JG 19 nr 1 - Reynaertgenootschap

More documents

Recommendations

Info

De verzen tot 6115 waren echter alleen als voorspel bedoeld. Het fragment dat voor ons doel van belang is, staat in de regels 6116 tot 6153. In dem kamen mit großer macht Die verraderschen in geslagen Mit manigem gewapenten tegen. Sie brahten mit ine, als ich sede, Al die gemeyne von der stede Gewapent und verbolgen sere. Soeliche brahte ine hameyde, by unserm herren, Solich mortier stoch, soelch postele, Soelich brachte da zu° sinem dele Ein ackst getragen in siner hant. Soelch braht ein schwert ein seriant, Al hatt hie zu° schlahen mit geacht, Hine hatt mit aller siner macht Nit getragen uten schoe. 22 Bedi camen met groter machte De verraderen in ghesleghen Met meneghen ghewapenden deghen. Si brochten met heme, alsic sede, Al de ghemeene vander stede, Ghewapent ende verbolghen sere. Sulc brochte ene hamede bi onsen here, Sulc enen mortierstoc, sulc een potsele Sulc brochte daer te sinen dele Ene aext ghedreghen in sire hant. Sulc brocht een swert een seriant. Al haddire te slane mede gheacht, Hine haddet met al sire macht Niet ghedreghen uten scoe. Ook hier zijn er enkele punten waarop we geen absolute zekerheid kunnen verkrijgen: - De woorden ‘in dem’ in vers 2116 kunnen maar moeilijk terugvertaald worden naar het Nederlands. Het woord ‘bedi’, dat ‘op dat ogenblik’ kan betekenen, is een zeer gewoon woord in epische taal en zou hier zeer goed passen. - Het woord ‘hamede’ of ‘hameide’ betekent ‘slagboom’ of ‘hek’ en onderstreept het groteske van de bewapening van de oprukkende burgers. Met de interpretatie ‘Balken’ (balk) verliest de scène enigszins aan ironie. 12 - Met de interpretatie van ‘mortier stock’ in regel 6123 als ‘deel van een mortier’ d.w.z. een kanon, 13 maakt de uitgever van de Duitse tekst zich aan een kanjer van een anachronisme schuldig, want ten tijde van Karel en Ogier bestonden er nog geen kanonnen of dergelijke vuurwapens. Weliswaar is het niet uitgesloten dat het publiek op het einde van de vijftiende eeuw deze passage op deze manier interpreteerde, maar in de Nederlandse brontekst (en nog veel minder in het Franse voorbeeld) kan onmogelijk sprake geweest zijn van zo’n schietwerktuig. Een ‘mortier stock’ kan evenwel ook opgevat worden als een stamper waarmee bijvoorbeeld in een apotheek allerlei substanties in een vijzel geplet werden. Dergelijke instrumenten bestonden zeker al in Karels tijd en als wapen waren ze even ongeschikt als de net genoemde slagbomen en hekken, hoewel het Middelnederlandsch Woordenboek wel uit een Brugse rechtstekst citeert, waarin gezegd wordt dat iemand met behulp van een ‘mortierstock’ iemand anders de schedel heeft ingeslagen. 14 - Het woord ‘postele’ is raadselachtig. Weddige interpreteert het als verkleinwoord van een uit het Frans ontleend Middelnederlands woord ‘post’ (balk) en verklaart het als ‘kleine balk’. 15 In het Middelnederlands is ‘ele’ echter geen gangbaar diminutie suffix 16 en het Latijnse verkleinwoord ‘postellus’ leverde in het Frans ‘poteau’ op, dat niet deugt als model voor een Middelnederlands woord ‘postele’. Als soortnaam Tiecelijn, 19, 2006
komt het woord ‘postele’ in het Middelnederlands niet voor. Bij de enige vindplaats voor ‘postele’ in de citaten in het Middelnederlandsch Woordenboek gaat het om een plaatsnaam en wel om het plaatsje Postel in de buurt van Mechelen, 17 dat een schwa in de tweede syllabe vertoont en dus niet op ‘dele’ kan rijmen. Met wat fantasie kan men zich echter een verwisseling van de ‘s’ en de ‘t’ voorstellen en ‘potsele’ reconstrueren. Met dit begrip wordt het touw aangeduid waarmee men een pot boven het vuur ophing. Het betekende ook pothengsel of hangijzer. 18 Grotesk is dat, zoals de hele scène, in ieder geval. - De interpretatie ‘Diener, Fußknecht, Knappe’ für ‘seriant’ in vers 6126 is zeker juist, 19 maar daarmee is die plaats nog niet voldoende verklaard, want ‘seriant’ kan nauwelijks als bijstelling bij ‘schwert/zwaard’ opgevat worden. De mogelijkheid om ‘ein seriant’ als een datief op te vatten (‘een andere bracht een schildknecht een zwaard’) is eveneens weinig overtuigend. Door het toevoegen van het voegwoord ‘als’ komt er een vergelijking tot stand, die perfect in deze scène past. We stellen dus met de nodige terughoudendheid de volgende vertaling voor: Maar op dat ogenblik kwamen de verraders met groot machtsvertoon aangereden samen met menige gewapende krijger. Ze brachten, zoals ik al zei, al het gemeen van de stad met zich mee, gewapend en geweldig opgehitst. De ene sleepte – God betere het! – een hek mee, de ander een mortierstamper en weer een ander een hangijzer. Er was er een die een bijl in de hand had en een ander droeg een zwaard als een soldaat. Maar al had hij ermee willen slaan, hij had het met alle macht niet uit de schede kunnen trekken. 