JG 19 nr 1 - Reynaertgenootschap

53
woedende hond heeft de vacht van de strijdende wolf rechtopstaande haren. De
vechthouding van het paar is raak getroffen. De nasnijder in Verdussen heeft de
vachtuitbeelding beperkt tot wat streepjes en daardoor zijn de dieren minder levensecht.
Geschiedenis van Reinaert de vos / Histoire de Maitre Renard
Zoals we al hoger stelden bestaan er twee versies van deze centsprent. De tweede
(wellicht jongere), tweetalige versie, die niet in detail te fotograferen was en daarom
niet als hoofdprent werd besproken (afb. 2), heeft enkele afwijkende plaatjes.
Het achttiende plaatje, waarop de in het ijs gevangen wolf is afgebeeld, verschilt het
sterkst. Eigenaardig genoeg is dit plaatje niet gespiegeld (d.w.z. dat men hier de
moeite heeft genomen de plaat in spiegelbeeld te snijden) en zien we de koning als
belager van de wolf in plaats van de dorpelingen. Artistiek is deze tweede versie
sterker: de houtsneden zijn beter, met vastere hand gesneden en mooier ingekleurd
(eveneens met geel en bruin).
Het grootste verschil tussen de beide varianten is dat de onderschriften bij de
tweede versie tweetalig Nederlands/Frans zijn. De onderschriften zijn niet gelijk.
Onder de prent waar het binnensluipen van Tibaert wordt uitgebeeld, lezen we:
Reinaert brengt den kater in huizen
Om te vangen groote muizen
Le matou amateur de souris
Dans le piège de Renard fut pris
Op de eentalige centsprent lezen we onder het plaatje dat dezelfde scène uitbeeldt:
De vos brengt de kater in een huis om muizen te vangen,
waer hy van te voren gestolen had.
De Franse tekst is geen letterlijke vertaling van de Nederlandse tekst, daardoor is
het blad niet bruikbaar om kinderen Frans te leren. Het is vooral een handige zet
van de uitgever. Het kost weinig meer om aan de prent een Franse tekst toe te voegen
en de afzetmarkt wordt veel groter.
Bij vergelijking van de korte centsprentteksten met de bestaande hoofdstuktitels
in de overgeleverde volksboekjes is het helaas niet mogelijk om een precieze bron
van de tekst aan te duiden. Noch bij Verdussen, Van Soest, Vinck, Thys, Heyliger
of Herleyn is er een duidelijke link met deze tweeregelige teksten. De mogelijkheid
moet worden opengelaten dat de centsprent is geïnspireerd op een niet overgeleverd
volksboek. Tot diezelfde conclusie kwamen we reeds bij een grondige vergelijking
van de prenten in de volksboekjes en op de centsprent. Er blijft een reis doorheen
de Nederlanden (en eigenlijk door heel Europa) nodig om te ontdekken of hier
of daar toch nog geen volksboekje is overgeleverd dat de duidelijk aanwijsbare bron
voor de centsprent is. Als we één ding kunnen afleiden uit onze studie, dan is het
wel dat het aantal overgeleverde volksboekjes slechts het topje van een ijsberg is.
Tiecelijn, 19, 2006