finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

2.3.1 De traditionele stijl van verzelfstandiging
De beslissingen worden in de traditionele stijl ontleend aan traditie en traditioneel gezag.
Deze stijl kenmerkt zich door een hoge mate van informalisme. De traditionele stijl komt
vooral voor in kleine, sterk hiërarchische organisaties met paternalistisch leiderschap.
Het gevolg is dat beleidssectoren met een traditionele stijl weinig veranderingen ondergaan,
aangezien het verleden de basis vormt voor elke beslissing. De verzelfstandiging zal gering en
weinig vergaand zijn. De voornaamste vorm is het agentschap, omdat de leiding weinig
autonomie verleent aan de ‘street-level bureaucrats’ (paternalisme). De geringe toegekende
onafhankelijkheid heeft ook gevolgen voor de andere indicatoren. Het meest voorkomende
motief van oprichting is beheer en delegatie. De verzelfstandigde taken worden hoofdzakelijk
uit de Rijksbegroting bekostigd. Deze taken bieden de uitvoerders tevens een zeer geringe
mate van beleidsvrijheid. De beleidssectoren met een traditionele stijl hebben bovendien een
geringe mate van corporatisme, gezien het informalisme en het paternalisme. Het toezicht
geschiedt voornamelijk rechtstreeks door de minister. Deze stijl staat zeer afwachtend ten
opzichte van de tendens tot verzelfstandiging. De meeste verzelfstandigingen hebben sinds
2000 plaatsgevonden. De meest voorkomende opleiding van de ambtenaren van het
moederdepartement is een traditionele opleiding, zoals een militaire opleiding.
2.3.2 De bureaucratische stijl van verzelfstandiging
De beslissingen worden in de bureaucratische stijl ontleend aan wettelijke regels en
procedures. Deze stijl kenmerkt zich door een hoge mate van formalisme en een legalistische
handhaving. De ambtenaren streven naar een uniforme beleidsuitvoering. De ambtenaren met
een bureaucratische stijl hebben ook een paternalistische houding ten opzichte van het
beleidsveld.
Wat zijn de gevolgen van deze aspecten voor de manier van verzelfstandigen in deze stijl?
Deze stijl heeft geen voorkeur voor verzelfstandiging. Zij wil liever zelf het beleid uitvoeren
(paternalisme). Indien men toch over moet gaan tot het verlenen van autonomie, dan hebben
de minder vergaande en publiekrechtelijke vormen de voorkeur. Het aantal verzelfstandigde
organisaties is gemiddeld. Het meest voorkomende motief van oprichting is rechtsgelijkheid,
aangezien men streeft naar een uniforme beleidsuitvoering. De bekostiging van zelfstandige
taken geschiedt voornamelijk uit de Rijksbegroting. Er is echter meer ruimte voor gemengde
financiering of financiering uit andere middelen dan de Rijksbegroting in vergelijking met de
traditionele stijl. De beleidssectoren met een bureaucratische stijl hebben tevens een grotere
mate van corporatisme. Zij hebben een gemiddeld corporatisme door het belang van
formalisme in deze stijl. De ambtenaren hebben bovendien een gemiddelde mate van
discretionaire ruimte. De bureaucratische stijl is afwachtend met verzelfstandigen. De meeste
beleidsonderdelen zijn in de periode 1995-1999 verzelfstandigd. De opleiding van de
ambtenaren van het moederministerie is een juridische of sociaal-wetenschappelijke
opleiding.
2.3.3 De professionele stijl van verzelfstandiging
De beslissingen worden in de professionele stijl ontleend aan de beroepsopleiding en de
beroepsethiek. De regels dienen – in tegenstelling tot de bureaucratische stijl – slechts als
kader, omdat het bereiken van doeleinden centraal staat in deze stijl. De professionele stijl
kenmerkt zich verder door een groot vertrouwen in deskundigheid, consensualisme en een
grote mate van autonomie voor professionals.