JG 19 nr 1 - Reynaertgenootschap

26
Reynaerde worden de ‘verhoernde cloet’ en de ‘loedwapper aen ene pese’ 22 uiteindelijk
ook niet werkelijk gebruikt waar ze voor bedoeld zijn, want de scène loopt uit
op een gevecht tussen de aanvallers, die in een onontwarbaar kluwen op de grond
liggen. In de Ogier worden Guweloen en zijn gezellen uiteindelijk toch in het gevecht
betrokken.
Ook de reactie van de bedreigde helden is in beide teksten goed vergelijkbaar.
Bruuns paniek op het moment dat hij de meute op zich af ziet stormen wordt in een
toegevende zin tot uitdrukking gebracht:
Al hadde Brune lettel ghemaex,
Hi ontsach meer ongheval
Ende sette al jeghen al
(Van den vos Reynaerde 736-738)
Precies dezelfde toegevende zin vindt men op de plaats waar Ogiers angst voor de
naderende vijanden tot uitdrukking wordt gebracht:
Al was versaghet
Ogier, dat was wonder cleene.
Als hi nu sach dat volc ghemeene
Over hem comen met stouten wille.
(Ogier 6132-6135)
Ook de dreiging die Guweloen als aanvoerder van de Parijse burgers uitstoot
(6148-6153), ontbreekt niet in Van den vos Reynaerde. Hier wordt ze evenwel in de
mond van de vos gelegd en klinkt ze behoorlijk cynischer:
Oem Brune, vaste gaet mineeren!
Hier comt Lamfroyt ende sal hu scijncken,
Haddi gheten, so souddi drincken!
(Van den vos Reynaerde 704-706).
Ongeacht deze overeenkomsten tussen beide teksten kunnen we hiermee toch
geen bewijzen leveren voor een echte intertextuele samenhang tussen Ogier en
Van den vos Reynaerde. Veel staat een dergelijke hypothese in de weg. Een van
de zwaarste tegenargumenten is dat het dierenepos omwille van zijn satirische
karakter noodzakelijkerwijs van jongere datum moet zijn dan het voorbeeld waar het
op doelt. Dat is in het geval van de Ogier op zijn minst twijfelachtig. De bewaarde
fragmenten van de Nederlandse tekst stammen zonder uitzondering allemaal uit de
veertiende eeuw. 23 Bovendien dateert Weddige in de inleiding bij zijn editie niet
alleen de overgeleverde fragmenten, maar ook de Vlaamse brontekst van de Duitse
Ogier in de veertiende eeuw. 24 Van den vos Reynaerde, waarvan men op goede
gronden aanneemt dat het in het derde kwart van de dertiende eeuw ontstaan is,
zou bijgevolg noodzakelijkerwijs ouder moeten zijn dan de Ogier en er is geen enkele
reden om aan te nemen dat omgekeerd Ogier het dierenepos zou parodiëren.
Een van de zwaarste tegenargumenten is dat het dierenepos omwille van zijn satirische
karakter noodzakelijkerwijs van jongere datum moet zijn dan het voorbeeld
waar het op doelt. Dat is in het geval van de Ogier op zijn minst twijfelachtig. De
Tiecelijn, 19, 2006