JG 19 nr 1 - Reynaertgenootschap

Pakkend, vertederend, ontluisterend, wrang, onheilspellend lief.’ Reynaert kreeg
een grotere kop dan de andere dieren om zijn suprematie te accentueren. Hij verstoorde
doelbewust de vrede. Hij was door en door slecht, de verpersoonlijking van
het kwaad. In mijn geheugen staan nog steeds de dansende biggetjes in hun ‘roze
balletten’, de scène waar Reynaerts kinderen met het schoeisel van Isegrim en
Hersinde spelen en de spookachtige effecten met zwaailichten. Het was opnieuw
een gigantische organisatie met 400 medewerkers, waarvan 200 technische assistenten,
tien kilometer tekstband, 37 geluidsfragmenten, 65 lichtstanden, 195 kostuums,
50 maskers en een rekening van meer dan 40.000 euro.
Ook in Hulst was je de vos op het spoor tijdens de Reynaert Ommeganck op 21
september 1980?
JvdH: ‘Het concept was door mij bedacht. Ik voerde de regie en had ook mijn aandeel
in het scenario van Joke Bijnsdorp, Denise Verpaalen en Wim Snuverink.
Aanleiding was het 800-jarig bestaan van de Reynaertstad Hulst. De
Reynaertstichting wilde met die stoet een hoogtepunt in die viering leggen.’
Het initiatief van een Reynaertstoet of -spel in Hulst was echter niet nieuw. Reeds
in 1956 werd een dergelijke Reynaertmanifestatie een groot succes. Dan waren er
opvoeringen in 1958 en 1961 (de laatste geregisseerd door Antoon van der
Plaatse). In 1968 zou er een vierde uitgave komen, maar de financiële middelen
ontbraken. In 1980 waren die middelen er in de stadsjubileumviering wel. Er namen
dertien wagens deel. Een nar en een heraut van Nobel zetten de parade in. Daarna
volgden de belangrijkste episodes uit het dierenepos. Alle episodes werden
gespeeld. Als afwisseling tussen de wagens kwamen er groepen met vossenspreuken
en vossengezegden, vendeliers, uitbeeldingen van fabels van La Fontaine,
oude instrumenten en oude volksmuziek. En tot slot het vossenlied dat in 1973 door
de Elegasten werd gezongen:
Tot slot
Dit was het lied
het scheve lied
het lied van Reyn de Vos
Zijn oog is vlug, zijn tong is los
en kwalijk zijn zijn streken.
113
Niemand verstaat de kunst van het totaalspektakel beter dan Jaak van der Helst.
Hij weet welke rol de taal daarin moet spelen: kort gebald, eenvoudig, op de man af
en vooral beeldend. Toch blijft de boodschap telkens overeind. Ze wordt niet weggemoffeld
achter retoriek en overdreven effecten. Jaak van der Helst wil dat de kijker
kan volgen en de symboliek verstaat. Hij heeft naar mijn gevoel het goede evenwicht
gevonden tussen het spektakel en de diepere inhoud. Zijn mateloze fantasie,
zijn gevoel voor de ruimte waarin het gebeuren zich moet afspelen, zijn kennis van
de modernste toneeltechnieken en zijn taalbeheersing maken hem tot een talentvol
regisseur. Het is een grote verdienste dat hij voor vele duizenden toeschouwers het
Reynaertverhaal op beeldende wijze toegankelijk heeft gemaakt.
Tiecelijn, 19, 2006