JG 19 nr 1 - Reynaertgenootschap

vertaling
■ Paul van Keymeulen
De kroning van Reynaert
Inleiding
Van Le couronnement de Renart (tweede helft dertiende eeuw) bestaat er slechts
één manuscript, volledig uitgegeven in twee uitgaven: die van Méon (tome IV van
zijn editie van de Roman de Renart (1826)) en die van Alfred Foulet. 1 Dat er zo weinig
edities van bestaan, ligt aan de geringe literaire waarde van de tekst, ook al
wordt dit gedeeltelijk gecompenseerd door het historisch belang van dit hybride verhaal.
2 Het enige overgeleverde manuscript is daarenboven erg gecorrumpeerd en
bovendien gecompliceerd qua taal – Picardisch met bijzonder veel moeilijke vormen.
Men begrijpt dan ook de verzuchting van Sylvie Lefèvre in haar commentaar bij
haar gedeeltelijke vertaling in modern Frans van de tekst in A. Strubels Pléiade-editie
van de Roman de Renart: ‘En raison de la difficulté du texte, on voudra bien nous
excuser de proposer une première traduction, qui elle aussi doit laisser beaucoup à
désirer.’ 3 Lefèvre zette de verzen 1675-2794 – een nogal duidelijk fragment – om in
modern Frans. Hoe welwillend zal de lezer dan wel niet zijn bij het lezen van onderhavige
integrale vertaling van een niet-specialist, die zijn best heeft gedaan om het
hele verhaal sluitend en aanvaardbaar te maken. Ik heb, trouwens net als Sylvie
Lefèvre, gepoogd om de moeilijkheden niet te verdoezelen door eromheen te vertalen.
Het verdient, alles in acht genomen, aanbeveling om eerst de samenvatting van
Le couronnement de Renart / De kroning van Reynaert te brengen (hierna vertaald
naar de resumé van A. Foulet).
Samenvatting
56
De dichter draagt zijn ‘roumant’ op aan de nagedachtenis van Willem, graaf van
Vlaanderen. Deze koene ridder, gestorven voor hij de top bereikte, was een voorbeeld
van naastenliefde en hoofsheid. De toegang tot zijn paleis bleef onverbiddelijk
ontzegd aan Laster, Nijd en Hoogmoed. Toen deze drie verraders zagen dat ze
de tegenstand van de graaf niet zouden breken, profiteerden ze van een toernooi
om hem laffelijk te doden. Maar de roem van Willem ging na zijn dood over op de
prinsen van zijn geslacht, voor wie hij een nobel voorbeeld was. Zedenles: zich ontdoen
van een nobel meester is een vergissing en wordt gewoonlijk duur betaald.
Volgend verhaal zal het aantonen.
In Malpertuis houden Reynaert en Ermengarde pillow-talk. Zij wil weten waarom
haar echtgenoot, nochtans een meesterlijk intrigant, zich niet van de kroon wil
meester maken. Reynaert antwoordt dat hij ver van de intriges wil leven en zich
daarom zal terugtrekken in een klooster. Hij voelt zich ook oud en de dood wenkt.
Op dat ogenblik roept de koekoek dertien keer en Reynaert besluit daaruit dat hij
nog dertien jaar te leven heeft. Als hem nog zoveel tijd is beschoren kan hij Nobel
nog onttronen. Reynaert begeeft zich op het oorlogspad. Hij ontmoet Timer, de ezel,
die zich in een wei aan distels te goed doet. Rein vertelt hem dat hij tot parochie-
Tiecelijn, 19, 2006