Opportuun december 2010 - Openbaar Ministerie

VLOTDRAMA
De strafzaak: Kruidvat-uitje eindigt in tragedie
BIJ DE OVERLAAT
KABINET
Actueel: Veiligheidsvoornemens op een rij
RUTTE-VERHAGEN
‘HET OM IS NIET
Interview: Annelies Röttgering is voor de dialoog
DE VIJAND’
RELATIEMAGAZINE VAN HET OPENBAAR MINISTERIE | NR 12 | JAARGANG 16 | dEcEMBER 2010

KRAAKVERBOD
Wel of geen strafrechtelijke ontruimingen?
VAN KRACHT
1 Oktober werd het kraakverbod van kracht. Het OM
kondigde aan het algemeen kraakverbod op reguliere
wijze te handhaven, dus met inachtneming van het
opportuniteitsbeginsel en de beschikbare capaciteit van
politie en OM. Handhavend optreden is steeds de inzet,
waarbij meer gewicht aan handhaving toekomt indien
de eigenaar bijvoorbeeld gehinderd wordt in het
realiseren van de gekozen bestemming van een pand. Dat
geldt ook als er sprake is van overlast voor de omgeving of
vernielingen door de krakers.
Het Gerechtshof in den
Haag oordeelde op 8
november dat de wet in
strijd zou zijn met het
EVRM omdat krakers
onvoldoende mogelijkheden
hebben om bezwaar
aan te tekenen
tegen ontruiming.
daarop schortte het
OM de strafrechtelijke
ontruimingen op. In
zijn schriftelijke motivering
gaf het Hof aan
dat vereist is dat het
OM zijn beleid met
betrekking tot ontruimingen
nauwkeurig
omschrijft en publiceert.
Het ministerie
van Veiligheid en
Justitie heeft laten
weten in cassatie te
gaan tegen het arrest
van het hof. Het OM
heeft eind november
een beleidsregel gepubliceerd,
die voorziet in
de door het hof veronderstelde
lacune.
daardoor kunnen
strafrechtelijke ontruimingen
weer doorgang
vinden. de beleidsregel
zal worden herbezien
nadat de Hoge
Raad uitspraak in cassatie
heeft gedaan.
Foto: ANP Photo / Evert Elzinga
2 | Naam In beeld artikel - Opportuun - Opportuun 12 - december 12 - december 2010 2010 Opportuun 12 - december 2010 - Naam artikel | 3

6
10
14
30
Waakhonden nodig. Annelies
Röttgering was jarenlang voorzitter van de
Nederlandse Vereniging van
Strafrechtadvocaten. Ze heeft het OM nooit
als vijand gezien, zegt ze. ‘Maar het OM
heeft macht en macht corrumpeert.
Waakhonden zijn dus nodig.’
>> Interview met Annelies Röttgering
Het Vlotdrama Het teamuitje van de
Kruidvat-medewerkers moest een gezellig
dagje worden, maar het loopt uit op een
drama als een vlot van een outdoorbedrijf bij
een overlaat omslaat. ‘Deze zaak is in mijn
lijf gaan zitten.’
>> Alles afwegende: Aanklager Clementine de Groen
blikt terug.
Het Regeerakkoord van het kabinet-
Rutte-Verhagen onder de loep. Welke
veiligheidsdoelstellingen zet het nieuwe
kabinet centraal? Slachtoffers, wijken en één
nationale politie zijn kernwoorden.
>> Actueel: kabinet-Rutte-Verhagen
De Delftse penose moest maar eens
vernieuwend worden aangepakt, vonden
OM, politie, bestuur en Belastingdienst. Tal
van deelonderzoeken – onder de
overkoepelende naam “Beatles” – draaiden
tegelijkertijd. Informatie werd uitgewisseld.
Het wérkte, blikt criminoog Marjolein
Kampijon terug.
>> Paraplu tegen de penose.
OPPORTUUN | RELATIEMAGAZINE VAN HET OPENBAAR MINISTERIE | JAARGANG 16 | NUMMER 12 | dEcEMBER 2010 Opportuun wordt gratis verstrekt aan de
medewerkers van het OM en andere geïnteresseerden. Het magazine verschijnt twaalf keer per jaar. de redactie is verantwoordelijk voor de inhoud. Aan de
in Opportuun verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Overname van artikelen met bronvermelding is toegestaan
Abonnementenadministratie Wijzigingen? Stuur de adresdrager met de aangebrachte wijzigingen naar het retouradres, of e-mail de wijzigingen naar
opportuun@om.nl. Redactieadres Openbaar Ministerie, Parket-Generaal, afdeling communicatie, Prins clauslaan 16, Postbus 20305, 2500 EH den Haag.
Eindredacteur Pieter Vermaas, 070 - 3399840 of p.vermaas@om.nl. Plaatsvervangend eindredacteur Thea van der Geest, 070 - 3399825 of t.v.d.geest@om.nl.
Aan dit nummer werkten mee Miek Smilde, Esther Schreur, Guido Suurmond, Gerard Trentelman Foto omslag Ruben Keestra Bladformule en vormgeving
Kris Kras design druk Tuijtel Oplage 8550
Kritisch Opportuun
Geheel in lijn met de ontwikkelingen van het OM, richt ook Opportuun zich steeds
meer op de externe omgeving. Opportuun is van een medewerkersblad inmiddels
uitgegroeid tot het relatiemagazine van het Openbaar Ministerie; hét platform voor
kritische verhalen, scherpe columns, toelichting op zaken en uitleg van ons werk.
Dit decembernummer is het achtste nummer van 2010 in een nieuw jasje en met
andere inhoud. In dit nummer helaas wel de laatste column van Jan Hoekman (dank
Jan voor je altijd kritische blik!) en een artikel over de drie veiligheidsdoelen uit het
regeerakkoord van het kabinet-Rutte-Verhagen. Vanaf volgend jaar in Opportuun
maandelijks een sfeerverslag uit de rechtbank. Begin 2011 discussieert de redactie
van Opportuun met een aantal kritische lezers of we erin zijn geslaagd onze
doelstellingen waar te maken. De resultaten van deze discussie leest en ziet u
ongetwijfeld terug in de volgende Opportuuns. En ja, wij waarderen ook uw kritische
op- en aanmerkingen.
Esther Schaddelee, Hoofd Communicatie OM
Inhoud
En verder...
In beeld > 2
Hoek van Jan > 9
Stelling > 17
Het Parklet > 18
Kortom > 22
Omgeslagen > 24
Recente jurisprudentie over wraking > 25
Organisatie > 26
UT Recht > 29
Gespot: Opera > 32
Opportuun 12 - december 2010 - Inhoudsopgave | 5

6 | Naam artikel - Opportuun 12 - december 2010
Annelies Röttgering:
‘Advocatuur is
ontzettend
commercieel
geworden’
Annelies Röttgering was twintig jaar strafrechtadvocate en jarenlang
voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten
(NVSA). Begin dit jaar maakte zij de overstap naar de rechterlijke
macht. Sinds april is ze verbonden aan de sectie strafrecht van het
gerechtshof Amsterdam.
IK HEB HET OM NOOIT ALS
Annelies Röttgering is voor de dialoog
VIJAND BESCHOUWD
Een van de doelen die de NVSA
beoogt is het verbeteren van de
kwaliteit van de strafrechtadvocatuur.
Is het daar zo slecht mee
gesteld?
‘Al jaren wordt er geklaagd over de
kwaliteit van de advocatuur in het
algemeen en die van de strafrechtadvocatuur
in het bijzonder. Ik kan
me daar wel iets bij voorstellen, de
kwaliteit is niet over de hele linie
goed. Vooral éénpitters en kantoren
die jonge mensen niet goed begeleiden
baren zorgen. De algemene
beroepsopleiding van advocaten is in
elk geval niet afdoende om een
strafzaak goed te kunnen doen. De
Raad voor de Rechtsbijstand biedt
daarom al langere tijd cursussen
aan en daarnaast is er de specialistenopleiding
van de NVSA. Als
iemand die heeft gevolgd, heeft hij in
elk geval verstand van het vakgebied,
wat overigens niet wil niet zeggen
dat hij dan ook een goed advocaat is.
Ik moet trouwens wel zeggen dat de
kwaliteit van de gemiddelde
advocaat die ik inmiddels als
raadsheer aan het werk heb gezien
mij niet tegenvalt.’
Wat hebt u zien veranderen in de
twintig jaar dat u advocaat bent
geweest?
‘Dat de advocatuur ontzettend
commercieel is geworden. Toen ik
begon was de sociale advocatuur
financieel vrij goed geregeld. Je kon
er redelijk van leven. Advocaten
hoefden niet zo met geld bezig te
zijn. Inmiddels is de sociale advocatuur
in de oude zin van het woord zo
goed als teloor gegaan. Niemand kan
meer leven van toevoegingen alleen.
