BELEIDSNOTITIE STABIELE OEVERS LANGS ... - Hunze en Aa's
BELEIDSNOTITIE STABIELE OEVERS LANGS ... - Hunze en Aa's
BELEIDSNOTITIE STABIELE OEVERS LANGS ... - Hunze en Aa's
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Datum: 2012<br />
Opsteller: Niels Er<strong>en</strong>stein<br />
Versie: Definitief 1.0<br />
<strong>BELEIDSNOTITIE</strong><br />
<strong>STABIELE</strong> <strong>OEVERS</strong> <strong>LANGS</strong><br />
HOOFDWATERGANGEN<br />
“onderhoud<strong>en</strong> wat je hebt”<br />
<strong>en</strong><br />
“duurzaam waar mogelijk”
Inhoudsopgave<br />
Inhoudsopgave ........................................................................................................................................ 1<br />
1 Inleiding .......................................................................................................................................... 3<br />
2 Oorzaak instabiele oevers ............................................................................................................. 5<br />
3 Mogelijke oplossing<strong>en</strong> ................................................................................................................... 6<br />
3.1 Voor <strong>en</strong> nadel<strong>en</strong> van de technische oplossing<strong>en</strong> .......................................................................... 6<br />
3.2 Kost<strong>en</strong>onderbouwing technische oplossing<strong>en</strong> .............................................................................. 7<br />
3.3 Stroomschema herstell<strong>en</strong> schades ............................................................................................... 8<br />
4 Huidige situatie .............................................................................................................................. 9<br />
4.1 Zuidelijk gebied .............................................................................................................................. 9<br />
4.2 Noordoostelijk gebied .................................................................................................................. 10<br />
4.3 Noordwestelijk gebied .................................................................................................................. 10<br />
5 Keuze per gebied ......................................................................................................................... 11<br />
5.1 Zuidelijk gebied ............................................................................................................................ 11<br />
5.2 Noordwestelijk gebied .................................................................................................................. 11<br />
5.3 Noordoostelijk gebied .................................................................................................................. 11<br />
5.4 Conclusie ..................................................................................................................................... 12<br />
1
1 Inleiding<br />
Waterschap <strong>Hunze</strong> <strong>en</strong> Aa’s beheert ongeveer 3.600 km hoofdwatergang<strong>en</strong>, waarvan circa 400 km<br />
boezem- <strong>en</strong> scheepvaartkanal<strong>en</strong>. Het doel van de watergang<strong>en</strong> is om voldo<strong>en</strong>de water aan- <strong>en</strong> af te<br />
voer<strong>en</strong>. Stabiele oevers zijn belangrijk om deze functie te vervull<strong>en</strong>. Ingezakte taluds belemmer<strong>en</strong> de<br />
doorstroming <strong>en</strong> moet<strong>en</strong> dus vermed<strong>en</strong> word<strong>en</strong>.<br />
De oevers van 400 km boezem- <strong>en</strong> scheepvaartkanal<strong>en</strong> word<strong>en</strong> in dit stuk buit<strong>en</strong> beschouwing<br />
