finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

More documents

Recommendations

Info

edoeling van privatisering is toch juist het terugdringen van overheidsinterventies in de marktsector? De volledig vrije mededinging is volgens de economische theorie de meest ideale marktvorm (In ’t Veld e.a., 1996: 18). Deze marktvorm ontstaat echter niet of nauwelijks vanuit zichzelf. De overheid dient toezicht te houden en in te grijpen in de markt om monopolievorming en kartelvorming te voorkomen. Kartels en monopolies verstoren namelijk de marktwerking, en zij zorgen voor inefficiëntie. De consumenten betalen een te hoge prijs voor een product, en het productieproces wordt niet op de meest doelmatige manier ingericht. De overheid dient zich dus – paradoxaal genoeg – in enige mate met de markt te bemoeien om een voldoende werking van het marktmechanisme te waarborgen. De overheid heeft voor de regulering van deze nieuwe markten toezichthoudende instanties in het leven geroepen. Enkele voorbeelden van deze instanties zijn: de Onafhankelijke Post – en Telecom Autoriteit (OPTA), de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa), de Dienst uitvoering en Toezicht energie (DTe), de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en de Nederlandsche Bank (DNB). Deze toezichthouders hebben – over het algemeen – de vorm van het zelfstandig bestuursorgaan (De Ru & Peters, 2000: 29). De politiek heeft voor deze vorm gekozen om de onafhankelijkheid van de instantie ten opzichte van de sector en van het ministerie te garanderen. De tendens naar herregulering – oftewel de instelling van een groot aantal toezichthoudende organen – is derhalve een belangrijke impuls geweest voor het ontstaan van nieuwe zelfstandige beleidsonderdelen. De stijl van de beleidssector bepaalt in welke mate deze tendens zich in een beleidssector voordoet. 2.2.3 Verstatelijking Tot slot van deze paragraaf over verzelfstandiging wil ik het verschijnsel verstatelijking bespreken. Verstatelijking is de annexatie van organisaties uit het maatschappelijk middenveld door de overheid. Het maatschappelijk middenveld bestaat uit organisaties die zijn opgericht door het particulier initiatief – de burgers – en die geen winstoogmerk hebben. Enkele voorbeelden van organisaties uit het maatschappelijk middenveld zijn: sportverenigingen, werkgevers- en werknemersorganisaties, de ANWB, omroepverenigingen en de Dierenbescherming Nederland. De annexatie van het maatschappelijk middenveld vindt plaats doordat de private organisaties volledig – of althans grotendeels – worden gefinancierd door de overheid. De taken die deze organisaties uitvoeren krijgen een publiek karakter. De burger kan vervolgens geen onderscheid meer maken tussen de overheid en het maatschappelijk middenveld (Van der Pol, 1997: 188-189). Het bekendste voorbeeld van verstatelijking betreft het overleg tussen werkgevers, werknemers en de overheid over de collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO’s). De verstatelijking heeft ertoe geleid dat een groot aantal organisaties in de invloedssfeer van de overheid is terechtgekomen. Deze organisaties werden feitelijk onderdeel van het overheidsapparaat, doordat de overheid bepaalde taken naar zich toe is gaan trekken. De organisaties die de sociale verzekeringen uitvoeren, zijn hier een voorbeeld van. Een groot gedeelte van deze organisaties valt in de categorie die de Algemene Rekenkamer rechtspersonen met een wettelijke taak – rwt’s – noemt (Algemene Rekenkamer, 2000a: 15). Ik heb geprobeerd met de bespreking van de begrippen privatisering, marktregulering en verstatelijking een duidelijker beeld te scheppen van verzelfstandiging. In de volgende paragraaf behandel ik de vier stijlen van verzelfstandiging.
3 Stijl van verzelfstandiging 3.1 Definitie Bepaalde beslissingen worden zo vaak gemaakt dat routines en stijlen ontstaan. “Elk individu ontwikkelt routines om de complexiteit van het dagelijks leven te reduceren, om de belasting van het eindeloos moeten maken van reeksen keuzes te verminderen. Individuen ontwikkelen hun eigen stijl van spreken, schrijven, kleden en omgaan met anderen. Groepen mensen die in een zelfde situatie verkeren, ontwikkelen collectieve stijlen, van spreken, kleden, en met elkaar omgaan” (Bakker & Van Waarden, 1999: 28). Deze stijlen bepalen welke beslissingen in bepaalde situaties genomen moeten worden. Op deze manier kunnen besluiten in soortgelijke gevallen sneller worden genomen, zonder elke keer uitvoerig de situatie te moeten analyseren. Een stijl is een manier van doen. Mijn definitie van stijl van verzelfstandiging is: “een specifieke en