finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

Wat betekent dit voor de wijze waarop in een beleidssector met professionele stijl wordt
verzelfstandigd? Ik verwacht binnen deze stijl veel (ver)zelfstandig(d)e beleidsonderdelen met
een geringe mate van verticaal toezicht. Het overheersende motief voor de oprichting van
zelfstandige bestuursorganen zal naar mijn mening deskundigheid zijn. De professionele stijl
heeft veel vertrouwen in de onafhankelijke uitvoering door professionals. De hiërarchische
controle werkt niet bij professionals; de controle zal voornamelijk plaatsvinden door
collegiale toetsing en zelfregulering. Een voorbeeld hiervan zijn universiteiten die door
middel van visitatiecommissie worden beoordeeld op de kwaliteit van hun onderwijs.
De meest invloedrijke indicator van deze stijl is consensualisme. De beleidsmakers/uitvoerders
houden rekening met de belangen van andere betrokkenen. Zij zullen zoveel
mogelijk in overleg proberen tot oplossingen te komen. Deze houding heeft vervolgens ook
zijn doorwerking in de handhaving van het beleid. De handhaving is een mengvorm van
legalisme en pragmatisme. Men beroept zich bij de handhaving op de formele regels en
procedures (van het beroep) – legalistische handhaving – maar men heeft ook oog voor
individuele gevallen die afwijken van de standaardregels – pragmatische handhaving. De
omgang met maatschappelijke organisaties – de derde belangrijke indicator – wordt
gekenmerkt door informalisme. Het informele contact met externen biedt de uitvoerder de
ruimte voor een deskundige oordeelsvorming. De overheid kan bij de samenstelling van de
raad van toezicht bijvoorbeeld vertegenwoordigers van belangenorganisaties zitting laten
nemen in de raad.
De overige – minder invloedrijke – indicatoren zijn een voorkeur voor de vereniging voor de
uitvoering van beleid, een actieve (staats)interventie en een planmatige integratie (zie tabel 1:
18). Ik denk dat men binnen de professionele stijl een voorkeur heeft voor de verenigingsvorm
als primair middel om beleidsproblemen op te lossen. De vereniging is de derde mogelijkheid
naast de staat en de markt als uitvoerder van het beleid (Van Waarden, 1999: 306). De vereniging
ligt in het midden van het continuüm ‘staat-markt’. Enkele synoniemen voor deze manier van
beleidsuitvoering zijn het particulier initiatief en het maatschappelijk middenveld. Deze stijl
heeft een voorkeur voor de verenigingsvorm, omdat men vertrouwen heeft in de integriteit
van de professionals. Men dient de deskundigen voldoende – discretionaire – ruimte te bieden
om hun werk goed te kunnen doen.
Planning past bij deze stijl, aangezien men tracht om problemen rationeel te benaderen. De
deskundigen delen – waarschijnlijk – door een gezamenlijke beroepsopleiding een bepaald
ideaal beeld van de oplossingen voor de problemen in hun beleidssector. Dit ideaal dient door
middel van een planmatige integratie en een actieve interventie te worden bereikt. De
overheid hoeft niet te wachten tot burgers problemen aandragen, aangezien de overheid over
meer deskundigheid beschikt dan de gemiddelde burger.