finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

Deze stijl kenmerkt zich dus door een hoge mate van informalisme. Het informalisme komt
ook tot uitdrukking in de omgang met maatschappelijke organisaties en cliënten. Dit betekent
bijvoorbeeld dat er geen – wettelijk – vastgelegde contacten en overleggen zijn met
belangenorganisaties. De contacten die beleidsuitvoerders hebben met maatschappelijke
organisaties zijn daarom moeilijk in kaart te brengen; de volksvertegenwoordigers en de
burgers kunnen deze overleggen derhalve nauwelijks controleren.
De traditionele stijl is daarnaast paternalistisch in zijn omgang met cliënten en burgers. De
beleidsuitvoerders hangen de gedachte aan dat zij in de beste positie zijn om te weten wat
goed is voor de burger en de samenleving. Dat betekent onder andere dat maatschappelijke
organisaties geen invloed mogen uitoefenen op de uitvoering. Zij mogen alleen meebeslissen
als de beleidsuitvoerders de steun of kennis van deze organisaties nodig hebben voor de
uitvoering. In dat geval worden belangengroepen op informele basis uitgenodigd om mee te
denken.
De traditionele stijl vindt vaak plaats in kleine, sterk hiërarchische organisaties (Terpstra &
Havinga, 1999: 50-52). Dit betekent dat de meeste beslissingen van de ‘street level bureaucrats’
(Lipsky, 1980) ter goedkeuring dienen voorgelegd te worden aan de leidinggevenden. Er bestaat
in deze organisaties waarschijnlijk een zogeheten ‘parafencultuur’. De uitvoerende
ambtenaren beschikken daardoor over een geringe mate van autonomie. Zij zijn niet in staat
om hun eigen afwegingen te maken in individuele gevallen. Zij dienen zich strikt aan de
regels en procedures te houden. Het toezicht vindt plaats in het persoonlijke contact tussen
uitvoerder en leidinggevende. De beleidsuitvoerder behoort toestemming te krijgen voor
beslissingen van de leidinggevende.
Wat betekent dit voor de wijze waarop in een beleidssector met traditionele stijl wordt
verzelfstandigd? Het uitgangspunt van deze stijl is het verleden. Ik verwacht daarom dat er
weinig veranderingen zijn in de mate en de vorm van verzelfstandiging. De traditie is
namelijk de belangrijkste bron waar men zich op baseert bij het nemen van beslissingen.
Deze stijl biedt daarnaast weinig autonomie voor de uitvoerders. Het is mijn verwachting dat
er binnen deze stijl voornamelijk sprake is van vormen van verzelfstandiging met een geringe
mate van autonomie. Men zou kunnen voorzien dat binnen deze stijl grotendeels wordt
gekozen voor agentschappen. De verzelfstandigde beleidsonderdelen beschikken
waarschijnlijk over een beperkt mandaat, omdat het moederministerie zelf de touwtjes in
handen wil houden. Een beleidssector met een traditionele stijl laat een constante
ontwikkeling zien.
De belangrijkste indicatoren van deze stijl zijn informalisme en paternalisme. Dat betekent dat
beslissingen niet langs formele regels en procedures worden genomen, en dat
belangenorganisaties en andere betrokkenen buiten het ministerie weinig invloed hebben op
de besluitvorming. Deze stijl zal voornamelijk voorkomen in sectoren met een geringe mate
van corporatisme. Corporatisme is een vorm van besluitvorming waarbij maatschappelijke
organisaties – bij wet / formeel – moeten worden geraadpleegd (Williamson, 1989: 68; Kickert,
1993: 61-62).