gelat<strong>en</strong>. Bij deze kanal<strong>en</strong> spel<strong>en</strong> andere ontwerp- <strong>en</strong> veiligheidseis<strong>en</strong> e<strong>en</strong> rol.<br />
Langs 80% van de watergang<strong>en</strong> ligt e<strong>en</strong> maaipad dat in eig<strong>en</strong>dom van het waterschap is. Dit maaipad<br />
wordt gebruikt door onze eig<strong>en</strong> onderhoudsdi<strong>en</strong>st, de aangr<strong>en</strong>z<strong>en</strong>de eig<strong>en</strong>aar <strong>en</strong> op e<strong>en</strong> aantal<br />
plaats<strong>en</strong> door recreatieve medegebruikers. Voor de veiligheid van deze gebruikers is e<strong>en</strong> stabiele<br />
oever belangrijk.<br />
De overige 20% van de oevers ligg<strong>en</strong> langs bijvoorbeeld op<strong>en</strong>bare weg<strong>en</strong>, fietspad<strong>en</strong>, natuurterrein<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> stedelijk gebied. E<strong>en</strong> klein gedeelte heeft ge<strong>en</strong> maaipad <strong>en</strong> wordt onderhoud<strong>en</strong> door e<strong>en</strong> maaiboot<br />
of vanaf de aanligg<strong>en</strong>de landbouwpercel<strong>en</strong>.<br />
Stabiele oevers zijn belangrijk voor:<br />
Voldo<strong>en</strong>de water aan- <strong>en</strong> afvoer;<br />
Veilig gebruik aangr<strong>en</strong>z<strong>en</strong>d perceel;<br />
Oevers van watergang<strong>en</strong> word<strong>en</strong> in veel gevall<strong>en</strong> hersteld op basis van de onderhoudsstrategie<br />
“onderhoud<strong>en</strong> wat je hebt”. Oftewel beschoeiing wordt vervang<strong>en</strong> door beschoeiing. E<strong>en</strong> dure ingreep<br />
die ruwweg e<strong>en</strong>s in de 25 jaar terug komt.<br />
In ons beheerplan zijn duurzaamheid, omgevingsbewustzijn <strong>en</strong> kost<strong>en</strong>bewustzijn als uitgangspunt<strong>en</strong><br />
geformuleerd.<br />
De oevers moet<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong> aan de uitgangspunt<strong>en</strong>:<br />
Duurzaamheid;<br />
Omgevingsbewustzijn;<br />
Kost<strong>en</strong>bewustzijn.<br />
E<strong>en</strong> duurzame oever is e<strong>en</strong> stabiele oever zonder kunstmatige toepassing<strong>en</strong>. E<strong>en</strong> flauwe of verbrede<br />
oever past hier in, heeft e<strong>en</strong> positieve invloed op de natuurlijke waarde <strong>en</strong> heeft weinig onderhoud<br />
nodig. Met e<strong>en</strong> flauwe oever ontstaat e<strong>en</strong> bredere buffer tuss<strong>en</strong> landbouwgebied <strong>en</strong> water die ook nog<br />
e<strong>en</strong> extra positief effect heeft op de waterkwaliteit.<br />
Het afschuin<strong>en</strong> van taluds heeft e<strong>en</strong> grote impact in de omgeving. Er zull<strong>en</strong> grond<strong>en</strong> aangekocht<br />
moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong> <strong>en</strong> de terreininrichting zal verander<strong>en</strong>.<br />
Het waterschap maakt voor aanpassing<strong>en</strong> in ons watersysteem veelvuldig gebruik van ruilverkaveling-<br />
<strong>en</strong> herinrichtingsprocedures. Deze procedures zijn nag<strong>en</strong>oeg allemaal in uitvoering of afgerond.<br />
In het gebied Westerwolde zijn in het verled<strong>en</strong> grond<strong>en</strong> aangekocht voor maaipadverbreding<strong>en</strong>. Deze<br />
procedures voor grondaankoop zijn kostbaar, tijdrov<strong>en</strong>d <strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> veel weerstand opgeroep<strong>en</strong> in de<br />
gebied<strong>en</strong> waar brede maaipad<strong>en</strong> zijn aangelegd.<br />
Het waterschap heeft op <strong>en</strong>kele traject<strong>en</strong> met instabiele oevers langs kad<strong>en</strong> <strong>en</strong> andere terrein<strong>en</strong><br />