Het OM en de strafrechtadvocatuur
lijken steeds grotere tegenspelers
geworden in het rechtsproces. Wat
vindt u van die polarisatie?
‘Ik heb het OM nooit als de vijand
beschouwd, maar ook nooit als een
ketenpartner. Advocaten spelen hun
eigen rol. Ze zijn vaak tegendraads
en schoppen tegen de orde, maar
dat is nuttig, omdat het OM macht
heeft en macht corrumpeert. Een
goed voorbeeld daarvan blijft de
Schiedammer parkmoord. De
officier van justitie heeft in die zaak
de twijfels van de onderzoekers over
het daderschap van Cees B. niet in
een rapport van het Nederlands
Forensisch Instituut laten opnemen,
omdat ze bang was dat anders de
advocaat ermee aan de haal zou
gaan. Misschien is dat niet met
kwade opzet besloten, maar het
illustreert wel een verkeerde
perceptie van wat het strafproces
zou moeten zijn. Waakhonden zijn
dus nodig. Het is kennelijk iets van
deze tijd dat de confrontatie van
beide zijden onvriendelijker van toon
is dan voorheen.’
Het OM probeert al jaren tegenspraak
te organiseren om tunnelvisie
te voorkomen. Slaagt het daar in?
‘Ik juich elk initiatief toe dat beoogt
de kwaliteit van de strafrechtspleging
te verbeteren, maar feit blijft
dat nog steeds veel beslissingen bij
de zaaksofficier liggen en daar zit
het probleem. Een zaaksofficier zit
tegenwoordig erg dicht op de politie
en door de uitholling van de rol van
de rechter-commissaris is er
onvoldoende tegenkracht. Als een
officier bovenop de politie zit in een
belangrijk strafrechtelijk onderzoek,
wil hij scoren. Dat is op zich begrij-
Opportuun 12 - december 2010 - Interview | 7

Foto: Robin Britstra
pelijk, maar bij het nemen van
bepaalde beslissingen is distantie
nodig. Beslisbevoegdheid over het
toepassen van ingrijpende dwangmiddelen
zou daarom buiten het OM
moeten liggen.
Hoe hebt u als voorzitter van de
NVSA de samenwerking met de top
van het OM ervaren?
‘Toen ik net voorzitter was, stond in
De Volkskrant een interview met mij.
Er boven stond de kop: “OM liegt
zonder consequenties”. Toevallig
kwam ik op dat moment Harm
Brouwer voor het eerst tegen. “Ik ben
boos op jou”, zei hij. Daarna nodigde
hij het bestuur van de NVSA uit voor
overleg met het College. Ik heb dat
als heel prettig ervaren. Er zijn
advocaten die alle vorm van overleg
met het OM uit de weg willen gaan,
maar ik ben voor de dialoog. Wat ik
wel betreur is de defensieve houding
van het OM en het steeds benadrukken
van de eigen goede intenties als
er wat mis is gegaan. Dan is het
meteen van: “ja, maar ...” Het OM zou
moeten erkennen dat fouten of
misstanden soms ook het het gevolg
zijn van de al genoemde verkeerde
perceptie van de functie van het
strafproces.’
Waarom bent u overgestapt naar de
rechterlijke macht?
‘Ik ben begonnen als RAIO, maar ben
na mijn buitenstage in de advocatuur
blijven hangen omdat ik dat twee
keer zo leuk vond, hoewel ik twee
keer zo hard moest werken. Ik ben
twintig jaar advocaat geweest en met
ontzettend veel plezier. Maar op een
gegeven moment ontstond een
zekere beroepsmoeheid. Toen ik
twintig jaar geleden overstapte vond
ik mezelf veel te jong en onervaren
om rechter te kunnen zijn. Maar
naarmate ik ouder werd betrapte ik
me, als ik rechters aan het werk zag,
steeds vaker op de gedachte dat ik
dat inmiddels ook wel kon en soms
zelfs dat ik het beter zou kunnen. Dat
moest ik dan maar eens uitproberen.’
En, hoe bevalt het?
‘Wat me meteen opviel is dat je als
raadsheer zo veel minder tijd per
TE DICHT OP
DE POLITIE?
‘Het OM zit bovenop de politie en wil scoren? Mevrouw
Röttgering heeft kennelijk de ontwikkelingen van de afgelopen
jaren binnen het OM niet echt gevolgd. De officier van justitie is
een onpartijdige waarheidszoeker, een magistraat, die opereert
vanuit een betrokken distantie in relatie tot de politie, slachtoffers,
verdachten en andere deelnemers van het strafproces. De
officier wordt veel meer dan in het verleden geleerd te denken in
verschillende scenario’s en gaat steeds minder uit van die “ene
waarheid”. Ik merk in alle cursussen die ik geef en alle gesprekken
die ik met officieren heb, dat deze “jas” de meeste officieren
veel beter past dan die van de vroegere crimefighter, die precies
wist wat goed en kwaad in een strafzaak was. Officieren durven
en mogen twijfelen en dat is een goede voedingsbodem voor
effectieve tegenspraak, maar ook voor effectieve coaching en
intervisie. De moderne officier denkt “out of the box” en durft
beslissingen te nemen die ingaan tegen het “gesundes
Volksempfinden”, maar soms ook tegen de wensen van deelnemers
aan het strafproces, inclusief de politie.’
Hans Pieters, Lector Strafrecht, strafprocesrecht en internationale
samenwerking SSR
Wederhoor
zaak hebt. Als advocaat werk je
weken, vaak maanden en soms zelfs
jaren aan een zaak. Als je dan
eindelijk op de zitting staat ken je het
dossier van buiten. Als raadsheer zie
ik heel veel zaken in korte tijd aan mij
voorbij gaan. Er is weinig tijd voor
reflectie. Wij draaien op het hof
Amsterdam drie zittingen in twee
weken. Per zitting heb je dus grofweg
drie dagen: een voor de voorbereiding,
een voor de zitting zelf en een
voor de afwerking. Op een zitting
worden gemiddeld acht tot twaalf
zaken behandeld. Dat betekent dat je
in principe zo’n uur per zaak aan
voorbereidingstijd hebt. Vaak is dat te
weinig en dan kost je dat je avond of
weekend. Het is dus zeker niet zo dat
ik nu weer twee keer minder hard
werk dan ik als advocaat deed. Maar
ik heb er veel plezier in. Als advocaat
verdedig je soms standpunten die de
jouwe niet zijn. Ik vind het heerlijk
eindelijk eens te mogen zeggen wat
ik er zelf van vind.’
Tekst: Miek Smilde
Foto: Edith Paol
Oscar
Officier in een dorp, dat ben ik. Zo stelde ik het ongeveer in de eerste Hoek
van Jan. Nu de laatste voor u ligt, is dat niet veranderd. Nog steeds geen
files op weg naar mijn werk, nog steeds woon ik in het open veld. Nog
immer geen penthouse in de grote stad dus en ook geen SUV onder de
kont. Toch word ik inmiddels wel beticht van sterallures. Ik vind mezelf
heel wat. Het neusje van de vervolgingszalm. Volgens een zekere
verdachte dan.
De man stond terecht in een grote zaak. Afpersingen, criminele organisatie,
drugs, wapens. Niet het soort zaak waarvan ik in de Hoek meestal
verhaalde. Dat waren vaak de kleine zaken, de grappige voorvallen. Juist
de dingen waarmee we de pers nou juist eens niet halen. Zo niet deze
zaak. Iets van 23 ordners. En ondanks de indrukwekkende foto’s van de
kasten vol uit het Passageproces vind ik dat nog steeds veel. Twee
zittingsdagen, vijf verdachten en even zovele raadslieden.
Toen de zaak zijn einde naderde, wilde één van de verdachten nog iets
zeggen. Als laatste woord. Hij kreeg de lachers op zijn hand. Maar zijn blik
in mijn richting was ontdaan van alle humor. ‘Ik heb het gevoel dat ik in
een B-film zit,’zei hij. ‘En de officier denkt er een Oscar mee te winnen’.
Ach, nee. Een Oscar voor mijn acteertalent zit er niet echt in. Dat weet ik
best. Ik ben geen steracteur. Zelfs niet in mijn vermomming van officier.
Dus zo’n grote filmprijs win ik heus nooit. Ik ben nu eenmaal vol realiteitszin.
Geen Oscar voor mij. Hoogstens een Pulitzer voor deze column.
Jan Hoekman, officier van justitie
Illustratie: Guusje Kaaijk
Hoek van Jan
Opportuun 12 - 12 december - december 2010 2010 - Naam - Hoekman artikel | 9

‘
onvergetelijke zondag worden voor
Het moest in het kader van
teambuilding en gezelligheid een
achttien Kruidvat-werkneemsters.
