JG 19 nr 1 - Reynaertgenootschap

37
De gewijzigde tekst luidt volgens de druk van de Weduwe van Hieronymus
Verdussen:
Hy beloofde Ruwaert / dat hy hem soude leeren singen een
Liedeken / daer mede hy de hasewinden (als hy van haer ghejaeght
worde) soude doen stille staen / om hem middel -tijdt van hun
te bevrijden. Doen dede hy hem sitten tusschen sijn beenen / ende
hiel hem daer wel vast. Sy begonsten t’saemen te singen met luyder
stemme. (F.A2V)
We vinden op het einde van de tekst in de druk van de Weduwe van Hieronymus
Verdussen ook de hierboven besproken kerkelijke goedkeuring of ‘approbatie’.
Deze formule, evenals de inhoud van het boek, is vrijwel onveranderd gebleven in
de hele zuidelijke traditie:
APPROBATIE
DEsen Boeck aldus verbetert, is goedt ende bequaem ghevonden,
soo voor de Schole als andere Persoonen, ende dient niet alleen
tot recreatie, maer oock tot moralisatie. Actum Antverpiae 15.
November 1631.
Maximilianus van Eynatten, Canonick ende Scholaster van
Antwerpen. (F.D8V)
In latere drukken staat ‘1661’ vermeld, wat vaak tot misvattingen met betrekking tot
de datering van de drukjes heeft geleid. In de meeste gevallen vinden we op de titelpagina
van de Zuid-Nederlandse drukken geen jaartal. Daardoor is de datering
vaak onzeker. De naam van de drukker wordt echter altijd vermeld en precies daardoor
is het mogelijk aan de hand van biografische gegevens over de drukkers het
jaar van uitgave bij benadering vast te stellen. Zo wordt de oudst bekende overgeleverde
Zuid-Nederlandse druk gedateerd tussen 1683 en 1717, respectievelijk het
jaar waarin drukker Hieronymus Verdussen werd opgenomen in het Antwerpse
drukkersgilde en het jaar waarin hij is overleden. Wegens de vroegere datering van
de Approbatie (1631) wordt aangenomen dat de allereerste, nu verloren, Zuid-
Nederlandse druk veel vroeger dan 1683 is verschenen. De datum van ‘15 november
1631’ is wellicht ook al een aanpassing omdat Maximilianus van Eynatten op 29
juni 1631 overleed. Reynaerdist Leonard Willems suggereerde dat men de beide
laatste cijfers had verwisseld en dat we dus van 1613 moeten gewagen, maar dat
is pure speculatie. Dit zou wel overeenkomen met de vermelding door Jan Frans
Willems van een eveneens niet overgeleverde druk uit 1614.
We kunnen uit dit alles besluiten dat er in elk geval vóór de dood van Van Eynatten
in 1631 een Zuid-Nederlands volksboekje (m.n. in de volkstaal én in proza) is vervaardigd.
Het is wellicht deze bewerking die bedoeld is met de Reynken de Vos op
de lijst van geoorloofde schoolboeken die in 1642 te Antwerpen werd opgesteld (zie
Naar de letter, p. 77). Wellicht bestonden er ook oudere versies. Rik van Daele
gewaagde o.a. van een vermelding van een Reynaertdrukje door de bisschop van
Brugge in 1612. Hier ligt nog ruimte voor verder onderzoek.
Het laatste en meest volledige overzicht van de Noord-Nederlandse (veelal in de
vakliteratuur aangeduid met het sigel Hn) en de Zuid-Nederlandse (Zn) volksboekentraditie
is door de Duitse hoogleraar en Reynaertbibliofiel Hubertus Menke
Tiecelijn, 19, 2006