JG 19 nr 1 - Reynaertgenootschap

Deze tekst werd voorgelezen op het meest recente colloquium van de International Reynard
Society (van 1-5 augustus 2005) te Münster. De Duitse versie verschijnt binnen enkele maanden
in Reinardus.
Noten
28
1. Bedoeld zijn de handschriften Heidelberg, Universitätsbibliothek, Cpg 315 (Malagijs), Cpg
340 (Malagijs en Renout van Montalbaen), Cpg 363 (Ogier van Denemerken) en Cpg 399
(Renout van Montalbaen). Zie ook H. Kienhorst, De handschriften van de
Middelnederlandse ridderepiek, Deventer, 1988, p. 127-128, 148 en 171.
2. Reinolt von Montelban oder Die Heimonskinder. Herausgegeben von F. Pfaff, Tübingen,
1885. (Bibliothek des Litterarischen Vereins in Stuttgart, Band 174); Der deutsche Malagis
nach den Heidelberger Handschriften Cpg 340 und Cpg 315. Unter Benutzung der
Vorarbeiten von G. Schieb und S. Seelbach herausgegeben von A. Haase, B.W.Th.
Duijvestijn, G.R.A. de Smet en R. Bentzinger, Berlijn, 2000. (Deutsche Texte des Mittelalters,
Band LXXXII); Ogier von Dänemark nach der Heidelberger Handschrift CPG 363.
Herausgegeben von H. Weddige in Verbindung mit Th.J.A. Broers und H. van Dijk, Berlijn,
2002 (Deutsche Texte des Mittelalters, Band LXXIII.) In het vervolg geciteerd als
‘Weddige/Ogier’.
3. De vertalersstrategie kan alleen uit de vergelijking van de weinige bewaard gebleven fragmenten
van de originele tekst en de vertaling achterhaald worden. Zie Weddige/Ogier XXXII-
XXXIV (Das Verhältnis des deutschen zum niederländischen ‘Ogier’). Zie ook: M.J. Schubert
(m.m.v. R. Bentzinger en A. Haase), Nederlands-Duitse betrekkingen op het gebied van taal
en literatuur in de late Middeleeuwen. Over de manier waarop ‘Malagis’, ‘Ogier’ en ‘Reinolt’
vertaald zijn, in: G. de Schutter en J. Goossens (Red.), Van Madelgijs tot Malagis. Een bundel
opstellen verzameld n.a.v. de tachtigste verjaardag van G. de Smet, Gent, 2002, p. 53-
64.
4. Ook de namen ‘Guweloen’ en ‘Ganelon’ komen voor, waarbij echter niet altijd duidelijk is of
het om een of om verscheidene personen gaat.
5. Weddige/Ogier, aantekening bij vers 6104 (p. 169).
6. Weddige/Ogier, aantekening bij vers 6114 en volgende (p. 169): ‘daß dabei mancher
Franzose abgedrängt wurde und selbst nach hinten floh’.
7. M. Lexer, Mittelhochdeutsches Handwörterbuch. Nachdruck der Ausgabe Leipzig 1872-
1878 mit einer Einleitung von K. Gärtner, Stuttgart, 1992; onder het lemma ‘ver-vüeren’ (Deel
III, 290-291).
8. Voor onze recherches in het Middelnederlandsch Woordenboek van E. Verwijs en J. Verdam
hebben we gebruik gemaakt van de elektronische versie op de CD-rom
Middelnederlands. Woordenboek en teksten, Den Haag/Antwerpen, 1998.
9. Weddige/Ogier, glossarium onder het trefwoord ‘vervaren’ (p. 670), waar deze passage niet
vermeld wordt.
10. Zie aantekening 4.
11. Weddige/Ogier, glossarium onder het trefwoord ‘affter’ (p. 628).
12. Weddige/Ogier, glossarium onder het trefwoord ‘hameyde, hamede’ (p. 642).
13. Weddige/Ogier, glossarium onder het trefwoord ‘stoch’ (p. 662) resp. ‘mortier’ (651).
14. Middelnederlandsch Woordenboek onder het trefwoord ‘mortierstoc’: ‘(Hi) slouch M. met
I mortierstocke up thooft dat hi viel ter eerde’.
15. Weddige/Ogier, glossarium onder het trefwoord ‘postel’ (p. 656).
16. Het Nederlands heeft wel over een suffix ‘-el’ waarmee diminutieven van substantieven
gemaakt werden, beschikt Het bevatte echter een schwa en geen ‘ê’ (of ‘ï’) -klank, die voor
een rijm op ‘dele’ (zoals in vers 6124) noodzakelijk is. Men treft het bijvoorbeeld nog aan in
moderne woorden als ‘druppel’ en ‘bundel’. Omdat dit ‘-el’ al in de middeleeuwen niet meer
als diminutiefsuffix beschouwd werd, heeft men deze woorden toen al met het gangbare
diminutiefsuffix ‘-kijn’ verlengd tot ‘dropelkijn, bondelkijn’ enz. (zie Middelnederlandsch
Woordenboek onder het trefwoord ‘-el’).
17. Middelnederlandsch Woordenboek onder het trefwoord ‘aen’.
Tiecelijn, 19, 2006