percel<strong>en</strong> in het bezit die direct mogelijkhed<strong>en</strong> bied<strong>en</strong> om instabiele oevers af te schuin<strong>en</strong> zonder<br />
3
grondaankoop. Daarnaast kan mogelijk in overleg met aanligg<strong>en</strong>de eig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> e<strong>en</strong>voudig grond<br />
verworv<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. Wij kunn<strong>en</strong> deze mogelijkhed<strong>en</strong> b<strong>en</strong>utt<strong>en</strong> om, zonder verplichte grondaankoop,<br />
stabiele oevers in te richt<strong>en</strong> door deze af te schuin<strong>en</strong>.<br />
Deze beleidsnotitie geeft handvatt<strong>en</strong> voor onderhoudskeuzes voor beschoeide oevers. Het<br />
waterschap volgt de strategie “onderhoud<strong>en</strong> wat je hebt” <strong>en</strong> “duurzaam waar mogelijk”.<br />
4
2 Oorzaak instabiele oevers<br />
Watergang<strong>en</strong> zijn van ess<strong>en</strong>tieel belang voor de aan- <strong>en</strong> afvoer van voldo<strong>en</strong>de water. Stabiele oevers<br />
zijn hiervoor e<strong>en</strong> vereiste. E<strong>en</strong> ingezakte oever beperkt namelijk de doorstroming.<br />
Vanuit veiligheidsoogpunt is het daarnaast niet acceptabel om instabiele oevers te hebb<strong>en</strong>. Langs de<br />
watergang<strong>en</strong> ligg<strong>en</strong> namelijk maaipad<strong>en</strong> die voornamelijk door onze eig<strong>en</strong> onderhoudsdi<strong>en</strong>st <strong>en</strong><br />
boer<strong>en</strong> gebruikt word<strong>en</strong>. Verder zijn onze eig<strong>en</strong>domm<strong>en</strong> grot<strong>en</strong>deels vrijgegev<strong>en</strong> voor recreatief<br />
medegebruik.<br />
figuur 1: schadebeeld: e<strong>en</strong> ingestort talud belemmerd het doorstroomprofiel<br />
De maximale helling van e<strong>en</strong> stabiel talud is afhankelijk van de grondsoort. Iedere grondsoort heeft,<br />
afhankelijk van de cohesie <strong>en</strong> hoek van inw<strong>en</strong>dige wrijving, e<strong>en</strong> natuurlijk talud waarbij de grondsoort<br />
niet gaat schuiv<strong>en</strong>.<br />
Ondanks dat watergang<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> belangrijk deel aan de ontwerpeis<strong>en</strong> voldo<strong>en</strong> ontstaan er toch<br />
schades. Dit komt omdat ondergrond<strong>en</strong> niet homoge<strong>en</strong> opgebouwd zijn. Onder de stabiele klei- <strong>en</strong><br />
zandlag<strong>en</strong> zitt<strong>en</strong> vaak instabiele lag<strong>en</strong> slap ve<strong>en</strong>, slappe klei of zog<strong>en</strong>aamd “loopzand”. De slapste<br />
laag zou bepal<strong>en</strong>d moet<strong>en</strong> zijn voor de maximale helling van het talud. Veelal is echter gekoz<strong>en</strong> voor<br />
e<strong>en</strong> taludhelling die past bij de stevige bov<strong>en</strong>laag.<br />
Onder normale omstandighed<strong>en</strong> hoeft deze keuze niet direct te zorg<strong>en</strong> voor het afschuiv<strong>en</strong> van<br />
taluds. Tijd<strong>en</strong>s natte periodes raakt de oever verzadigd, waardoor deze kan afschuiv<strong>en</strong>.<br />
De oevers waar gekoz<strong>en</strong> is om beschoeiing in de te<strong>en</strong> van het talud te zett<strong>en</strong> blijv<strong>en</strong> langer stabiel.<br />
Wordt de beschoeiing echter niet op tijd vervang<strong>en</strong> dan zakt het talud alsnog in.<br />
5
3 Mogelijke oplossing<strong>en</strong><br />
Bij het herstell<strong>en</strong> van relatief kleine schades wordt traditioneel gekoz<strong>en</strong> voor stabiliser<strong>en</strong> met schelp<strong>en</strong><br />
of het inzett<strong>en</strong> van goed doorwortelde grond. Bied<strong>en</strong> deze method<strong>en</strong> onvoldo<strong>en</strong>de effect dan wordt<br />