Maar het uitje van de collega’s liep,
nog niet halverwege het dagprogramma,
uit op een tragedie
met twee doden. Officier
clementine de Groen blikt -
haarscherp - terug op een
gecompliceerde casus.
HET OUTDOORBEDRIJF EN HET
Een Kruidvat-uitje eindigt bij de overlaat Kuipersbrug
VLOTDRAMA
10 | Alles afwegende - Opportuun 12 - december 2010
Er was
zó veel
mis gegaan’
Clementine de Groen
officier in Zutphen
‘Deze zaak, dit menselijke drama dat in feite zo
slecht is te vangen in juridische kaders, is in
mijn lijf gaan zitten.’
Met deze ontboezeming begint officier C.J.P.M.
– Clementine – de Groen-Van den Wildenberg
in haar kantoor op het Zutphense parket haar
analyse van het zogenaamde vlotdrama, dat in
2007 plaatsvond op de rivier de Berkel bij
Rekken. De kleinste details daarvan staan in
haar geheugen gegrift, want geen enkele keer
deze middag blijkt zij de lijvige dossiers van de
casus als naslagwerk nodig te hebben.
‘Opvallend?’ vraagt ze retorisch, ‘ja, een
voorlichter hier vroeg ook al of ik me niet
moest voorbereiden op dit interview… Maar
deze tragedie staat me nog zo glashelder voor
de geest. Dit schulddelict dat geen ópzetdelict
was. In mijn requisitoir, precies een jaar na de
gebeurtenissen, stelde ik ook op voorhand dat
geen enkele straf kan goedmaken wat er zo
vreselijk mis is gegaan op het riviertje. Het
verlies van een dierbare in twee families, de
traumatische herinneringen voor de dames
van het Kruidvat… ze kunnen nooit worden
verrekend met een straf.’
Teambuilding
Achttien vrouwelijke collega’s van de Kruidvatvestiging
in Winterswijk schepen in de ochtend
van zondag 30 september 2007 vrolijk in op
een 250 kg zwaar vlot uit het Amerikaanse
leger voor een “tocht met twee opdrachten”
over de Berkel tussen Rekken en Eibergen.
Het avontuurlijke uitje is bij een outdoorbedrijf
in de regio geboekt door een 34-jarige
Kruidvat-medewerkster uit Winterswijk. Deze
moeder van twee kinderen fungeert min of
meer ook als gastvrouw, want deze dag van
ontspanning en teambuilding zal bij haar thuis

worden afgesloten met een barbecue.
Het eerste deel van de vlottocht verloopt volgens
planning. De door de directie van outdoorbureau
S. aangewezen begeleider van de vaartocht,
Erwin A., staat op een afgesproken punt van de
route keurig klaar om het Kruidvat-gezelschap
te helpen met aanmeren. Daar, in het idyllische
groen van een agrarisch gebied, doen de dames
een spelletje om vervolgens door te varen naar
“opdracht 2”. ‘Kijk voor de volgende stop uit naar
mij en mijn witte bus,’ adviseert de onervaren
man de enthousiaste groep, ‘want op die plek
help ik jullie weer.’ Wat A. er niet bij vertelt – en
zelf ook niet weet – is dat de dames vóór de
volgende locatie aan de wal nog zullen stuiten op
een overlaat: een klein soort stuw, die ervoor
zorgt dat het waterpeil in een lagergelegen
gebied niet boven een bepaalde hoogte komt.
De stemming in de gemêleerde groep collega’s
is opperbest, maar het varen wil niet bepaald
lukken. Het vlot is door een slechte koersstabiliteit
nauwelijks controleerbaar. Clementine de
Groen: ‘Het gevaarte trok steeds naar de
rechteroever en slechts sporadisch ging het
roeien goed. Maar de sfeer was jolig. De dames
– in leeftijd van 18 tot 40 jaar – hadden nog geen
alcohol gedronken, maar waren op het water
uitgesproken giebelig. Gevaar zagen ze echt niet.
Want er was hun toch verzekerd dat ze in geen
geval nat zouden worden?’
Verval
Er ontstaat echter lichte paniek als ze zien dat ze
de overlaat Kuipersbrug naderen. Maar begeleider
A. en zijn busje dan? Die zijn toch nog
nergens te zien geweest? De collega’s sturen het
vlot nog wel tamelijk recht richting de stuw,
maar kunnen niet verhinderen dat het gevaarte
in het woelige water daarbeneden – er is een
verval van 1.56 meter – stort. Elf vrouwen raken
te water, van wie er negen, al dan niet met hulp,
de wal kunnen bereiken.
‘Twee andere vrouwen vonden de dood. De
overlevenden zagen de al genoemde 34-jarige
medewerkster al snel bewusteloos in het water
drijven, maar reanimatiepogingen mislukten,’
aldus een uiterlijk niet onbewogen aanklager. ‘Zij
overleed wat later op de dag. Een ander medewerkster
(24) uit Lichtenvoorde werd pas drie
uur na het vlotdrama gevonden…’
Geen zwemvesten
Hoe kon dit gebeuren? Wat zijn de strafbare
feiten? Wie vervolg ik? Hoe componeer ik een
gedegen tenlastelegging? ‘Binnen een zeer
uitgebreid opsporingsonderzoek, duidelijk een
TGO-aanpak, zocht ik naar de antwoorden op die
vragen,’ verklaart officier De Groen. ‘Er was
zóveel misgegaan in deze juridisch interessante,
12 | Alles afwegende - Opportuun 12 - december 2010
ingewikkelde zaak: tal van fouten van het
outdoorbedrijf – er waren zelfs geen zwemvesten
uitgedeeld – de povere waarschuwingsborden
langs de oevers, een “groentje” als begeleider
van de tocht… Ik besloot het evenementenbureau
en directeur Marcus P., die A. de werkopdracht
had verstrekt, te vervolgen. Primair dood door
schuld, luidde de aanklacht, met als vangnet
schuld aan verongelukking van een vaartuig met
de dood ten gevolge. Het doet me goed dat
rechtbank én Hof mij in hun bewezenverklaringen
grotendeels zijn gevolgd.’
Nabestaanden
Clementine de Groen verhult niet dat het haar
met name deugd doet dat zij in haar strafzaak de
nabestaanden van de verdronken vrouwen en
alle opvarenden met hun families zo’n hoge
prioriteit heeft gegeven. ‘Half februari 2008,
nadat ik mijn beslissingen over vervolging had
genomen, heb ik met Wim Jans van het
Slachtofferinformatiepunt van ons parket voor
hen een bijeenkomst gehouden. Om mijn
behandeling van de casus uiteen te zetten, de
Een “passend
omschreven” drama
‘Er is sprake van een noodlottige aaneenschakeling
van slordigheden en nalatigheden van de
zijde van evenementenbureau S., en directeur
Marcus P. moet als leidinggevende van dit nalaten
worden aangemerkt,’ luidde het vonnis van de
rechtbank in Zutphen. Beide verdachte partijen
werden bewijsbaar schuldig verklaard wegens
“aanmerkelijke onachtzaamheid en nalatigheid”.
In deze casus gebruikte het Arnhemse Hof in zijn
arrest – nagenoeg letterlijk – dezelfde kwalificaties.
‘Een mooie, passende omschrijving,’ aldus
aanklager De Groen.
juridische werkelijkheid te laten zien. Lastig,
omdat mensen die zoiets meemaken schuldigen
willen zien. Bij hen verdwijnt de nuance al
snel, dus moet je zo’n groep juridisch genuanceerd
inzicht geven in je afwegingen. Dat was
een respectvolle meeting, die ook werd
bijgewoond door psychologen van Kruidvat.
Een correcte bejegening van nabestaanden en
opvarenden lieten later trouwens ook de
gebroeders Anker, advocaten van de aangeklaagden,
zien.’
Leven op z’n kop
Op 25 september 2008 eist De Groen in een
zitting in Zutphen 50.000 euro boete tegen S.
bv en 240 uur werkstraf tegen directeur P. Het
rechterlijke vonnis luidt twee weken later
eenzelfde boete, waarvan de helft voorwaardelijk
en een taakstraf van 180 uur plus drie
maanden voorwaardelijke celstraf met een
proeftijd van twee jaar. In een arrest van het
Arnhemse Hof, op 20 juli 2009, blijft daar voor
het bedrijf 5000 euro boete van over en een
taakstraf van 120 uur voor de directeur. ‘In
beide uitspraken werd dood door schuld dus
bewezen verklaard en dat vond ik erg belangrijk,’
stelt Clementine de Groen in een
toelichting, ‘maar het arrest vond ik – impulsief,
moet ik toegeven – toch wel een aanfluiting.
