finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

Onderzoeksvragen
1. Welke verzelfstandigde organisaties zijn per beleidssector te onderscheiden?
2. Welke patronen zijn in de ontwikkelingen – de aantallen en de kenmerken, zoals vorm, motief, bekostiging,
toezicht en hoofdtaak – van verzelfstandigde organisaties van de Rijksoverheid waar te nemen?
3. Wat houden de traditionele, de bureaucratische, de professionele, en de bedrijfsmatige stijl van
verzelfstandiging in?
4. In hoeverre zijn deze stijlen van verzelfstandiging in de praktijk bij beleidssectoren van de Rijksoverheid te
identificeren?
5. In hoeverre passen de stijlen van verzelfstandiging binnen de institutionele context van de beleidssectoren?
Theorie
De deelvragen zijn beantwoord door een literatuuronderzoek (derde onderzoeksvraag) en een
secundaire analyse van secundaire bronnen (de overige vier onderzoeksvragen). De bronnen
van de secundaire analyse bestaan uit het Internet (websites en OPmaat), begrotingen, wetten,
rapporten en andere parlementaire stukken. De kwantitatieve gegevens zijn vervolgens door
middel van kruistabellen in het computerprogramma SPSS geanalyseerd.
De stijlen van verzelfstandiging zijn voornamelijk gebaseerd op de stijlen van Terpstra en
Havinga uit het boek Ruimte rond regels (1999: 49-56). Deze auteurs beschrijven vier stijlen
van beleidsuitvoering. Ik heb deze stijlen aangepast, zodat zij van toepassing kunnen zijn op
het verschijnsel verzelfstandiging.
Ik heb in deze scriptie drie theoretische begrippen uitgewerkt: verzelfstandiging, stijl en
institutionele context. Het begrip verzelfstandiging is verdeeld in interne en externe
verzelfstandiging (Den Boer, 1999: 18-37; Van Leerdam, 1999: 18-27). De verschijnselen
privatisering, marktregulering en verstatelijking zijn bij de behandeling van verzelfstandiging
ook aan bod gekomen.
Het begrip stijl is voornamelijk ontleend aan Ruimte rond regels (Terpstra & Havinga, 1999: 49-
56). In dit boek onderscheiden de auteurs vier stijlen van beleidsuitvoering, namelijk de
traditionele stijl, de ambtelijk-bureaucratische stijl, de beroepmatige-professionele stijl en de
bedrijfsmatige-manageralistische stijl. Ik heb de vier stijlen aangepast aan het fenomeen
verzelfstandiging.
De institutionele context is besproken aan de hand van het neo-institutionalisme (Parsons, 1995:
323-324; Peters, 1999: 25). Ik heb veel aandacht geschonken aan het historisch institutionalisme
en in het bijzonder aan padafhankelijkheid (Peters, 1999: 63). Ik heb tevens kort stilgestaan bij
de (organisatie)cultuur (Frissen, 1990; Schijn, 1992: 16-27; Kickert, 1993: 243).