beschoeiing aangebracht.<br />
Het zijn allemaal arbeidsint<strong>en</strong>sieve <strong>en</strong> kostbare oplossing<strong>en</strong> met e<strong>en</strong> beperkte lev<strong>en</strong>sduur. De<br />
afgelop<strong>en</strong> 20 jaar hebb<strong>en</strong> we veel ervaring opgedaan met het toepass<strong>en</strong> van schelp<strong>en</strong>. Vooral op<br />
korte traject<strong>en</strong> waar inzett<strong>en</strong> met doorwortelde grond ge<strong>en</strong> oplossing is, is dit e<strong>en</strong> goede methode. De<br />
ervaring met schelp<strong>en</strong> is te kort om met zekerheid te zegg<strong>en</strong> wat de technische lev<strong>en</strong>sduur is. Het lijkt<br />
er echter op dat deze meer dan 25 jaar is.<br />
Het afschuin<strong>en</strong> van taluds naar e<strong>en</strong> helling die ook in e<strong>en</strong> verzadigde situatie stabiel is, lijkt op de<br />
lange termijn e<strong>en</strong> nog beter alternatief. Naast afschuin<strong>en</strong> kan in voorkom<strong>en</strong>de gevall<strong>en</strong> ook word<strong>en</strong><br />
gedacht aan andere vorm<strong>en</strong> van natuurvri<strong>en</strong>delijke oevers.<br />
figuur 2: herstelmogelijkhed<strong>en</strong>. Van bov<strong>en</strong> naar b<strong>en</strong>ed<strong>en</strong>: herstell<strong>en</strong> talud met doorwortelde grond of schelp<strong>en</strong>,<br />
afschuin<strong>en</strong> talud <strong>en</strong> aanbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong> beschoeiing.<br />
3.1 Voor <strong>en</strong> nadel<strong>en</strong> van de technische oplossing<strong>en</strong><br />
De g<strong>en</strong>oemde oplossing<strong>en</strong> zijn traditioneel, maar mom<strong>en</strong>teel het meest voor de hand ligg<strong>en</strong>d. Bij het<br />
kiez<strong>en</strong> van constructies wordt echter altijd rek<strong>en</strong>ing gehoud<strong>en</strong> met technische ontwikkeling<strong>en</strong>. In tabel<br />
1 is kort aangegev<strong>en</strong> wat de voor- <strong>en</strong> nadel<strong>en</strong> van de huidige oplossing<strong>en</strong> zijn.<br />
Aanvull<strong>en</strong> met<br />
doorwortelde grond<br />
Aanvull<strong>en</strong> met<br />
schelp<strong>en</strong><br />
Nadel<strong>en</strong> Voordel<strong>en</strong><br />
- niet overal toepasbaar - geschikt op korte traject<strong>en</strong>, bijv. herstel<br />
- zakt weg in gebied<strong>en</strong> met ve<strong>en</strong> als ondergrond<br />
- technische lev<strong>en</strong>sduur is nog onbek<strong>en</strong>d<br />
- gebiedsvreemd materiaal<br />
Afschuin<strong>en</strong> talud - grondaankoop nodig<br />
Aanbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong><br />
beschoeiing<br />
- langdurig traject<br />
- weerstand<br />
muskusratschades<br />
- als e<strong>en</strong>malige actie goedkoop<br />
- goed te combiner<strong>en</strong> met dagelijks maaionderhoud<br />
- ge<strong>en</strong> grondaankoop nodig<br />
- zelfde voordel<strong>en</strong> als aanvull<strong>en</strong> met doorwortelde<br />
grond, daarnaast:<br />
- goed drainer<strong>en</strong>d vermog<strong>en</strong><br />
- duurzaam<br />
- lange technische lev<strong>en</strong>sduur (>50 jr)<br />
- geringe extra waterberging<br />
- technische lev<strong>en</strong>sduur is “kort” - er is ge<strong>en</strong> grondaankoop nodig<br />
tabel 1: overzicht van voor <strong>en</strong> nadel<strong>en</strong> van verschill<strong>en</strong>de constructies<br />
- Is overal toepasbaar<br />
6
Taludschades herstell<strong>en</strong> wij afhankelijk van de grondsoort met doorwortelde grond of schelp<strong>en</strong>. Dit<br />