Een lagere werkstraf okay, maar die paar
duizend euro boete “gezien de financiële
positie van het bedrijf”..? Van enkele benadeelden
hoorde ik dat ze wel blij waren met de
twee veroordelingen, maar ik heb me in de
loop der tijd nog vaak afgevraagd of ze iets
kunnen met de straffen. Je kind, echtgenote of
moeder overlijdt en er wordt een werkstraf
geëist… Verhoudt zo’n sanctie zich tot het
zware drama dat je leven op z’n kop heeft
gezet?’
Aan diverse gedupeerde partijen heeft de
officier nog uitgelegd waarom zij geen
vervolging heeft ingesteld tegen het waterschap
en een recreatieschap uit die oostelijke
regio, maar dat sepot wordt momenteel via
een art.12-procedure bij het Arnhemse Hof
aangevochten door nabestaanden van de 24
jarige medewerkster. Clementine de Groen:
‘Dat was voor mij géén teleurstelling. Het
bewijst alleen maar dat betrokkenen kritisch
naar alle facetten van deze moeilijke casus
hebben gekeken.’
Er worden rond het vlotdrama nog steeds inventariserende
gesprekken gevoerd over verzekeringskwesties en civiele
schadeclaims.
Tekst: Gerard Trentelman
Foto’s: Ruben Keestra
‘De
toewijding
kwam hoe
langer hoe
meer’
OVER CLEMENTINE DE GROEN - VAN DEN
WILDENBERG (34)
In het begin van haar rechtenstudie in Leiden
blonk een jonge Clementine de Groen niet
bepaald uit door motivatie. ‘Ja, ik leidde een,
zeg maar, erg rijk studentenleven en wilde
zelfs nog een keer switchen naar genees-
kunde,’ vertelt zij glimlachend. ‘Maar daar
zag ik van af toen die toewijding er hoe
langer hoe meer kwam en ik beslist raio
wilde worden.’
Na het behalen van haar graad in 2000 ging ze
in Utrecht werken bij de Commissie Gelijke
Behandeling van de overheid om een jaar
later als raio te starten bij de rechtbank en
het parket in Rotterdam. In 2006 werd
Clementine – getrouwd, drie kinderen –
officier in het parket Zutphen. ‘Een aanklager
met een fascinatie voor het vak, mag ik nu
wel zeggen…’
Opportuun 12 - december 2010 - Naam artikel | 13

Het kabinet-Rutte-Verhagen
Drie veiligheidsdoelen uit het regeerakkoord
Meer en betere politie. Een stevige aanpak van
overlast, agressie en geweld. En het
terugdringen van overlast en criminaliteit rond
drugs en prostitutie. Die drie doelen staan in het
regeerakkoord van het kabinet-Rutte-Verhagen.
Het kabinet-Rutte-Verhagen wil Nederland
sterker, veiliger en welvarender maken. Een
van de drie kerndoelen van het kabinet is dan
ook: Grenzen stellen en handhaven.
“Randvoorwaarde voor vrijheid en vertrouwen”,
zo staat in het regeerakkoord geschreven,
“is een omgeving die niet onveilig is en
waar geen gevoelens van onveiligheid
heersen. Het moet veiliger worden op
straten, in wijken en de openbare ruimte. Het
daadkrachtig aanpakken van straatterreur,
overlast, intimidatie, agressie, geweld en
criminaliteit vraagt om een zichtbaar,
gezaghebbend en doortastend optreden van
politie en justitie.”
Het kabinet heeft daarom de volgende
drie doelstellingen geformuleerd:
1. Meer politiecapaciteit.
2. Stevige aanpak van overlast, agressie en
geweld; niet de dader maar het slachtof -
fer centraal.
3. Het terugdringen van overlast en criminaliteit
rond drugs en prostitutie.
Hieronder worden de belangrijkste voornemens
van het kabinet beschreven. Deze
worden geordend naar de kernthema’s van
het OM (wijkgerelateerde criminaliteit,
criminaliteit met grote impact op het
slachtoffer en ondermijning). Ook de politiecapaciteit
komt aan de orde. In de volgende
Opportuun komt een artikel over hoe het OM
de ambities uit het regeerakkoord oppakt.
Deze worden beschreven in de nota
“Perspectief op 2015”.
(zie kader op p.16 “OM-bijdrage in de
komende jaren”)
Criminaliteit met grote
impact op het slachtoffer
Het regeerakkoord benadrukt de grote
impact van sommige misdrijven: “Zware
delicten als gewelds- en zedendelicten zijn
niet alleen zeer ingrijpend en traumatisch
voor de slachtoffers en hun naaste omgeving,
maar zij raken ook in brede zin het vertrouwen
in de rechtsorde en de veiligheidsbeleving
van burgers. De bescherming van de
samenleving tegen de daders maakt toereikende
(gevangenis)straffen en maatregelen
daarom noodzakelijk.”
Het kabinet neemt daarom onder andere
de volgende maatregelen:
• Politie, conducteurs, ambulancepersoneel
en andere mensen met een publieke taak
moeten hun werk onbelemmerd kunnen
doen. Vanwege hun publieke taak verdienen
ze extra bescherming. Er volgen
daarom zwaardere straffen voor geweld
tegen deze personen;
• Er komen minimumstraffen voor personen
die binnen tien jaar opnieuw worden
veroordeeld voor zware misdrijven.
• Bij ernstige gewelds- en zedendelicten
wordt verzekerd dat de persoon na zijn veroordeling
in eerste aanleg en hangende
beroep of cassatie in hechtenis blijft of
wordt genomen.
• Bij het oplossen van cold cases wordt het
mogelijk daders die zijn vrijgesproken
opnieuw te vervolgen als er nieuw bewijs
beschikbaar is. De verjaringstermijnen
voor doodslag en enige andere geweldsen
zedendelicten worden aangepast.
• Iemand die zichzelf in eigen huis of bedrijf
verdedigt tegen overvallers of inbrekers,
wordt niet meteen aangehouden.
Eigenrichting blijft verboden.
• Er komt een beslagtitel in het strafrecht
om in een vroeg stadium beslag te leggen
op middelen van verdachten die onder
meer ten goede kunnen komen aan de
schadevergoeding en proceskosten van
slachtoffers.
• De instroom in de TBS wordt beperkt.
TBS’ers die zich tijdens verlof aan de
voorwaarden ontrekken, worden strenger
aangepakt.
Overlast, agressie en
geweld in wijken
Mensen moeten in hun buurt veilig over
straat kunnen en ook ’s avonds met het
openbaar vervoer kunnen reizen. Er is
daarom een stevige, directe en consequente
aanpak van overlast, agressie en criminaliteit
nodig. Het kabinet zet in op het terug-
14 | Actueel - Opportuun 12 - december 2010 | 15

OM-bijdrage in de komende jaren
In de nota “Perspectief op 2015”
presenteert het OM de concrete
bijdrage die het OM in de komende
jaren wil leveren aan de veiligheid in
Nederland. Belangrijke onderdelen
daarvan zijn:
dringen van grensoverschrijdend gedrag van risicojongeren
door lik-op-stukbeleid en toepassing van
snelrecht (night courts). Minister Opstelten van
Veiligheid en Justitie wil dat tweederde van de standaardzaken
binnen een maand wordt afgedaan. Er
komen meer mogelijkheden tot preventief fouilleren
en meer cameratoezicht.
Om jongeren effectief te kunnen aanpakken komt er
speciaal adolescentenstrafrecht. Voor een zinvolle en
effectieve aanpak van deze groep wordt gezocht naar
een combinatie van straf, verwijdering van de straat,
uitvoering van opgedragen werkzaamheden en
heropvoeding vanuit het verblijf thuis en op school.
Ook het betalen van schadevergoeding, afnemen van
crimineel verkregen bezit, aansprakelijk stellen van de
ouders en een meldingsplicht op het politiebureau
kunnen deel uitmaken van deze zogenoemde strafdienstplicht.
Bij onvoldoende medewerking of bij
recidive kan de strafdienstplicht worden aangevuld
met nachtdetentie. De aanpak is gericht op resocialisatie
van de dader ten behoeve van onderwijs en
(betaald) werk. De veiligheidshuizen zijn nodig om
daders in hun eigen omgeving aan te pakken. Het
(preventief) samenwerken in veiligheidshuizen heeft
tot goede resultaten geleid.
De veiligheidshuizen zullen daarom worden voortgezet
en verder ontwikkeld. Coffeeshops worden besloten
clubs die alleen toegankelijk zijn voor meerderjarige
inwoners van Nederland op vertoon van een clubpas.
De afstand tussen scholen en coffeeshops moet
minimaal 350 meter zijn.
