finalVersion - Erasmus University Thesis Repository - Erasmus ...

5 Maatschappelijke en wetenschappelijke relevantie
De maatschappelijke relevantie van mijn onderzoek is dat men meer inzicht krijgt in het
begrip verzelfstandiging. De laatste jaren is een discussie gaande over het nut en de noodzaak
van verzelfstandiging van overheidsdiensten. Dit onderzoek kan de motieven voor
verzelfstandiging wellicht in een ander licht plaatsen. De motieven kunnen minder bepalend
blijken te zijn voor verzelfstandiging dan – bijvoorbeeld – de institutionele context. Het is
voor de maatschappij / burgers van belang dat men inziet dat verzelfstandiging niet altijd
volgens algemene economische en organisatiekundige motieven plaatsvindt (Kickert, 1998: 61-
62), doch veeleer wordt bepaald door stijlen. In plaats van versterking van de
beleidsuitvoering ten opzichte van de beleidsvorming – algemeen organisatiekundig motief –,
kan verzelfstandiging namelijk in de praktijk leiden tot meer greep van de beleidsvorming op
de uitvoering (Kickert, 1998: 70 e.v.; Smullen e.a., 2001: 192). De algemene retoriek wordt namelijk
gebruikt om veranderingen door te voeren die lokaal nuttig zijn (Pollitt & Bouckaert, 2000: 191).
“De vraag rijst [derhalve] of het vaak niet meer gaat om organisatorische ‘retoriek’ dan om
organisatorische ‘realiteit’” (Kickert, 1993: 95).
De wetenschappelijke relevantie van mijn onderzoek is dat men inzicht krijgt in de processen
omtrent verzelfstandiging. Verzelfstandiging is hoogst waarschijnlijk geen rationeel proces,
maar een proces dat door allerlei factoren wordt beïnvloed. De institutionele context van een
departement is waarschijnlijk één van de meest belangrijke, determinerende factoren.
Mijn onderzoek kan ook bijdragen aan het inzicht in de stijlen van departementen. Er is over
dit onderwerp nog niet veel geschreven. De publicaties over stijlen gaan tot nu toe
voornamelijk over de stijlen van individuen (Tops e.a., 1998; Schouw, 1996), en niet over de
stijlen van organisaties. Terwijl meerdere auteurs wijzen op de verschillende stijlen van
ministeries, en zelfs verschillen binnen ministeries (Kickert, 1993: 93).
De relevantie van mijn onderzoek is bovendien dat het afbreuk doet aan het idee van de
overheid – en zelfs het ministerie – als monoliet (Grünow, 1991: 96). De overheid handelt niet
als een individu. Zij bestaat uit verschillende facties met verschillende doelen en stijlen. Men
kan de overheid beter als een conglomeraat bestuurseenheden beschouwen (polycentrische
conceptie; Toonen e.a., 1982: 131). Zelfs een ministerie is niet op te vatten als één samenhangende
organisaties; maar een ministerie is veeleer een veelkoppig monster.
6 Methodologische verantwoording
Ik zal alle ministeries en hun beleidssectoren beschouwen in mijn onderzoek, omdat ik deze
gegevens grotendeels al tijdens mijn stage bij de Algemene Rekenkamer heb gezocht. De
indeling van de beleidssectoren in dit onderzoek zal in hoofdstuk 3 worden verantwoord. De
beleidssectoren van sommige ministeries worden namelijk niet apart behandeld.
De keuze van een minder geavanceerde vorm van analyse is in paragraaf 4 van dit hoofdstuk
al beargumenteerd. De empirische gegevens die door middel van dit onderzoek zullen worden
verzameld, zijn nominaal. Deze data lenen zich niet voor meer geavanceerde vormen van
analyse. De analyse van de empirische gegevens zal bijgevolg voornamelijk uit kruistabellen
in SPSS bestaan.