zijn effectieve <strong>en</strong> relatief e<strong>en</strong>voudige methodes om plaatselijke schades, die zonder direct aanwijsbare<br />
red<strong>en</strong><strong>en</strong> of door bijvoorbeeld muskusratt<strong>en</strong> of onderhoud ontstaan, te herstell<strong>en</strong>.<br />
Bij lange beschadigde traject<strong>en</strong> <strong>en</strong> traject<strong>en</strong> waar beschoeiing aan vervanging toe is, is het afschuin<strong>en</strong><br />
van het talud e<strong>en</strong> duurzaam alternatief. Er word<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> kunstmatige toepassing<strong>en</strong> gebruikt, de oever<br />
heeft e<strong>en</strong> positief effect op de flora <strong>en</strong> fauna <strong>en</strong> e<strong>en</strong> flauwere oever vergroot de buffer tuss<strong>en</strong><br />
landbouwgebied <strong>en</strong> water. Het afschuin<strong>en</strong> van taluds heeft zodo<strong>en</strong>de e<strong>en</strong> positief effect op<br />
waterkwaliteit.<br />
Om e<strong>en</strong> goed gewog<strong>en</strong> beslissing te kunn<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> of het afschuin<strong>en</strong> van taluds e<strong>en</strong> goed alternatief<br />
is voor beschoei<strong>en</strong> is het nodig om de kost<strong>en</strong> per oplossing inzichtelijk te mak<strong>en</strong>.<br />
3.2 Kost<strong>en</strong>onderbouwing technische oplossing<strong>en</strong><br />
Om e<strong>en</strong> goede inschatting van de kost<strong>en</strong> over e<strong>en</strong> lange termijn te krijg<strong>en</strong>, zijn de “total costs of<br />
ownership” (TCO) voor de oevers berek<strong>en</strong>d. Dit zijn de totale kost<strong>en</strong> die gemoeid zijn met het<br />
aanlegg<strong>en</strong> <strong>en</strong> in stand houd<strong>en</strong> van de oever inclusief kapitaallast<strong>en</strong>.<br />
Gemiddeld zal er e<strong>en</strong>s per 50 jaar e<strong>en</strong> herinrichting of iets dergelijks in e<strong>en</strong> gebied plaatsvind<strong>en</strong>,<br />
waarbij watergang<strong>en</strong> word<strong>en</strong> verlegd of aangepast. Voor de bepaling van de TCO is daarom gesteld<br />
dat dit e<strong>en</strong> realistische lev<strong>en</strong>sduur van e<strong>en</strong> watergang is.<br />
In tabel 2 staan de TCO (per meter per jaar) per constructie. Bij de berek<strong>en</strong>ing van deze kost<strong>en</strong> zijn de<br />
aanlegkost<strong>en</strong> <strong>en</strong> jaarlijkse onderhoudskost<strong>en</strong> per meter meeg<strong>en</strong>om<strong>en</strong>. Sam<strong>en</strong> met de jaarlijkse r<strong>en</strong>te<br />
<strong>en</strong> de economische <strong>en</strong> technische lev<strong>en</strong>sduur zijn dit de parameters die bepal<strong>en</strong>d zijn voor de TCO. In<br />
de tabel is voor alle financiële compon<strong>en</strong>t<strong>en</strong> aangeslot<strong>en</strong> bij de uitgangspunt<strong>en</strong> die het waterschap<br />
hanteert (bijvoorbeeld afschrijvingstermijn grondwerkzaamhed<strong>en</strong> is 25 jaar, r<strong>en</strong>teperc<strong>en</strong>tage is 4%).<br />
Omschrijving TCO per m Economische<br />
lev<strong>en</strong>sduur<br />
Technische<br />
lev<strong>en</strong>sduur<br />
per jaar in jar<strong>en</strong> In jar<strong>en</strong><br />
Inzett<strong>en</strong> talud met goed doorwortelde grond € 0,43 25 25<br />
Aanvull<strong>en</strong> met schelp<strong>en</strong> € 1,76 25 25<br />
Afschuin<strong>en</strong> talud in ve<strong>en</strong>gebied (uitgaande van gemiddeld 6,5 meter<br />
aankoop)<br />
Afschuin<strong>en</strong> talud in klei- <strong>en</strong> zandgebied (uitgaande van gemiddeld 2,5<br />
meter aankoop)<br />
€ 3,34<br />
Aanbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong> beschoeiing € 6,18<br />