Ondermijning
Bij de vaststelling van de landelijke en regionale prioriteiten
komt in de prioritering meer nadruk te liggen op
de lokale knelpunten in de buurten en wijken. De
aanpak van georganiseerde misdaadgroepen blijft
daarbij onverminderd belangrijk. Georganiseerde
criminaliteit zet de leefbaarheid van wijken onder
druk. Het aanpakken van de ‘zware jongens’ is nodig
om te laten zien dat criminelen niet ongestoord hun
gang kunnen gaan. Het strategisch belang van
integere economische sectoren voor Nederland is
16 |
• De zorg aan slachtoffers
• Het afnemen van crimineel vermogen
• Het verkorten van de doorlooptijden
• Het doorontwikkelen van de
veiligheidshuizen (met partners)
• Het terugdringen van het
handhavingstekort in de opsporing door het
terugdringen van de bureaucratie en een
actieve sturing op de rechercheonderzoeken
groot. Het thema ondermijning is en blijft daarom van
groot belang.
Het kabinet kiest onder meer voor de volgende
maatregelen:
• Het kabinet komt met voorstellen om zwaardere
straffen te stellen op de (voorbereiding van) in- en
uitvoer, teelt en (georganiseerde) handel van drugs.
Ook zal het kabinet het onderscheid tussen harddrugs
en softdrugs aanpassen.
• Vanwege de vrouwenhandel en vrouwenuitbuiting
(loverboys-problematiek) gaat de minimumleeftijd
voor prostituees omhoog naar 21 jaar.
• De bestuurlijke aanpak wordt onder meer via de
BIBOB-wetgeving geïntensiveerd.
• Het afnemen van het met misdrijf verdiende financieel
vermogen wordt geïntensiveerd.
• De aanpak van cybercrime wordt integraal versterkt.
Politiecapaciteit en
effectievere organisaties
Met meer blauw op straat wil het kabinet overlast,
agressie en geweld bestrijden. Ook de recherche en de
strafrechtsketen worden uitgebreid. Het kabinet zorgt
voor 3000 extra agenten, waaronder 500 animal cops,
die zonder de extra investering van het kabinet niet
structureel betaalbaar zouden zijn. Bureaucratie, overhead
en procedures worden teruggedrongen. Er komt
meer ruimte voor het vakmanschap van de politie.
Bonnenquota verdwijnen en worden niet door iets
vergelijkbaars vervangen. De aansturing van de politie
wordt versterkt door de komst van één nationale
politie (bestaande uit tien regionale eenheden samenvallend
met de gerechtelijke kaart) onder verantwoordelijkheid
van de minister van Veiligheid en Justitie.
Burgers moeten overal snel en eenvoudig aangifte
kunnen doen en krijgen tijdig informatie over wat er
met aangiftes gebeurt.
Tekst: Guido Suurmond | Foto: Phil Nijhuis / HH
Bronnen: regeerakkoord,
regeringsverklaring, www.rijksoverheid.nl/regering
Stelling “De minimum leeftijd van het
jeugdstrafrecht (twaalf jaar) moet omlaag, zodat
jongeren eerder gestraft kunnen worden.”
‘Niet omlaag’
“Het CDA vindt niet dat de minimumleeftijd van het
jeugdstrafrecht omlaag moet. Registratie van 12-minners
die al politiecontacten hebben is wel van belang.
Het CDA heeft dit bepleit en dit is inmiddels beleid. Zo’n
registratie is bedoeld om verder afglijden van het kind
te voorkomen. Het is van belang dat ook de ouders
hierbij betrokken worden.
Het jeugdstrafrecht is met name bedoeld om pedagogische
(her)opvoeding te bereiken. Het CDA wil dit
versterken door invoering van de strafdienstplicht, die
in het Regeerakkoord ook is opgenomen. Consequentie
van een verlaging van de minimumleeftijd zou zijn dat
10-jarigen achter slot en grendel verdwijnen. Dat wil
het CDA niet.
Met een Ondertoezichtstelling (OTS) kun je verplichte
opvoedondersteuning in gezinnen opleggen. OTS kent
geen minimumleeftijd. Voor OTS is ook geen strafdelict
nodig dus dit is een goede mogelijkheid om (her)
opvoeding te bereiken.
Daarnaast is in het regeerakkoord opgenomen dat het
kabinet met een voorstel komt voor een adolescentenstrafrecht
voor de groep van 15 tot 23 jaar. Een 16 of
17-jarige kan nu al volgens het volwassenenstrafrecht
worden gestraft. Nederland is een van de landen in
Europa met de laagste minimumleeftijd”.
Coşkun Çörüz, woordvoerder
Veiligheid van de CDA Tweede
Kamerfractie
‘Maximum juist
omhoog’
‘De minimumleeftijd van het jeugdstrafrecht moet niet
omlaag. In-tegendeel: de maximumleeftijd moet
omhoog. Een rechter kan nu bepalen dat een jongere
tussen de 18 en 21 ook nog volgens het jeugdstrafrecht
veroordeeld wordt, maar eigenlijk zou dat de norm
moeten zijn. De nieuwste inzichten in de hersenwetenschap
laten zien dat ons brein pas rond het 25e levensjaar
volgroeid is. Tot die tijd is de frontaalkwab, die de
samenwerking tussen de verschillende hersendelen
coördineert, nog niet volledig in staat om de regie te
houden, waardoor jongeren nog geen goed overzicht
kunnen houden en emoties vaak de overhand hebben
over de ratio. Daarnaast is onze impulscontrole tot ruim
na het twintigste levensjaar aantoonbaar lager dan dat
van een volwassene. Roekeloos gedrag, risico’s nemen,
het zijn mechanismen die de natuur heeft ingebouwd.
Biologisch gezien is dat heel eng en daarom zorgen
hormonen ervoor dat je tot na je twintigste risico’s wat
minder inschat. Deze biologische feiten leiden helaas
soms ook tot gedrag dat voor de rechter komt. Jongeren
zijn natuurlijk verantwoordelijk voor wat ze doen, maar
we moeten hun gedrag anders beoordelen, omdat ze
nog een puberbrein hebben. Dus jeugdstrafrecht voor
alle jongeren tot 21 jaar.’
Huub Nelis, directeur communicatiebureau
YoungWorks, mede-auteur
van “Puberbrein binnenstebuiten”
Opportuun 12 - december 2010 - Stelling | 17

IN HET BRANDPUNT
Functioneel Parket doet geruchtmakende specialistische zaken
VAN DE BELANGSTELLING
Driehonderd mediaberichten in twee maanden. Dat is het
Functioneel Parket anno 2010. Het parket staat in het
brandpunt van de belangstelling. Fraude en milieucriminaliteit
zijn hot, de zaken doen ertoe. De samenleving
pikt het graaien en het te grabbel gooien van onze
gezondheid niet meer.
Haarlem. Het is eind september en in een hotel is het
voltallige Functioneel Parket verzameld. De eerste FP
Academy is een feit. Onder die vlag werkt het parket
aan de ontwikkeling van medewerkers, teams en het
parket als geheel. Van een beeldscherm spat een
film, waarin de belangrijke zaken die het parket in de
afgelopen jaren heeft gedaan de revue passeren. De
Probo Koala, Klimop, Icare, Palm Invest en ga zo
maar door. En ja, ook de zaak van de mus die de dood
vond omdat hij bijna Domino Day in het water gooide
komt voorbij. De achtergrondmuziek is al even
meeslepend als de zaken zelf en aan het einde van de
film knallen de woorden ‘Omdat wij ertoe doen’ de
ruimte in. Zover is het gekomen met het parket dat
ooit beschouwd werd als het lelijke eendje in de
OM-bijt. Het Functioneel Parket is anno 2010 in
18 |
toenemende mate stevig verankerd binnen het OM en
de complexe bestuurlijke omgeving, die in samenwerking
met verschillende bijzondere opsporingsdiensten
betekenisvolle zaken doet. Daarover heerst trots
binnen de groep bestrijders van fraude en milieucriminaliteit.
Het Functioneel Parket begon een jaar of acht
geleden als een bijzonder parket. Het was een parket
ingericht met een specifieke functie: het doen van de
zaken die werden opgespoord door de Bijzonder
Opsporingsdiensten. Het was geen parket dat binnen
een bepaald geografisch gebied alle soorten zaken
afdeed. Een landelijke eenheid moest het worden, die
zich beperkte tot één soort zaken. In 2005 zag de
wereld er echter al weer heel anders uit: de volledige
Team Informatie en
Opsporing Coördinatie
(TIOC)
‘Van een ruw stuk graniet naar een
gepolijst kristal. Dat is waar TIOC voor
staat. Samen met de opsporing uit een
berg aan informatie het juiste signaal
selecteren, dat kan leiden tot een
strafrechtelijk onderzoek met de juiste
maatschappelijke impact!’
milieutaak werd bij het parket belegd, waardoor het
ineens honderd medewerkers rijker werd. Het was
wennen, in het begin. Maar in de jaren erna is een
degelijke en meer productiegeoriënteerde organisatie
ontwikkeld. De parketleiding noemt dat tot op de dag
van vandaag ‘een prestatie van formaat van alle
medewerkers’. Het parket doet grote zaken af, maar
is ook in staat een grote bulk aan kleinere, maar
daarom niet minder belangrijke zaken tot een goed
einde te brengen. De organisatie die er nu staat is een
volwaardige rader in de OM-machine. Het Functioneel
Parket zoekt en vindt steeds meer de samenwerking
met andere parketten en de tweede lijn.
