finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

De meest voorkomende hoofdtaak van de verzelfstandigde organisaties in deze beleidssector
is opleiden, onderzoek & voorlichting. De hoofdtaak van twee van de drie zelfstandige
beleidsonderdelen behoren namelijk tot deze categorie. De overige hoofdtaak is uitkeren &
innen. Deze taken bieden de ambtenaren van de verzelfstandigde organisaties een gemiddelde
mate van beleidsvrijheid bij de uitvoering van hun taak. De indicator ‘hoofdtaak’ – of liever
gezegd, de indicator ‘discretionaire ruimte’ – wijst op de bureaucratische of bedrijfsmatige
stijl. Deze variabele neigt echter meer naar de bureaucratische stijl, omdat de sector geen
zelfstandige beleidsonderdelen heeft met toezichthoudende taken.
De variabelen voor deze sector zijn zeer ambigu. De traditionele, de bureaucratische en de
professionele stijl komen bij de variabelen van de stijl van verzelfstandiging evenveel voor.
De contextuele indicatoren kunnen misschien meer duidelijkheid verschaffen.
De variabelen voor de institutionele context van een beleidssector zijn het jaar van oprichting
en de opleiding van de ambtenaren. Ik zal nu de resultaten van de contextuele indicatoren
behandelen. Eén van de verzelfstandigingen stamt van vòòr 1990. Het ministerie heeft de
andere twee onderdelen in de periode 1995-1999 verzelfstandigd. Deze contextuele indicator
lijkt op de bureaucratische stijl te wijzen.
De ambtenaren van het Ministerie van Buitenlandse Zaken hebben in de meeste gevallen als
hoogst voltooide opleiding, een economische opleiding. De opleiding duidt op een
bedrijfsmatige stijl.
De variabelen van de institutionele context geven ook niet helemaal eenduidig aan welke stijl
het beste bij de context van deze beleidssector past. De context-indicatoren wijzen zowel de
bureaucratische, als de bedrijfsmatige stijl aan. Dit betekent dat de meeste variabelen – van
stijl en context tezamen – aanwijzen dat de beleidssector Ontwikkelingssamenwerking de
bureaucratische stijl van verzelfstandiging heeft. Deze stijl wordt door vier van de twaalf
variabelen aangeduid. De stijl van verzelfstandiging is gedeeltelijk consistent met de
institutionele context van deze beleidssector, aangezien één (van de twee) context-indicatoren
op de bureaucratische stijl wijst. Ik wil de lezer er echter op attent maken dat deze
constatering zeer twijfelachtig is; en dus zeer voorzichtig wordt geuit.
3.2 Ministerie van Justitie
Het Ministerie van Justitie heeft de op één na grootste 9 hoeveelheid verzelfstandigingen. De
beleidssector telt 22 verzelfstandigde organisaties. De verklaring voor deze constatering is de
scheiding der machten van Montesquieu (Sabine & Thorson, 1973: 513-515). Een groot aantal
organen op het terrein van Justitie houdt zich bezig met rechtspraak. De rechtsprekende macht
dient volgens de ‘trias politica’-leer van Montesquieu onafhankelijk te zijn van de andere
twee machten, te weten de uitvoerende macht (regering en ministeries) en de wetgevende
macht (regering en parlement).
Het publiekrechtelijk zbo (9 van de 22) is de meest voorkomende vorm van verzelfstandiging
bij Justitie, gevolgd door het agentschap (zes), de privaatrechtelijke rwt (vier) en het
privaatrechtelijk zbo (drie). De verzelfstandiging is maximaal – aangezien er meer dan
anderhalf keer zoveel zijn als gemiddeld – en extern (publiek). De eerste indicator van Justitie
geeft een bedrijfsmatige stijl aan.
9 De beleidssectoren Landbouw (LNV) en Onderwijs & Wetenschap (OCW) hebben de meeste verzelfstandigde
organisaties (23).