kenmerkende combinatie van oriëntaties van een ministerie (Wiering, 1999: 232) ten aanzien van het verlenen van organisatorische zelfstandigheid aan onderdelen van het ministerie (Van Leerdam, 1999: 17)”. Deze oriëntaties worden zichtbaar in een bepaald patroon van handelen en beslissen (Wiering, 1999: 232). Bakker en Van Waarden (1999: 30) onderscheiden twee dimensies van stijl. De eerste dimensie is de omgang met regels. Deze dimensie kan worden gezien als een continuüm met als uitersten een zeer strikte omgang met regels (legalisme) en een losse omgang met regels (pragmatisme). De tweede dimensie van stijl is omgang met mensen. Deze dimensie wordt ook opgevat als een continuüm variërend tussen formeel en informeel. Een formele omgang met mensen houdt in dat het contact volgens vooraf vastgestelde procedures verloopt. Een informele omgang wordt niet vooraf vastgelegd, maar vindt op een ‘natuurlijke’ manier plaats; zoals voor of na een vergadering in de wandelgangen. Formalisme Legalisme Pragmatisme Omgang met regels Figuur 1: De dimensies van stijl Informalisme Omgang met mensen De twee dimensies dienen tegen elkaar afgezet te worden. Er ontstaan hierdoor vier velden. Deze velden komen overeen met vier verschillende stijlen. Ik heb ze hierboven geïllustreerd in een schema (figuur 1). Elke stijl heeft zijn voor- en nadelen; er is grotendeels geen ‘one best way’. Men zal in de praktijk vaak combinaties van stijlen aantreffen, waarbij één stijl overheersend is (Bakker & Van Waarden, 1999: 30).
Page 1 and 2: Verzelfstandiging: stijl of trend?
Page 3 and 4: Voorwoord Eén van de belangrijkste
Page 5 and 6: Hoofdstuk 3: Empirie 42 1 Inleiding
Page 7 and 8: Inleiding Achtergrond van het onder
Page 9 and 10: Empirie De eerste onderzoeksvraag W
Page 11 and 12: Het doel van het onderzoek: Inzicht
Page 13 and 14: Zijn de verzelfstandigingoperaties
Page 15 and 16: 5 Maatschappelijke en wetenschappel
Page 17 and 18: 1 Inleiding Hoofdstuk 2: Theoretisc
Page 19: In theorie hebben beleidsonderdelen
Page 23 and 24: Deze stijl kenmerkt zich dus door e
Page 25 and 26: Deze stijl heeft echter ook het gev
Page 27 and 28: Wat betekent dit voor de wijze waar
Page 29 and 30: Een minder invloedrijke indicator i
Page 31 and 32: Kickert et al. (1993: 67-68) noemen
Page 33 and 34: De professionele stijl heeft veel v
Page 35 and 36: De professionele stijl staat een gr
Page 37 and 38: edrijfsmatige stijl wordt overgelat
Page 39 and 40: De taken uit categorie één en twe
Page 41 and 42: 3.5 De indicatoren van de stijl van
Page 43 and 44: Het gedrag dat gepast is voor een b
Page 45 and 46: 4.3 Organisatiecultuur In het tweed
Page 47 and 48: 4.4.2 Opleiding van de ambtenaren I
Page 49 and 50: De traditionele stijl - tot slot -
Page 51 and 52: 5 Het causale verband 5.1 Het model
Page 53 and 54: 1 Inleiding Hoofdstuk 3: Empirie Ik
Page 55 and 56: Het aantal verzelfstandigingen per
Page 57 and 58: Tabel 11 Wijze van bekostiging Wijz
Page 59 and 60: 2.8 De discretionaire ruimte Tabel
Page 61 and 62: De getalsmatige veranderingen bij z
Page 63 and 64: Tabel 18 Indicatoren per beleidssec
Page 65 and 66: 3.1 Ministerie van Buitenlandse Zak
Page 67 and 68: De meest voorkomende motieven voor
Page 69 and 70: De laatste jaren (sinds 2000) heeft
Page 71 and 72:
3.4.2 De beleidssector Cultuur De s
Page 73 and 74:
De hoofdtaken van de verzelfstandig
Page 75 and 76:
Het Ministerie van VROM heeft vijft
Page 77 and 78:
De minister oefent op de helft van
Page 79 and 80:
De uitkomsten voor de indicatoren v
Page 81 and 82:
3.10 Ministerie van Landbouw, Natuu
Page 83 and 84:
Het Ministerie van LNV bekostigt de
Page 85 and 86:
De variabelen van de institutionele
Page 87 and 88:
Onafhankelijkheid & rechtsgelijkhei
Page 89 and 90:
De minister oefent op zeven - van d
Page 91 and 92:
De meerderheid van de ‘stijl’-i
Page 93 and 94:
1 Inleiding Hoofdstuk 4: Conclusie
Page 95 and 96:
De minister - of het departement -
Page 97 and 98:
De beleidssectoren met een professi
Page 99 and 100:
2.6 De probleemstelling 2.6.1 De ce
Page 101 and 102:
Eén van de indicatoren van de inst
Page 103 and 104:
Frissen, P.H.A., J.M. van Westerlaa
Page 105 and 106:
Smullen, A., S. van Thiel (2002). A
Page 107 and 108:
Bijlage 1: De verzelfstandigde orga
Page 109 and 110:
Ministerie van Defensie Dienst Gebo
Page 111 and 112:
Wageningen Universiteit & Researchc
Page 113 and 114:
Bijlage 2: Getalsmatige verandering
Page 115 and 116:
Tabel 23 Verzelfstandiging per bele
Page 117 and 118:
Tabel 25 Wijze van bekostiging per
Page 119 and 120:
Tabel 27 Hoofdtaak per beleidssecto
show all

finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?