Specialistisch parket
De tucht van de steeds maar veranderende maatschappij
vraagt nu wel om een volgende stap.
Immers: de razendsnelle ontwikkeling van de
technologie, toenemende bedreigingen voor het
milieu en de steeds grotere diversiteit aan fraudevormen
vragen om een ‘specialistisch parket’. Een
parket waar, net als bij alle andere parketten,
strafzaken centraal staan. Maar ook een specialistisch
parket, omdat de soort zaken die het Functioneel
Parket afdoet dat specialisme nu eenmaal vraagt.
Welk ander parket is al eens in schikkingonderhandelingen
beland, die uiteindelijk uitmondden in een
schadevergoeding van tientallen miljoenen euro’s?
Het Functioneel parket wel; in de geruchtmakende
Klimopzaak. Het onderzoek richtte zich op grootschalige
fraude in de vastgoedwereld. Daarbij werd
ondermeer het Philips pensioenfonds benadeeld. Het
onderzoek leverde vele verdachten op. Met een aantal
daarvan werden recordschikkingen aangegaan. In
totaal werd voor ruim 7 miljoen aan boetes opgelegd,
werd bijna 15 miljoen euro ontnomen en werd het
pensioenfonds voor bijna honderd miljoen euro
schadeloos gesteld. Diverse verdachten zijn gedagvaard,
terwijl anderen in het kader van de transacties
werkstraffen tot 120 uur opgelegd kregen.
De eerste GPS-zitting bij de
meervoudige kamer is gedaan op
23 november door het FP bij de
rechtbank in Dordrecht. De zitting
verliep nog niet geheel vlekke-
loos, maar het is gelukt alle zaken
af te doen. Daarmee is weer een
belangrijke stap gezet voor GPS.
Ketenpartner FIOD:
Specialisatie is goed voor de zaken
Jan Hermans, directeur van de FIOD,
is blij met het Functioneel Parket. ‘Het
is als Bijzondere Opspringsdienst
plezierig om samen te werken met een
onderdeel van het OM dat gespecialiseerd
is in fraudezaken. Het maakt
het praten over een BTW-carrousel,
fraude met kinderopvangtoeslagen of
een beleggingsfraude een stuk makkelijker.
Voor de komst van het FP
moesten we aan alle onderdelen van
het OM gaan uitleggen hoe het zat met
deze fraudezaken.’ Hermans zou
graag zien dat deze specialisatie wordt
doorgetrokken naar de rechtbanken.
De samenwerking tussen het FP en de
FIOD is transparant. ‘We weten elkaar
goed te vinden, maar zijn ook kritisch
naar elkaar. We horen graag wat goed
gaat, maar ook wat beter zou kunnen.
De verbetering ziet Jan Hermans in
het projectmatig werken. ‘In de keten
werken we voornamelijk nog na elkaar
in plaats van tegelijkertijd, we zouden
een onderzoek meer als een project
moeten aanpakken. Vanaf het begin
door de toezichthouders, tot aan de
opsporing en tot aan de vervolging. Op
deze manier kunnen we nog meer
gebruik maken van elkaars expertise
en dat komt alleen maar ten goede aan
de zaken. Samen met het FP leveren
we dan een nog grotere bijdrage aan
de compliance van de Belastingdienst.’
Opportuun 12 - december 2010 - Het parket | 19

‘Mensenhandelzaak
Shadwell was een
doorbraak.
De rechtbank
noemde de uitbuiting
van illegalen in een
toko schaamteloos en
moderne slavernij’
20 |
Afval gedumpt
Ook de zaak Trafigura is een duidelijk
voorbeeld van de complexe zaken die door
het Functioneel Parket worden behandeld.
Het vrachtschip Probo Koala van vervrachter
Trafigura arriveerde eind juni 2006 in de
haven van Amsterdam om afvalstoffen af te
geven. Als de stoffen in het inzamelschip
van Amsterdam Port Services zijn ingeladen,
blijkt het om andere afvalstoffen te
gaan dan was afgesproken. In strijd met de
regels werd de stinkende afval terug
gepompt naar de Trafigura, die koers zette
naar Ivoorkust. Daar zijn de stoffen
gedumpt. De rechtbank heeft Trafigura een
boete opgelegd van € 1 miljoen.
Medewerkers van het bedrijf kregen
voorwaardelijke gevangenisstraffen. Er is
hoger beroep ingesteld.
En dan is er nog Shadwell. In die zaak
veroordeelde de rechtbank Den Haag een
46-jarige Hagenaar tot vier jaar gevangenisstraf
wegens mensenhandel. Bijzonder aan
de zaak was dat het ging om uitbuiting
buiten de seksindustrie. De zaak wordt als
een regelrechte doorbraak in de strijd tegen
mensenhandel beschouwd. In deze zaak
ging het om illegalen die in een toko
etenswaren moesten bereiden. Ze maakten
lange werkdagen en kregen twee euro per
uur betaald. Ze sliepen op smerige matrassen
naast de etenswaren die te drogen
lagen. Voor de ‘huur’ van die matrassen
moesten ze bovendien veel geld betalen.
Elektriciteitsdraden lagen open en bloot en
het krioelde er van het ongedierte. Omdat
de illegalen de taal niet spraken, geen geld
of sociale contacten hadden en de
Nederlandse maatschappij niet kenden,
konden ze zich onmogelijk aan de situatie
onttrekken. De rechtbank sprak van
‘schaamteloze uitbuiting’ en ‘moderne
slavernij’. Drie andere verdachten kregen
ook celstraffen opgelegd.
FP Academy
De zaken van het Functioneel Parket vragen
dus om expertise. Het Functioneel Parket
werft daarom al enige tijd specialisten uit
het bedrijfsleven: accountants, fiscalisten,
bankiers. Stuk voor stuk vinden ze hun weg
‘Ordeningswetgeving
vraagt om
brede
specialisatie’
naar het parket en vormen daar een goede
mix met bijvoorbeeld raio’s, ervaren
parketsecretarissen en officieren. Het
parket leert hen officier te worden, zij leren
het FP de kneepjes van het financiële vak.
Maar daar blijft het niet bij. Misschien wel
hét middel dat het Functioneel Parket inzet
om beter te worden is de FP Academy.
Volgens de officiële stukken is de Academy
´het platform voor de professionals van het
Functioneel Parket die de uitdaging in hun
werk aangaan. De Academy biedt de
medewerkers de gelegenheid tot het opdoen
en delen van kennis, ervaringen en nieuwe
inzichten. Medewerkers worden in staat
gesteld om hun werk met passie en ambitie
uit te oefenen. Dat leidt ertoe dat het FP de
goede milieu- en fraudezaken steeds beter
doet.´ Een fraai statement. Maar wat
betekent dat nou eigenlijk?
Medewerkers van het Functioneel Parket
volgen in de eerste plaats trainingen en
cursussen onder de noemer van de FP
Academy. Daaronder vallen de SSR opleidingen
volgens het vignettenstelsel, maar ook
op maat gesneden opleidingen, zoals
projectmanagement of creatief adviseren.
Dit gebeurt tijdens bijeenkomsten van één of
twee dagen, waarbij het hele parket aanwezig
is. De tweedaagse in Haarlem in september
vormde daarvan de aftrap.
Opleidingen zijn een belangrijk onderdeel
van de verdere ´professionalisering´ van de
medewerkers. Maar ook ´participatie´ is
een belangrijke peiler van het gedachtegoed
van de Academy. Wat drijft de mensen van
het Functioneel Parket? Wat zijn de ambities
van de organisatie, de teams en de individu-
Informatiebeveiligingsfunctionaris
Pauline Hin:
‘Het belang
van informatiebeveiliging
groeit
steeds meer
onder de
medewerkers’
Functioneel Parket
Het Functioneel parket heeft vijf vestigingen:
Amsterdam, Den Bosch, Den Haag,
Rotterdam en Zwolle. Er werken in totaal zo’n
250 mensen. Het Functioneel Parket is belast
met de strafrechtelijke handhaving van de
rechtsorde op het terrein van milieu-, en
(verticale) fraudewetgeving. Het parket werkt
in het krachtenveld van diverse departementen
en bijzondere opsporingsdiensten.
ele medewerker? Wat hebben ze nodig om
goed te kunnen functioneren? In dat kader
zijn bijvoorbeeld de teams Beleid &
Strategie en de afdeling milieu van de
eenheid Rotterdam begonnen aan teamsessies.
