finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

More documents

Recommendations

Info

Verzelfstandiging heeft onder andere tot doel de koppeling tussen de afzet en de bekostiging van ambtelijke dienstverlening te versterken. De inkomsten van ambtelijke organisaties zullen – naar mate de verzelfstandiging verder wordt doorgevoerd – niet meer alleen afkomstig zijn van het moederministerie, maar ook van hun klanten. Bij volledige privatisering worden – voormalige – ambtelijke organisaties voor hun inkomstenverwerving dan ook volledig afhankelijk van hun afzet op de markt. In dat geval onderscheiden zij zich niet meer van commerciële bedrijven (Van Mierlo, 2001). Volledig bekostigd Gemengd Volledig bekostigd uit Rijksbegroting bekostigd uit tarieven / premies Agentschap Traditionele stijl ZBO (publiekr.) Bureaucratische stijl ZBO (privaatr.) Professionele stijl Figuur 4: Bekostiging van zelfstandige overheidsorganisaties Privatisering Bedrijfsmatige stijl Ik zal in dit onderzoek onderscheid maken tussen drie wijzen van bekostiging: organisaties die grotendeels worden bekostigd uit de Rijksbegroting, organisaties die grotendeels worden bekostigd uit andere middelen en organisaties die gemengd gefinancierd worden (figuur 4). Onder andere middelen worden alle middelen verstaan die niet tot de Rijksbegroting behoren, zoals premies en tarieven. Een gemengde financiering houdt in dat de verzelfstandigde taak voor een substantieel deel – minstens 30 % – uit zowel rijksbijdragen als andere middelen wordt bekostigd. Ik maak om praktische redenen slechts onderscheid tussen deze drie wijzen van bekostiging. Het nader uitzoeken van de precieze details – per verzelfstandigde organisatie – past niet binnen de planning van deze scriptie. Zelfstandige overheidsorganisaties binnen de traditionele stijl zullen waarschijnlijk op een pragmatische wijze worden gefinancierd. Ik bedoel hiermee dat er geen algemene richtlijnen zijn, maar dat men per geval beslist. Dit zal vermoedelijk ook op informele basis gebeuren. Mijn verwachting is dat de verzelfstandigde beleidsonderdelen in deze stijl voornamelijk uit de Rijksbegroting worden bekostigd. De greep van het moederministerie op de zelfstandige dienst blijft bij deze manier van bekostiging het grootst. Dat past het best binnen de traditionele stijl, aangezien deze stijl de minst vergaande verzelfstandiging duldt. De verzelfstandigde organisaties in de bureaucratische stijl zullen op een eenvormige manier worden bekostigd. De wijze van bekostiging zal naar alle waarschijnlijkheid formeel zijn vastgelegd en zeer strikt worden gevolgd. Ik verwacht verder een manier van bekostiging die weinig ruimte laat voor eigen invulling van de beleidsuitvoerders, en veel voorwaarden waaraan voldaan moet worden. De zelfstandige overheidsonderdelen binnen deze stijl worden vermoedelijk grotendeels bekostigd uit de Rijksbegroting. De bureaucratische stijl zal echter wel meer gebruik maken van gemengde financiering en financiering uit andere middelen dan de traditionele stijl. Deze stijl laat namelijk op een aantal gronden (zie paragraaf 3.3.1: motief van oprichting, p. 19-21) meer ruimte voor verzelfstandiging.
De professionele stijl staat een grote mate van discretionaire ruimte toe aan uitvoerders in verzelfstandigde organisaties. Ik verwacht dat de manier van bekostiging dit aspect ook weerspiegelt. Een ‘lump sum’ begroting biedt de ontvanger de mogelijkheid om zijn budget naar eigen inzicht uit te geven. Lump sum betekent dat men één bedrag krijgt zonder dat er gespecificeerd is welk deel van het budget waaraan dient te worden uitgegeven. De zelfstandige uitvoeringsorganisaties zullen vermoedelijk vooral uit andere middelen worden gefinancierd. Tarieven – en premies – verschaffen de besteder meestal meer vrijheid, omdat zij niet uit collectieve heffingen voortkomen. De regels ten aanzien van de verantwoording voor de besteding zijn bijvoorbeeld veel minder strikt dan bij collectieve gelden. De bedrijfsmatige stijl zal vermoedelijk het grootste deel van de verzelfstandigde organisaties bekostigen uit tarieven. De eerste verklaring biedt de voorbeeldfunctie van het bedrijfsleven binnen deze stijl. Directe financiering door de klanten verkleint de kloof tussen productie en consumptie, ergo zorgt ervoor dat de ‘producent’ beter luistert naar de behoeften van de consument. Het gevolg is dat het productieproces – in theorie – efficiënter wordt. De vrijheid voor de zelfstandige organisaties is echter niet grenzeloos. De bekostiging zal namelijk verbonden zijn aan strikte afspraken over de te leveren prestaties en andere financiële voorwaarden. Deze stijl biedt minder ruimte voor gemengde bekostiging en bekostiging uit rijksbijdragen dan de professionele stijl. De beleidssectoren met een traditionele of een bureaucratische stijl zullen enerzijds hun verzelfstandigde taken voornamelijk uit rijksbijdragen financieren. De beleidssectoren met een professionele of een bedrijfsmatige stijl zullen anderzijds hun verzelfstandigde taken uit tarieven en/of premies bekostigen. Hoe meer taken echter gemengd gefinancierd worden, hoe meer dat op – respectievelijk – de bureaucratische stijl of de professionele stijl wijst. Deze indeling is inzichtelijk gemaakt in figuur 4 (p. 23). 