tabel 2: prijsvergelijking technische oplossing<strong>en</strong><br />
50 >50<br />
€ 1,38 50 >50<br />
25 25<br />
Het blijkt dat de traditionele herstelmethodes met doorwortelde grond <strong>en</strong> schelp<strong>en</strong> aanzi<strong>en</strong>lijk<br />
goedkoper zijn dan het aanbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong> van beschoeiing. En dus erg geschikt voor het herstell<strong>en</strong> van<br />
relatief korte traject<strong>en</strong>.<br />
Voor het vervang<strong>en</strong> van beschoeiing<strong>en</strong> over lange traject<strong>en</strong> is het afschuin<strong>en</strong> van taluds e<strong>en</strong><br />
goedkoop <strong>en</strong> duurzaam alternatief.<br />
7
3.3 Stroomschema herstell<strong>en</strong> schades<br />
Als alle voor- <strong>en</strong> nadel<strong>en</strong> <strong>en</strong> kost<strong>en</strong> afgewog<strong>en</strong> word<strong>en</strong> kan gesteld word<strong>en</strong> dat de<br />
onderhoudsstrategie “afschuin<strong>en</strong> waar mogelijk” in combinatie met het tijdig herstell<strong>en</strong> van kleine<br />
schades e<strong>en</strong> goed alternatief is voor beschoei<strong>en</strong>. Schematisch ziet het onderhoud er dan als volgt uit:<br />
Taludschade? Nee Regulier onderhoud<br />
Ja<br />
Lange traject<strong>en</strong><br />
beschadigd?<br />
Ja<br />
Aanligg<strong>en</strong>de<br />
grond in<br />
eig<strong>en</strong>dom of<br />
e<strong>en</strong>voudig te<br />
verkrijg<strong>en</strong>?<br />
Ja<br />
Afschuin<strong>en</strong> talud<br />
Nee<br />
Nee<br />
Herstell<strong>en</strong> met<br />
doorwortelde<br />
grond<br />
Stabiele zand/klei<br />
als ondergrond?<br />
Ja<br />
Beschoei<strong>en</strong><br />
Nee<br />
Herstell<strong>en</strong><br />
met schelp<strong>en</strong><br />
Ve<strong>en</strong> als<br />
ondergrond?<br />
Ja<br />
Beschoei<strong>en</strong><br />
8
4 Huidige situatie<br />
Het waterschapsgebied is met betrekking tot de beschoeide oevers in drie verschill<strong>en</strong>de gebied<strong>en</strong> in<br />
te del<strong>en</strong>. Het grootste gebied beslaat ongeveer 70% van de totale oppervlakte <strong>en</strong> ligt t<strong>en</strong> zuid<strong>en</strong> van<br />
de lijn Groning<strong>en</strong>-Hoogezand-Bellingwolde. De andere twee gebied<strong>en</strong> ligg<strong>en</strong> t<strong>en</strong> noord<strong>en</strong> van deze<br />
lijn <strong>en</strong> word<strong>en</strong> ruwweg gescheid<strong>en</strong> door het Termunterzijldiep.<br />
De exacte hoeveelheid beschoeiing<strong>en</strong> in het areaal is nooit inzichtelijk gemaakt. De g<strong>en</strong>oemde<br />
hoeveelhed<strong>en</strong> in deze beleidsnotitie zijn gebaseerd op e<strong>en</strong> veldinv<strong>en</strong>tarisatie.<br />
figuur 3: gebiedsindeling<br />
4.1 Zuidelijk gebied<br />
Het zuidelijk gebied heeft e<strong>en</strong> veelal zandige bodem met stabiele taluds. De aanwezige<br />
beschoeiing<strong>en</strong> (circa 50 km) zijn aangebracht omdat de ondergrond plaatselijk uit slap ve<strong>en</strong> of<br />
“loopzand” bestaat. Dit zijn vaak korte traject<strong>en</strong>. Aan het einde van de lev<strong>en</strong>sduur van deze<br />
beschoeiing<strong>en</strong> is vervanging het <strong>en</strong>ige alternatief.<br />
Door de aanwezigheid van maaipad<strong>en</strong> (zowel breed- als smalspoor) <strong>en</strong> e<strong>en</strong> zandige ondergrond kan<br />
onderhoud hier goed uitgevoerd word<strong>en</strong>. Herstelwerkzaamhed<strong>en</strong> aan oevers kunn<strong>en</strong> goed gepland<br />
word<strong>en</strong>, waardoor het hele jaar kleine reparaties uitgevoerd word<strong>en</strong>.<br />
9
4.2 Noordoostelijk gebied<br />
