen heeft. De woning biedt bescherming tegen
bijvoorbeeld klimatologische omstandigheden, maar ook tegen onveiligheid of onbekenden. Bovendien is de
woning de ruimte waar men privacy kan genieten. Daarnaast geeft het ruimte voor slapen, eten en andere
activiteiten. Ook de adresfunctie van een woning is belangrijk. Een eigen adres is voor velen een teken van
onafhankelijkheid. Daarnaast kan post worden ontvangen op het adres of kan visite worden ontvangen (Zie
ook Grünfeld, 1970).
Ook bij deze kenmerken, die redelijk vaststaand overkomen, speelt de interpretatie van haar gebruikers een
rol. Een adres is alleen noodzakelijk als men post wil kunnen ontvangen. In veel derde wereldlanden bestaan
in grote gebieden geen huisadressen. Omdat weinig post verstuurd wordt en wanneer er een brief is de
bezorger aan de hand van de naam reeds weet waar de brief bezorgd moet worden, leidt dit niet tot al te grote
problemen. De ruimte om te wassen en naar het toilet te gaan is in de laatste decennia in Nederland als
essentieel functioneel kenmerk aan de woning toegevoegd. En privacy is ook niet altijd zo’n essentieel
kenmerk geweest als het nu is.
Naast de woning heeft ook de buurt een aantal functionele kenmerken. Zo zijn er de voorzieningen in de buurt
en de locatie van de buurt ten opzichte van bijvoorbeeld werk of transportmogelijkheden. Functionele
kenmerken van de buurt zijn in de moderne tijd dikwijls in de planning opgenomen. Zo is vaak nagedacht
over winkelruimte en verkeersmogelijkheden. In de meer organisch gegroeide wijken kwamen bepaalde
functionele voorzieningen vaak pas later, als er een draagvlak was ontstaan.
Een aantal van de functionele kenmerken zijn basisvoorwaarden. Wanneer geen bescherming wordt gegeven,
of geen adres, zal dit door velen als zeer negatief worden ervaren. Door de verbetering van de
woningvoorraad in Nederland in de loop van de twintigste eeuw zijn functionele kenmerken niet meer zo alles
overheersend in de beleving van veel mensen. Het wordt als vanzelfsprekend ervaren en zodoende minder
genoemd. De aandacht richt zich meer op de sociale en expressieve kant van de woonomgeving. Zodra echter
aan één van de essentiele functionele kenmerken niet wordt voldaan zal dit grote invloed hebben op de
woonbeleving.[3]
In buurten zijn altijd verschillende ‘soorten’ ruimten. Zo is er een onderscheid tussen publieke en private
ruimten. Daarnaast bestaat ook semi-publieke of semi-private ruimte. De eigen woning is bijna altijd privé.
De straat is bijna overal (woonerven uitgezonderd) openbaar of publiek. Gemeenschappelijke tuinen,
trappenhuizen, kelders en dergelijke zijn minder duidelijk. Zij bevinden zich ergens op het continuüm tussen
private en publieke ruimten. Wáár op dat continuüm, is vaak betwist door de verschillende gebruikers van de
ruimte. De regels die gelden voor het gebruik van de ruimte zijn daardoor niet duidelijk. Ook is onduidelijk
wie gezag heeft over de ruimte. Zo kan het voorkomen dat iedereen de ruimte naar eigen believen vol stalt,
‘decoreert’ met spullen of dat niemand zich geroepen voelt om schoon te maken. Gemeenschappelijke tuinen
kunnen gebruikt worden voor doeleinden die sommigen ontoelaatbaar vinden, zoals het sleutelen aan auto’s.
Deze vormen van gebruik conflicteren met andere vormen van gebruik, zoals het spelen van kinderen, of
rustig op een bankje zitten.
1.5.2 De sociale woonomgeving
file:///N|/nethur/pages/research/partnership/DGVH nethur rapport.htm (12 van 153) [30-10-2002 12:56:59]