3.3.4 Toezichtsarrangement (Mate van corporatisme) De tweede indicator van Van Waarden (1999: 306-307) – omgang met maatschappelijke organisaties – kan worden samengevat als de mate van corporatisme van een beleidssector. De mate van corporatisme is vast te stellen door het aantal erkende adviesorganen in een beleidssector en het toezicht op de zelfstandige beleidsonderdelen in een beleidssector. Het toezicht kan op verschillende manieren georganiseerd zijn. Het toezicht kan rechtstreeks door de minister – het departement – worden uitgevoerd of het kan worden overgelaten aan een extern orgaan. Een dergelijk extern orgaan kan een Raad van Toezicht, een Raad van Bestuur, een Raad van Commissarissen of een commissie zijn. De banden van deze organen met het moederministerie kunnen ook erg verschillen, van heel nauw tot zeer afstandelijk. De samenstelling van de raden is een indicatie voor de mate van corporatisme van een beleidssector. Corporatisme is een vorm van besluitvorming waarbij organisaties van belanghebbenden formeel worden betrokken bij beslissingen (Williamson, 1989: 68; Kickert, 1993: 61-62). Vertegenwoordigers van deze organisaties kunnen bijvoorbeeld zitting nemen in adviesorganen of in raden van toezicht of van bestuur. De mate van corporatisme is hoger indien vertegenwoordigers van belangenorganisaties zitting hebben in raden van toezicht, aangezien de invloed van deze raden groter is op verzelfstandigde beleidsonderdelen dan adviesorganen. Het aantal erkende adviesorganen geeft ook een indicatie voor de mate van corporatisme in een beleidssector (Van Deth & Schuszler, 1995: 113-115; Williamson, 1989). Een beleidssector is immers meer corporatistisch indien men meer adviesorganen moet consulteren tijdens de besluitvorming.
Page 1 and 2: Verzelfstandiging: stijl of trend?
Page 3 and 4: Voorwoord Eén van de belangrijkste
Page 5 and 6: Hoofdstuk 3: Empirie 42 1 Inleiding
Page 7 and 8: Inleiding Achtergrond van het onder
Page 9 and 10: Empirie De eerste onderzoeksvraag W
Page 11 and 12: Het doel van het onderzoek: Inzicht
Page 13 and 14: Zijn de verzelfstandigingoperaties
Page 15 and 16: 5 Maatschappelijke en wetenschappel
Page 17 and 18: 1 Inleiding Hoofdstuk 2: Theoretisc
Page 19 and 20: In theorie hebben beleidsonderdelen
Page 21 and 22: 3 Stijl van verzelfstandiging 3.1 D
Page 23 and 24: Deze stijl kenmerkt zich dus door e
Page 25 and 26: Deze stijl heeft echter ook het gev
Page 27 and 28: Wat betekent dit voor de wijze waar
Page 29 and 30: Een minder invloedrijke indicator i
Page 31 and 32: Kickert et al. (1993: 67-68) noemen
Page 33: De professionele stijl heeft veel v
Page 37 and 38: edrijfsmatige stijl wordt overgelat
Page 39 and 40: De taken uit categorie één en twe
Page 41 and 42: 3.5 De indicatoren van de stijl van
Page 43 and 44: Het gedrag dat gepast is voor een b
Page 45 and 46: 4.3 Organisatiecultuur In het tweed
Page 47 and 48: 4.4.2 Opleiding van de ambtenaren I
Page 49 and 50: De traditionele stijl - tot slot -
Page 51 and 52: 5 Het causale verband 5.1 Het model
Page 53 and 54: 1 Inleiding Hoofdstuk 3: Empirie Ik
Page 55 and 56: Het aantal verzelfstandigingen per
Page 57 and 58: Tabel 11 Wijze van bekostiging Wijz
Page 59 and 60: 2.8 De discretionaire ruimte Tabel
Page 61 and 62: De getalsmatige veranderingen bij z
Page 63 and 64: Tabel 18 Indicatoren per beleidssec
Page 65 and 66: 3.1 Ministerie van Buitenlandse Zak
Page 67 and 68: De meest voorkomende motieven voor
Page 69 and 70: De laatste jaren (sinds 2000) heeft
Page 71 and 72: 3.4.2 De beleidssector Cultuur De s
Page 73 and 74: De hoofdtaken van de verzelfstandig
Page 75 and 76: Het Ministerie van VROM heeft vijft
Page 77 and 78: De minister oefent op de helft van
Page 79 and 80: De uitkomsten voor de indicatoren v
Page 81 and 82: 3.10 Ministerie van Landbouw, Natuu
Page 83 and 84: Het Ministerie van LNV bekostigt de
Page 85 and 86:
De variabelen van de institutionele
Page 87 and 88:
Onafhankelijkheid & rechtsgelijkhei
Page 89 and 90:
De minister oefent op zeven - van d
Page 91 and 92:
De meerderheid van de ‘stijl’-i
Page 93 and 94:
1 Inleiding Hoofdstuk 4: Conclusie
Page 95 and 96:
De minister - of het departement -
Page 97 and 98:
De beleidssectoren met een professi
Page 99 and 100:
2.6 De probleemstelling 2.6.1 De ce
Page 101 and 102:
Eén van de indicatoren van de inst
Page 103 and 104:
Frissen, P.H.A., J.M. van Westerlaa
Page 105 and 106:
Smullen, A., S. van Thiel (2002). A
Page 107 and 108:
Bijlage 1: De verzelfstandigde orga
Page 109 and 110:
Ministerie van Defensie Dienst Gebo
Page 111 and 112:
Wageningen Universiteit & Researchc
Page 113 and 114:
Bijlage 2: Getalsmatige verandering
Page 115 and 116:
Tabel 23 Verzelfstandiging per bele
Page 117 and 118:
Tabel 25 Wijze van bekostiging per
Page 119 and 120:
Tabel 27 Hoofdtaak per beleidssecto
show all

finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?