finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

Mijn inschatting is dat deze stijl een voorkeur heeft voor de staat als beleidsuitvoerder. De
staat weet namelijk het best wat goed is voor de maatschappij (paternalisme). Zij zijn
daardoor het best uitgerust om het beleid uit te voeren. Het is echter ook goed voor te stellen
dat er traditioneel een voorkeur is voor een andere beleidsuitvoerder. De markt is in dat geval
niet echt te verwachten; er zou desalniettemin een traditie kunnen bestaan van een uitvoering
door het particulier initiatief (vooral in Nederland). Een voorbeeld hiervan zijn de collectieve
arbeidsovereenkomsten (CAO’s), die door werkgevers en werknemers onderling worden
afgesloten; en de uitvoering van de arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. Het paternalisme
beïnvloedt echter in grote mate de uitvoering van het beleid. Ik verwacht daardoor toch vooral
een voorkeur voor de staat als uitvoerder. Men zal bijgevolg binnen de traditionele stijl weinig
of – in ieder geval – weinig vergaande verzelfstandiging aantreffen.
De overige (drie) indicatoren (zie tabel 1: 18) worden bepaald door het belang van informalisme
in deze stijl. De beleidsvorming wordt gekenmerkt door een hoge mate van fragmentatie.
Beslissingen worden niet genomen met een bepaald plan in het achterhoofd. Men benadert
ieder probleem op zich, zonder een omvattende ideologie of oplossing te gebruiken.
De stijl wordt verder gekenmerkt door een passieve of reactieve staatsinterventie. De overheid
grijpt niet actief in in de samenleving, aangezien men niet beschikt over een bepaalde
ideologie. De overheid stelt zich afwachtend op; pas zodra de samenleving een probleem
signaleert dat alleen de overheid op kan lossen, gaat de overheid het probleem te lijf.
De handhaving van beleid is pragmatisch; men laat het van elk individueel geval of situatie
afhangen welke beslissing men neemt. Er zijn namelijk geen vastgelegde regels en procedures
(informalisme); men beslist per individueel geval wat men het beste kan doen. Dit zou kunnen
impliceren dat beleidsuitvoerders enige vorm van beleidsvrijheid hebben, maar dat is in deze
stijl niet het geval. De leidinggevenden hebben in de kleine, sterk hiërarchische organisaties
die vaak in deze stijl voorkomen, de touwtjes strak in handen.
3.2.2 Bureaucratische stijl
De ambtelijk-bureaucratische stijl van beleidsuitvoering is ontstaan als een reactie op de
persoonlijke willekeur – en andere negatieve gevolgen – van de traditionele stijl. Deze stijl
legt een grote nadruk op formalisme en een legalistische handhaving van beleid (Terpstra &
Havinga, 1999: 52-53). De beslissingen worden genomen op grond van formele regels en
procedures, zonder aanzien des persoons. Het doel van deze stijl is te komen tot een uniforme
beleidsuitvoering. De persoonlijke voorkeuren en karaktereigenschappen van de
beleidsuitvoerder moeten zo min mogelijk invloed hebben op de beslissingen die de overheid
neemt. De werkelijkheid wordt zoveel mogelijk vastgelegd in regels en procedures.
Formalisme betekent dat beslissingen op basis van de regels en een vooraf vastgelegde
procedure moeten worden genomen. Op die manier zijn alle beslissingen na te trekken, en
weet de burger van tevoren enigszins wat men kan verwachten. De handhaving is – in het
verlengde van de formalistische beleidsuitvoering – legalistisch. Dit betekent dat men de wet
en regelgeving in alle gevallen zeer strikt en uniform handhaaft. Men maakt hier geen
uitzonderingen op, en heeft daardoor geen oog voor exceptionele gevallen. Zou men door het
rigide formalisme en legalisme incidenten kunnen verklaren, zoals bij het UWV?