En dan is er nog het element
‘processen’. Wat is ieders rol binnen het
grote geheel van het parket, wat mogen we
van elkaar verwachten? Eigenlijk is de
Academy niet meer dan een vehikel om
vragen over professionalisering, participatie
en processen te beantwoorden. Een aansprekende
manier om met elkaar te werken
aan de verbetering van het werk van het
Functioneel Parket. Worden de zaken
daarvan beter? De verwachting is hoog,
maar alleen de toekomst kan het leren.
Tekst: Jan Hoekman en Esther Schreur
Foto’s: Robin Utrecht
Pellentesque habitant morbi
tristique senectus et netus et
malesuada fames ac turpis
egestas. Vestibulum
imperdiet fringilla odio et
mattis. Proin egestas
molestie lorem, ac hendrerit
urna malesuada eu. Praesent
eget rutrum ante.
Pellentesque habitant morbi
tristique senectus et netus et
malesuada fames ac turpis
egestas. Vestibulum
imperdiet fringilla odio et
mattis. Proin egestas
molestie lorem, ac hendrerit
urna malesuada eu. Praesent
eget rutrum ante.
Opportuun 12 - december 2010 - Het parket | 21

KORTOM
Kijk voor meer actueel nieuws op www.om.nl
MEDAILLES VOOR RIJKSRECHERCHEURS
Op 1 november 2010 ontvingen ongeveer
70 politieambtenaren van de
Rijksrecherche voor het eerst een
politiemedaille en oorkonde als
maatschappelijke waardering voor
hun langdurige inzet bij de
Nederlandse politie.
Minister Ivo Opstelten van Veiligheid en Justitie
kwam deze persoonlijk uitreiken. ‘De
Rijksrecherche doet kwalitatief hoogwaardig
onderzoek. Daarover hebben we ook de afgelopen
weken in de media weer het een en ander kunnen
vernemen. De speciale positie van de
Rijksrecherche, onder de vlag van het OM, heeft
WEINIG OMKOPING
Uit het Rijksrechercherapport “Niet
voor persoonlijk gebruik!” blijkt niet
dat omkoping van ambtenaren in
Nederland wijdverbreid is.
Eén op de 19.000 ambtenaren komt jaarlijks voor in
opsporingsonderzoeken van de Rijksrecherche,
FIOD-ECD en SIOD. Van één op de ruim 6.000 ambtenaren
komt een melding binnen. Niet alle ambtsmisdrijven
– waarvan omkoping een voorbeeld is –
worden gemeld bij politie en OM. De meldplicht van
ambtsmisdrijven is niet bij alle ambtenaren en
als voordeel dat u onpartijdig, los van enige belangenverstrengeling,
kunt rechercheren binnen de
politie’, aldus de minister.
Zowel binnen de politie als bij andere overheden
is niet altijd bekend dat de Rijksrecherche als
politiedienst een onderdeel is van het OM.
De Rijksrechercheambtenaren werden in november
extra in het zonnetje gezet, omdat niet alleen
in de Politiewet de Rijksrecherche was vergeten;
ook in het ‘Besluit medaille trouwe en langdurige
dienst Nederlandse politie’ dat op 1 april 2006 van
kracht ging. Dit besluit is op 3 mei 2010 aangepast,
waardoor met terugwerkende kracht nu ook
erkenning is voor de politieambtenaren van de
Rijksrecherche.
bestuurders bekend. Hierdoor is onvoldoende zicht
op hoe omvangrijk het probleem van omkoping van
ambtenaren is.
Naar verhouding komen meer rijks- dan gemeenteambtenaren
in meldingen en onderzoeken voor. Nog
minder meldingen komen binnen van ambtenaren
van provincies, rechterlijke macht en waterschappen.
Ambtenaren die in een publiek-privaat samenwerkingsverband
werken, blijken vanwege hun positie
kwetsbaarder zijn voor omkoping. Zij moeten vaak
tegelijkertijd meerdere belangen dienen en worden
zo voor moeilijke dilemma’s geplaatst.
‘JIJ OOK AL MET PENSIOEN?’
‘Ik wist niet dat jij ook al met
pensioen was’ en ‘Fijn om te zien
dat het goed met je gaat’. Dat was te
horen tijdens de eerste bijeenkomst
van ZilverOM, van en voor
OM-gepensioneerden.
Zo’n 50 oud-OM’ers, uit alle segmenten van het
OM, waren op vrijdag 29 oktober naar Den Haag
gekomen. De ZilverOM’ers begonnen in het Eden
Babylon hotel, waar zij van procureur-generaal
Harm Brouwer hoorden dat ZilverOM zelf
activiteiten moet ontwikkelen, maar dat het
College van PG’s daarbij graag faciliteert. Dat de
betrokkenheid bij het reilen en zeilen van het OM
VRIJSPRAAK HERZIEN
Een vrijgesproken verdachte kan
binnenkort opnieuw voor hetzelfde
delict worden vervolgd.
Het kabinet wil een onherroepelijk vrijgesproken
verdachte alsnog kunnen vervolgen, wanneer
nieuw zeer belastend bewijs opduikt. Dit moet
gaan gelden voor moord en doodslag en bij
zware gewelds- en zedendelicten met dodelijke
afloop. Herziening van dergelijke strafzaken
RECTIFICATIE
In de Opportuun van afgelopen
oktober werd in de rubriek “Alles
afwegende” aandacht besteed aan de
Haarlemse strafzaak tegen tandarts
Ben V. die in 2008 werd veroordeeld
voor onder meer mishandeling van
zijn patiënten. In de slotalinea van
het artikel stond vermeld dat V. in
Marbella (Spanje) zou verblijven
alwaar hij zich in huis-aan-huis
bladen zou aanbieden als tandarts.
nog steeds groot is, bleek uit de vele vragen die aan
de PG gesteld werden, vooral over de regionalisering.
Na de lunch wandelde het gezelschap via het
Haagse Plein naar het Mauritshuis, waar een
rondleiding door het museum volgde. Tegen half
vijf werden de ZilverOM’ers ontvangen in het
Café-Général van het Parket-Generaal. Daar stond
een “aangeklede borrel” klaar en toonde kunstenares
Elselien van de Graaf schetsen en foto’s van
haar “TOM-beeld”, dat binnenkort wordt onthuld.
De dag had in een behoefte voorzien, zo bleek uit
de reacties en mails die de organisatie achteraf
kreeg: ‘Langs deze weg nogmaals hartstikke
bedankt voor de leuke dag. Volgens mij wordt
ZilverOM wel een succes.’
moet ook met terugwerkende kracht kunnen
gaan plaatsvinden. De voorgestelde verruiming
acht het kabinet noodzakelijk om de samenleving
tegen daders van ernstige misdrijven beter
te kunnen beschermen. Het is moeilijk te aanvaarden
dat er na vrijspraak voor een dergelijk
misdrijf geen straf zou kunnen volgen, wanneer
naderhand door technisch onderzoek nieuw
zeer sterk bewijs is gevonden, bijvoorbeeld
DNA-onderzoek in een zogenoemde ‘cold case’.
Richting het AD heeft het OM
desgevraagd aangegeven dat V.
“actief” was in Spanje. Inmiddels is
geconstateerd dat deze mededelingen
niet op aantoonbare feiten blijken te
berusten. Bij brief van 12 november jl.
heeft de hoofdofficier van Haarlem
(via de advocate) excuses aangeboden
aan V. Tevens heeft hij besloten over te
gaan tot publicatie van dit bericht in
Opportuun.
Opportuun 12 - december 2010 - Nieuws | 23

VIGNET VOOR SECRETARIS
In navolging van de verplichte
vignetopleidingen voor officieren is er
nu ook een opleidingentraject voor
secretarissen.
De ‘Dag van de Secretaris’ vormde de start van een
opleidingsprogramma juridisch basisniveau voor
parketsecretarissen. Op 2, 3 en 4 november vernamen
zeshonderd aanwezige parketsecretarissen
dat de vignettenopleidingen vanaf begin 2011 op
een nieuwe manier door Stichting Studiecentrum
Rechtspleging wordt aangeboden: zoveel mogelijk
eendaags, regionaal met gebruikmaking van
e-learning en geschikt voor redelijk grote groepen.
OMGESLAGEN
ZWARE JONGENS
‘Zware jongens vullen nu eenmaal
geen vragenlijsten in en hun
witwassers ook niet. Maar dat is
een vreemde situatie: dat de
maatschappelijk meest relevante
fenomenen uit gemakzucht buiten
beeld zouden blijven.’
Criminoloog Edward Kleemans, over onderzoek
naar criminele carrières.
Ciroc Nieuwsbrief, oktober 2010
VRACHTWAGENSTANK
‘Wanneer is het goed genoeg?
