finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

1 Inleiding
Hoofdstuk 2: Theoretisch kader
In dit hoofdstuk worden de belangrijkste begrippen voor dit onderzoek afgebakend en
geoperationaliseerd. De relevante wetenschappelijke literatuur dient daarbij als leidraad. De
literatuur wordt in iedere paragraaf kort behandeld. De volgende paragraaf is gewijd aan het
begrip verzelfstandiging. In deze paragraaf komen de definitie van het begrip en de vormen
van verzelfstandiging aan bod. Ik heb in de tweede paragraaf bovendien speciale aandacht
voor de begrippen privatisering, marktregulering en verstatelijking.
Het begrip stijl van verzelfstandiging staat in paragraaf 3 centraal. Deze paragraaf begint met
een definitie aan de hand van wetenschappelijke literatuur. Ik zet vervolgens uiteen wat ik
onder de verschillende stijlen van verzelfstandiging versta. Daarbij beschrijf ik ook mijn
verwachting ten aanzien van de bevindingen voor elke stijl; en de belangrijkste indicatoren
van elke stijl van verzelfstandiging. De operationalisatie van de stijlen van verzelfstandiging
sluit de derde paragraaf af.
In paragraaf 4 behandel ik het concept institutionele context. De belangrijkste theoretische
bron voor dit begrip is het neo-institutionalisme. De paragraaf vangt met een globale
bespreking van deze theorie aan; in het bijzonder het historisch institutionalisme en
padafhankelijkheid. Vervolgens zet ik de definitie van het centrale begrip institutie uiteen.
Deze definitie dient als basis voor mijn definitie van de institutionele context. In de derde
subparagraaf bespreek ik kort het begrip organisatiecultuur. Deze bespreking fungeert als
inleiding op het concept departementale cultuur dat later in paragraaf 4 aan de orde komt. Tot
slot zal ik het begrip institutionele context operationaliseren. Welke indicatoren zijn van
belang om de institutionele context te beschrijven?
Dit hoofdstuk bevat in paragraaf 5 een causaal model dat zal dienen als ‘bril’ waardoor de
empirische gegevens geanalyseerd zullen worden. Ik zal dit model construeren door de
verbanden tussen de theoretische begrippen – stijl en context – en hun indicatoren te
bespreken.
Mijn basisveronderstelling is dat een stijl van verzelfstandiging past bij een institutionele
context. Ik beschrijf daarvoor de verschillende stijlen van verzelfstandiging en de elementen
die de institutionele context vormen. Wat is echter het verband tussen die verschillende
elementen? Ik zal in de vijfde paragraaf uitleggen hoe deze interactie werkt – het causale
verband – en welke indicatoren van belang zijn. Deze indicatoren zijn een operationalisatie
van het begrip institutionele context en stijl van verzelfstandiging. De variabelen helpen een
stijl aan te duiden. Het resultaat van deze operationalisatie is een model dat beschrijft wat een
stijl is. Dit model dient bovendien als raamwerk voor het empirisch gedeelte van dit
onderzoek.