Het noordoostelijk gebied heeft akkerbouw als voornaamste activiteit. Zo’n 100 km van de steile<br />
oevers in dit gebied zijn voorzi<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> beschoeiing. Naast de watergang<strong>en</strong> ligt bijna overal e<strong>en</strong><br />
3,00 meter breed maaipad.<br />
De ondergrond bestaat uit e<strong>en</strong> dikke stabiele kleilaag (dikker dan 1,20 meter) op e<strong>en</strong> ondergrond van<br />
zand of ve<strong>en</strong>. De maaipad<strong>en</strong> zijn in de winterperiode niet goed berijdbaar.<br />
De combinatie van klei (dat in de wintermaand<strong>en</strong> niet of nauwelijks betred<strong>en</strong> kan word<strong>en</strong> met<br />
onderhoudsmaterieel) <strong>en</strong> e<strong>en</strong> korte periode van gewasvrije <strong>en</strong> betreedbare aangr<strong>en</strong>z<strong>en</strong>de percel<strong>en</strong><br />
maakt de periode waarin oevers hersteld kunn<strong>en</strong> word<strong>en</strong> kort. De periode oprekk<strong>en</strong> is mogelijk in<br />
oktober <strong>en</strong> april, maar dan ontstaat er gewasschade.<br />
4.3 Noordwestelijk gebied<br />
In het noordwestelijk gebied is ongeveer 350 km van de oevers beschoeid. De ondergrond bestaat<br />
veelal uit e<strong>en</strong> dunne kleilaag (dunner dan 1,20 meter) op e<strong>en</strong> onderlaag van ve<strong>en</strong> (70%) of zand<br />
(30%). De taluds zijn minder steil dan in het noordoostelijk gebied <strong>en</strong> word<strong>en</strong> onderhoud<strong>en</strong> vanaf e<strong>en</strong><br />
smal onderhoudspad van circa 1,50 meter breed of vanaf het water.<br />
Net als in het noordoostelijk gebied is akkerbouw in dit gebied de belangrijkste activiteit met e<strong>en</strong><br />
to<strong>en</strong>em<strong>en</strong>de natuurfunctie.<br />
Oeveronderhoud vergt meer ruimte dan het waterschap in eig<strong>en</strong>dom heeft. Taludherstel kan pas<br />
word<strong>en</strong> uitgevoerd nadat de landbouwoogst is binn<strong>en</strong> gehaald, of (in overleg met de aanligg<strong>en</strong>de<br />
landbouwer) met gewasschade op de aangr<strong>en</strong>z<strong>en</strong>de percel<strong>en</strong>.<br />
10
5 Keuze per gebied<br />
5.1 Zuidelijk gebied<br />
In het zuidelijk gebied zijn relatief weinig problem<strong>en</strong> met instabiele oevers. Er zijn weinig beschoeide<br />
oevers <strong>en</strong> de aanwezige schades zijn vaak niet over e<strong>en</strong> hele perceell<strong>en</strong>gte aanwezig. Om hier<br />
stabiele oevers te krijg<strong>en</strong> <strong>en</strong> te houd<strong>en</strong> is het inzett<strong>en</strong> van taluds met goed doorwortelde grond of het<br />
talud aanvull<strong>en</strong> met schelp<strong>en</strong> daarom het beste alternatief.<br />
De kleine hoeveelheid beschoeiing in het zuidelijk gebied staat op plekk<strong>en</strong> met loopzand, slap ve<strong>en</strong> of<br />
daar waar oude water<strong>en</strong> de watergang<strong>en</strong> doorkruis<strong>en</strong>. Voor deze korte traject<strong>en</strong> zijn ge<strong>en</strong><br />
alternatiev<strong>en</strong> voor hand<strong>en</strong>. Hier blijft het vervang<strong>en</strong> van beschoeiing<strong>en</strong> de meest voor de hand<br />
ligg<strong>en</strong>de oplossing.<br />
Zuid:<br />
“onderhoud<strong>en</strong> wat je hebt”<br />
5.2 Noordwestelijk gebied<br />
Op plekk<strong>en</strong> waar mom<strong>en</strong>teel ge<strong>en</strong> beschoeiing staat, maar waar de taluds toch inzakk<strong>en</strong> geldt<br />
hetzelfde als voor het zuidelijk gebied: taludherstel met doorwortelde grond of schelp<strong>en</strong>.<br />
Op plekk<strong>en</strong> waar beschoeiing staat, is de ondergrond vaak klei op ve<strong>en</strong>. Om de taluds hier af te<br />
