JG 19 nr 1 - Reynaertgenootschap

49
Jegher. Door die duidelijkere contouren geven de wegvluchtende Reynaert en de
insluipende en gestrikte Tibaert aan de Verdussenprent zelfs meer dynamiek en
suggestie van beweging. Toch dienen we met deze vergelijking voorzichtig te zijn.
Het hier getoonde plaatje van Quellijn is wel een afdruk van het originele blok, maar
de afdruk vertoont de onvolkomenheden van een versleten blok. In de originele druk
(zoals we zien in de tekstuitgave van Walter Roossens) zijn de figuren meer gedetailleerd.
De contouren van de kater en het gezicht van de figuren in het raam zijn
daar nog volledig in beeld gebracht, daar waar die op de latere afdruk leeg zijn. Het
is duidelijk dat de uitgewerkte lucht en de goed geplaatste arceringen, zoals we die
zien op het plaatje van Quellijn in de tekstuitgave, meer sfeer creëren. De prent
wordt daardoor niet alleen aantrekkelijker, maar deze manier van uitbeelden dwingt
je als het ware langer naar de prent te kijken, waardoor je ook alle details observeert.
Als we nu hetzelfde tafereel op de centsprent (het zesde plaatje op het ingesloten
vouwblad) ook in die optiek bekijken, zien we dat in de naar binnen kruipende
en gestrikte Tibaertfiguur ook wel enige suggestie van beweging is gegoten, maar
dat de prent in haar totaliteit toch erg statisch is. De figuren in het raam zijn houterig
uitgebeeld en missen iedere dynamiek. Daardoor valt het weglaten van een uitgewerkte
achtergrond nog meer op.
2. Het plaatje waarop in Verdussen de galgscène is uitgebeeld onder Het XI.
Capittel. Reynaert op de leeder staende bekent sijne quade feyten, ende met sijne
schalckheyt ontgaet de galghe, is opnieuw een kopie van de originele Quellijnprent
(afb. 9). Bij Quellijn en Jegher zijn er, zoals op het vorige plaatje, meer details in de
houtsnede verwerkt. Quellijn, die de eigenlijke ontwerper is, plaatst het afgebeelde
tafereel in een reëel landschap met uitgewerkte wolken en achtergrond waardoor
de scène levensechter wordt. Ook de houding en de lichaamsexpressie van de dieren
zijn bij Quellijn sterker. Door minder en stroevere arcering en een iets strakkere
stilering is de prent in Verdussen (afb. 10) statischer geworden. Op de afdruk in
de tekstuitgave kunnen we zien dat de rug van de leeuw en de achterkant van
Bruun met fijne arceringen zijn uitgebeeld. Dit zien we niet bij Verdussen. De nasnijder
heeft de arceringen weggelaten of hij had een minder goede Quellijnafdruk als
voorbeeld.
Als we dezelfde galgscène op de centsprent (het negende plaatje op de kleurenplaat)
met als onderschrift: ‘De koningin leeuwin verlost den vos om het goud, dat
hy zegde verborgen te hebben’ bekijken, zien we dat die zelfs nog primitiever
gesneden is dan de hoger beschreven prent met de sluipende kater op hetzelfde
centsblad. Het is ook weer een spiegelbeeld van de originele Quellijnprent. De
centsprent vertoont alle kenmerken van massaproductie. De blokken zijn onhandig
en stuntelig gesneden door een houtsnijder die het vak niet echt beheerst. De van
deze blokken afgedrukte prenten zijn enkel nog een zwakke karikatuur van hun
fraaie originelen.
3. Een relatief betere nasnijding op de centsprent (zevende plaatje) is het tafereel
waarop Isegrim de klok luidt en afgeranseld wordt. Deze klokkenluiderprent is minder
statisch en Isegrim straalt zelfs enige lichaamsexpressie uit. We leggen de drie
prenten opnieuw naast elkaar. De toeschouwer ziet ook hier belangrijke verschillen
tussen de Quellijnprent (afb. 11) en de afdruk in Verdussen (afb. 12). De nasnijder
bij Verdussen heeft gekozen voor directheid, duidelijkheid en stilering. Zoals we
Tiecelijn, 19, 2006