finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

Formalisme
Bureaucratische stijl Bedrijfsmatige stijl
Legalisme Pragmatisme
Professionele stijl Omgang met regels
Figuur 2: De dimensies van stijl (ingevuld)
Informalisme
Omgang met mensen
Traditionele stijl
3.3 Operationalisatie: elementen van de stijl van verzelfstandiging
De indicatoren van Van Waarden (1999: 306-307) – zoals hierboven in tabel 1 voor de vier
stijlen uitgewerkt – zijn niet direct te gebruiken voor dit onderzoek. Ik zal derhalve in deze
subparagraaf de indicatoren van Van Waarden vertalen in de indicatoren die ik in dit
onderzoek ga gebruiken. Deze indicatoren worden vervolgens geoperationaliseerd. Ik heb de
relatie tussen de indicatoren die Van Waarden (1999: 306-307) in het boek Ruimte rond regels
noemt en de vier stijlen uitgebreid behandeld in paragraaf 3.2 (p. 11-19). De invulling van de
indicatoren voor de vier stijlen is overzichtelijk ondergebracht in een tabel (tabel 1: 18). Ik zal
mij in deze paragraaf daarom beperken tot de bespreking van het verband tussen de vier
stijlen en de indicatoren van dit onderzoek. De verwachtingen ten aanzien van de invulling
van deze indicatoren voor de vier stijlen zullen in tabel 3 (p. 29) worden ondergebracht.
3.3.1 Motief van oprichting
Het oprichtingsmotief van verzelfstandigde organisaties kan veel informatie bevatten over de
achterliggende redenering van de verzelfstandiging. Deze redenering kan een goede indicatie
zijn voor de stijl die binnen de beleidssector overheerst. Ik heb de indeling van de motieven
van oprichting ontleend aan de publicaties van Boxum et al. (1989) en Kickert et al. (1993).
Boxum et al. (1989: 36-40) onderscheiden vijf motieven van oprichting. Het betreft drie
hoofdmotieven – die tevens nevenmotieven kunnen zijn – en twee nevenmotieven. Ik
beschouw alle motieven echter als gelijkwaardig, aangezien de ‘doelmatigheids’- en
‘doeltreffendheids’-motieven zo belangrijk zijn voor de bedrijfsmatige stijl (zie pagina 17).
Het eerste oprichtingsmotief is het deskundigheidsmotief. Een orgaan is zelfstandig om de
voor haar taakuitvoering vereiste specifieke deskundigheid tot haar recht te laten komen.
Onafhankelijkheid is het tweede motief voor de oprichting van een verzelfstandigde dienst.
Een orgaan is zelfstandig, omdat de taak onafhankelijk van de regering behoort te worden
uitgevoerd. Het derde motief is het belanghebbendenmotief. Een orgaan is zelfstandig om aan
de medeverantwoordelijkheid van maatschappelijke organisaties gestalte te geven. De laatste
twee (neven)motieven zijn doelmatigheid en doeltreffendheid. Een orgaan is zelfstandig om
respectievelijk haar doelmatigheid en haar doeltreffendheid te vergroten (Boxum e.a., 1989: 37-
39).