6130 Sust kam das volk gelauffen zu e Reht als die wilden swijn die man jaget Uß irem passe. al was versaget Ogier, das was wonder cleyne Als er nu ° sahe das volk gemeyne 6135 Úber ine zu e komen mit stoltzem willen, Ogier solde da lange stille No e de halten sin gu°t schwert Broyfort sin gu° t pfert Hiewe er mit den gúldin sporn. 6140 Er sahe Guweloen komen voran, Er kam mit dem ersten schare Und was ein geleitßman, er kam vorn gefarn, Bracht einen schafft mit einem pongone, Der verradersche Gerweloen Sinen vater bestunt, wart blijde 23 Tiecelijn, 19, 2006 Sus cam dat volc gelopen toe, Recht als men wilde swijn jaghet Ute haren passe. Al was versaghet Ogier, dat was wonder cleene, Als hi nu sach dat volc ghemeene Over hem comen met stouten wille. Ogier soude daer langhe stille Node houden sijn goede swert. Broyfort, sijn goede pert, Sloech hi metten guldinen sporen. Hi sach Guweloen commen voren. Hi cam metter erster scaren Ende als haer leidsman voren ghevaren. Hi brocht enen schacht met enen pongoene, Die den verradere Gelloene, Sinen vadere, bestont. wart blide
Page 1 and 2: De kroning van Reynaert Zeven! Reed
Page 3 and 4: 3 Daartussen worden een of meer eig
Page 5 and 6: 5 bonden. De egel bijvoorbeeld krij
Page 7 and 8: 7 uiterst zinvolle reeks zijn eenvo
Page 9 and 10: 9 Op de derde dag stoot de vader ee
Page 11 and 12: 11 Utenhove prijst. Meestal is hij
Page 13 and 14: 13 Fournival heeft zelf ook een ver
Page 15 and 16: 15 Daarmee zijn we door de Middelne
Page 17 and 18: 17 Bestiary Tradition, in: B. van d
Page 19 and 20: 19 ke hoven van Daun-Oberstein of M
Page 21: Zu e der zijt und stat, das weiß m
Page 25 and 26: 25 Wie Van den vos Reynaerde kent,
Page 27 and 28: 27 bewaarde fragmenten van de Neder
Page 29 and 30: 29 18. Middelnederlandsch Woordenbo
Page 31 and 32: afb. 2 Het exemplaar uit de collect
Page 33 and 34: Wie kon in de achttiende en negenti
Page 35 and 36: afb. 3 breuze verwijzingen geschrap
Page 37 and 38: 37 De gewijzigde tekst luidt volgen
Page 39 and 40: 39 54 Antwerpen: Josephus Thys [181
Page 41 and 42: afb. 4 J.P. de Bruyn. Zijn bedrijvi
Page 43 and 44: afb. 5 Naast schilderijen en tekeni
Page 45 and 46: 45 vooral prentenverzamelaars die w
Page 47 and 48: 47 Meteen zullen we het verval kunn
Page 49 and 50: 49 Jegher. Door die duidelijkere co
Page 51 and 52: afb. 13 afb. 14 4. De bron voor het
Page 53 and 54: 53 woedende hond heeft de vacht van
Page 55 and 56: Rik van Daele en Paul Wackers, Nog
Page 57 and 58: 57 priester is benoemd en hij biedt
Page 59 and 60: 59 bieden. Ysegrijn treft hem aan i
Page 61 and 62: 61 Die dag gingen verloren voor alt
Page 63 and 64: Al had ik honderd maten graan, ik z
Page 65 and 66: Toen begon de boer te zweren op God
Page 67 and 68: werd er een nieuwe ster gezien en d
Page 69 and 70: Daaruit moet ge wel onthouden mij s
Page 71 and 72: Aan alles wat ik hoorde en zag weet
Page 73 and 74:
- En ik wil, zei Rein, dat mijn tun
Page 75 and 76:
75 dan de verraders van de kroon. A
Page 77 and 78:
die de goeden in hun eer vrijwaart
Page 79 and 80:
en ook de dikhuid Elephans. Eale, e
Page 81 and 82:
Dan groette iedereen hem snel en ze
Page 83 and 84:
Reynaert brengen zou naar hem. Hij
Page 85 and 86:
dat hij aantrok dit habijt. Ja, sed
Page 87 and 88:
kunnen de goeden van de stouten goe
Page 89 and 90:
uit het koningschap gezet. Baron Re
Page 91 and 92:
al deze schalen van goed eten vol,
Page 93 and 94:
En hij van wie ik naar waarheid zov
Page 95 and 96:
’t Gebeurt dan ook dat men moet a
Page 97 and 98:
Dood, waarom voor heel ons leven he
Page 99 and 100:
■ Rik van Daele De kroning van Re
Page 101 and 102:
101 zelfs verrassend parallel met V
Page 103 and 104:
103 pel was de beschermvrouw van on
Page 105 and 106:
Jaak van der Helst: theaterfreak en
Page 107 and 108:
gewestelijk coördinator van de Act
Page 109 and 110:
Tiecelijn, 19, 2006
Page 111 and 112:
Waarom de Orde van de Vos Reinaert?
Page 113 and 114:
Pakkend, vertederend, ontluisterend
Page 115 and 116:
Naschrift 115 De Reynaertmassaspele
Page 117 and 118:
■ Paul van Keymeulen Het meisje e
Page 119 and 120:
Steunabonnee 2006 119 Minstens 25 e
Page 121:
Jaargang 19 nummer 1 1 Rik van Dael
show all

JG 19 nr 1 - Reynaertgenootschap

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?