schuin<strong>en</strong> is veel grondaankoop nodig, omdat helling<strong>en</strong> van 1:3 of flauwer nodig zijn om de oevers<br />
stabiel te mak<strong>en</strong>.<br />
Grond is echter van groot belang voor agrariërs. Noodzakelijke onteig<strong>en</strong>ingsprocedures zijn kostbaar<br />
<strong>en</strong> tijdrov<strong>en</strong>d, waardoor het niet de verwachting is dat op veel traject<strong>en</strong> op korte termijn afgeschuind<br />
kan word<strong>en</strong>.<br />
Ook in dit gebied is het daarom voor de hand ligg<strong>en</strong>d om te blijv<strong>en</strong> onderhoud<strong>en</strong> wat we hebb<strong>en</strong>.<br />
Waar mogelijk zal wel gekek<strong>en</strong> word<strong>en</strong> of duurzamere alternatiev<strong>en</strong> mogelijk zijn.<br />
Noordwest:<br />
“onderhoud<strong>en</strong> wat je hebt” <strong>en</strong> “duurzaam waar mogelijk”<br />
5.3 Noordoostelijk gebied<br />
De ondergrond van het noordoostelijke gebied is stabieler dan het noordwestelijk gebied. Om taluds<br />
hier af te schuin<strong>en</strong> is daarom minder grond nodig. Toch is ook hier de verwachting dat slechts weinig<br />
agrariërs grond vrijwillig will<strong>en</strong> verkop<strong>en</strong>.<br />
De onderhoudsstrategie wijkt dan ook niet af van het noordwestelijk gebied..<br />
Noordoost:<br />
“onderhoud<strong>en</strong> wat je hebt” <strong>en</strong> “duurzaam waar mogelijk”<br />
11
5.4 Conclusie<br />
Het noordoostelijk <strong>en</strong> noordwestelijk gebied bied<strong>en</strong> de meeste kans<strong>en</strong> om bij groot onderhoud taluds<br />
te gaan afschuin<strong>en</strong>. Naast e<strong>en</strong> lagere kostprijs is dit ook de oplossing die het meest duurzaam is. Het<br />
is echter niet de verwachting dat veel grondeig<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> grond will<strong>en</strong> afstaan.<br />
Er kan dan ook gesteld word<strong>en</strong> dat periodiek beschoeiing<strong>en</strong> vervang<strong>en</strong> moet<strong>en</strong> word<strong>en</strong>. Door<br />
technische ontwikkeling<strong>en</strong> in de gat<strong>en</strong> te houd<strong>en</strong> wordt steeds gekek<strong>en</strong> of er duurzamere<br />
alternatiev<strong>en</strong> voor hand<strong>en</strong> zijn.<br />
Tabel 3 laat zi<strong>en</strong> wat de jaarlijkse onderhoudskost<strong>en</strong> zijn om de huidige beschoeiing periodiek te<br />
vervang<strong>en</strong>.<br />
Huidige situatie (werkwijze "onderhoud<strong>en</strong> wat je hebt")<br />
Hoeveelheid Investering<br />
km per 50 jaar<br />
Beschoeiing in zuid (2 keer aanlegg<strong>en</strong> in 50 jaar) 50 € 10.000.000,00<br />
Beschoeiing in noordwest (2 keer aanlegg<strong>en</strong> in 50 jaar) 350 € 71.000.000,00<br />
Beschoeiing in noordoost (2 keer aanlegg<strong>en</strong> in 50 jaar) 100 € 20.500.000,00<br />
tabel 3, met bov<strong>en</strong> de werkwijze "onderhoud<strong>en</strong> wat je hebt".<br />
Totale investering over 50 jaar € 101.500.000,00<br />
Totaal b<strong>en</strong>odigd budget per jaar € 2.030.000,00<br />
De oevers langs de hoofdwatergang<strong>en</strong> word<strong>en</strong> op dit mom<strong>en</strong>t (september 2012) geïnv<strong>en</strong>tariseerd om<br />
alle beschoeiing<strong>en</strong> in beeld te br<strong>en</strong>g<strong>en</strong> <strong>en</strong> de onderhoudsstaat vast te legg<strong>en</strong>. De noodzakelijke<br />
maatregel<strong>en</strong> mak<strong>en</strong> we inzichtelijk in e<strong>en</strong> meerjarig-onderhoudsplan (MJP). De financiële<br />
consequ<strong>en</strong>ties word<strong>en</strong> verwerkt in het meerjar<strong>en</strong> investeringsprogramma (MJI 2013 – 2017). Deze<br />
wordt in november 2012 ter besluitvorming voorgelegd aan het algeme<strong>en</strong> bestuur.<br />
12