Een volledige naleving is niet te
realistisch. Dan zouden overal
slagbomen moeten komen, want
er zijn altijd chauffeurs die niet
opletten of hopen dat ze de boete
van 160 euro ontlopen.’
Rob Velders, projectleider van de Haagse
milieuzone
nr. 5, 2010
24 | Nieuws - Opportuun xxx - xxx 2010
Ervaringen met het vignettenstelsel voor
officieren hebben geleid tot een andere aanpak
bij de secretarisvignetten. De opleidingen worden
niet één op één gekoppeld aan vastgestelde
functies, maar verdeeld in een aanbod voor
starters en gevorderden. In de ochtend waren er
inleidingen over o.a. nieuwe ontwikkelingen van
de secretarisfunctie zoals het (onwenselijk
strakke) onderscheid tussen de functie van
officier en secretaris, en snellere doorlooptijd van
zaaksafhandeling door gebruikmaking van
nieuwe digitale technologie. In de middag
volgden de aanwezigen één van vijf juridische
hoorcolleges die SSR organiseerde.
CRIMINELE BEDRIJVEN
‘Bibob moet in Limburg de grens
over. Het is een gedachte over
hoe we de grensoverstekende
criminelen beter kunnen aanpakken.
Het zal lastig zijn, omdat we
natuurlijk met verschillende
wetten en regels te maken hebben.’
Sjraar Cox, burgemeester van Sittard-Geleen
Handhaving, nr. 5, 2010
COFFEESHOPS
‘Het afstandscriterium is symboolbeleid.
Uit onderzoek blijkt dat
jongeren hun drugs vooral halen
op illegale adresjes, bij straatdealers
of scooterdealers. Of ze
laten anderen het spul voor hen
kopen.’
Nicole Maalsté, sociologe verbonden aan de
Universiteit van Tilburg
Binnenlands Bestuur, 5 november 2010
WRAAKLUST
Recente jurisprudentie over wraking
‘Heeft u gisteren tv gekeken of zo?’ vroeg een van de raadsheren van het Amsterdamse
hof nadat een raadsman het hof had gewraakt (LJN BO3717). De raadsheer doelde met
zijn opmerking op de live-uitzending van het proces tegen PVV-voorman Wilders, waarin
raadsman Moszkowicz juist een wrakingsverzoeking had gedaan. De Wilders-zaak heeft
de wraking in de publicitaire schijnwerpers geplaatst, maar ook zonder die aandacht is
dit instrument om de rechterlijke onpartijdigheid te waarborgen volop in beweging.
Wraking wordt tegenwoordig vaak toegepast. Daarbij is de reikwijdte van de wrakingsprocedure
zelf regelmatig onderwerp van juridisch debat.
Is wraking bijvoorbeeld nog mogelijk nadat het onderzoek ter terechtzitting is afgesloten?
Volgens de Hoge Raad wel (LJN BJ9926). Voorwaarde is wel dat het gerecht nog
geen einduitspraak heeft gedaan, en dat het verzoek op zo’n moment wordt gedaan dat
de rechters er redelijkerwijs kennis van kunnen nemen. In een zaak die diende voor het
Hof Den Bosch had verdachte na sluiting van het onderzoek ter terechtzitting een brief
overhandigd waarin onder meer stond: ‘Geachte Edelachtbare, Indien de verzoek(en) die
ik mondeling en/of schriftelijk heb ingediend, worden afgewezen: Dan ben ik genoodzaakt
om het Hof te Wraken.’ Na het uitspreken van het arrest deelde de verdachte mede
het hof te wraken. Het hof liet dat verzoek buiten beschouwing. De Hoge Raad oordeelde
dit juist. Omdat de brief niet als wrakingsverzoek kon gelden was het eigenlijke verzoek
pas gedaan na het uitspreken van het arrest. Dat is te laat (LJN BN2366).
Tegen de afwijzing van een wrakingsverzoek staat geen rechtsmiddel open. Toch kan een
hogere rechter wel degelijk toetsen of de onafhankelijkheid voldoende gewaarborgd is
geweest bij de behandeling van de zaak door de lagere rechter. In een recente zaak
oordeelde de Hoge Raad de verdachte niet-ontvankelijk in zijn cassatie tegen de afwijzing
van zijn wrakingsverzoek (BM9141). Niettemin toetste de Hoge Raad aan het in art.
6 EVRM verwoorde recht op behandeling door een ‘onafhankelijk en onpartijdig gerecht’.
Had de voorzitter van het hof zich vooringenomen getoond door tegen een getuige te
zeggen: ‘wij denken dat u liegt’? Volgens de Hoge Raad kon die opmerking in dit geval
door de beugel, mede gelet op het feit dat de voorzitter direct erna proces-verbaal ter
zake van verdenking van meineed heeft laten opmaken tegen de getuige. In een
Maastrichtse zaak had de rechtbank direct uitspraak gedaan nadat verweer was gevoerd
over een door een onbevoegde hulpofficier gegeven bevel tot onderzoek aan het lichaam
of de kleding van verdachte. Aldus was het OM de mogelijkheid ontnomen om bij
requisitoir zijn standpunt over de kwestie te geven. Het Hof Den Bosch oordeelde in
hoger beroep dat de rechtbank hiermee blijk had gegeven van vooringenomenheid
(BO1027).
Onorthodox was de wijze waarop de verdachte in een zaak voor het Haagse Hof gedaan
kreeg dat de raadsheren werden vervangen (LJN BL2959). Zijn drie eerdere wrakingsverzoeken
waren op niets uitgelopen. Bij de beoordeling van het laatste verzoek vond de
wrakingskamer van het hof dat sprake was van misbruik van wraking. Nieuwe verzoeken
zouden daarom niet in behandeling worden genomen.
Bij een volgende behandeling van zijn zaak deed zich, in de woorden van het arrest, ‘een
incident voor dat er – zakelijk weergegeven- op neerkomt, dat de voorzitter fysiek is
aangevallen door de verdachte.’ Omdat ze zich niet meer vrij voelden de zaak verder te
behandelen, deden de raadsheren vervolgens een verzoek tot verschoning, wat werd
ingewilligd door de verschoningskamer. Verdachte kreeg alsnog zijn nieuwe rechters.
Tekst: Juriaan Simonis en Miranda van Turennout, Wetenschappelijk Bureau OM
Opportuun 12 12 - december - december 2010 - Jurisprudentie - Naam artikel | 25

HUISVESTING
Bestuur en ondernemingsraad introduceren het Nieuwe Werken
ARNHEM-ZUTPHEN
Mogelijk een extra OM-wagon voor NS-station Arnhem,
gesprekken met alle medewerkers en een grote
cultuuromslag. Dat is het gevolg van de aanstaande
verhuizing van de medewerkers van parket Zutphen
naar de OM-locatie in Arnhem.
Het clichébeeld van de rollen van bestuur en OR
bij belangrijke organisatorische veranderingen is
dít. Aan de ene kant bestuurders die zich hullen
in veranderjargon en de werkvloer uit het oog
verliezen. En recht daartegenover OR-leden die
krampachtig vasthouden aan verworven rechten
van personeel.
Niets van dat al in regio Arnhem-Zutphen. Het
bestuur stelt er de méns centraal in het Nieuwe
Werken, dat wordt versneld door een huisvestingsoperatie.
De OR zet sterk in op verbetering
van de organisátie en eigen verantwoordelijkheid
van medewerkers.
Eerst terug naar juni 2010. Het is twee voor
twaalf voor de bouw van een nieuw OM-kantoor
in Zutphen, als PG Han Moraal namens het
College komt vertellen dat die nieuwbouw niet
doorgaat. Het is te duur. In oktober valt een
nieuw Collegebesluit: alle medewerkers van
regio Arnhem-Zutphen gaan in Arnhem werken.
Deze twee parketten staan toch al op de nomina-
tie om één arrondissement te gaan vormen, als
gevolg van de herziening van de “gerechtelijke
kaart” – en nu wordt die beweging gelijk ook in
de huisvesting doorgezet.
Meekijken
Voor Zutphense OM’ers is het schrikken. Ook al
omdat zij in een extra achterstandssituatie
dreigen te geraken bij deze reorganisatie. In
zo’n traject dreigen zij herplaatsingskandidaat
te worden als ze niet voldoen aan twee voorwaarden.
Eén: een reisafstand binnen anderhalf
uur. Twee: mens-volgt-functie. Wie zijn
functie niet voor minimaal 60 procent ziet
terugkeren in de nieuwe organisatie, wordt
herplaatsingskandidaat.
De regionale ondernemingsraad en het bestuur
van regio Arnhem-Zutphen (regiohoofdofficier,
de twee lokale hoofdofficieren en de directeur
bedrijfsvoering) breken zich er het hoofd over.
Wetende dat heel het OM meekijkt. Hoe gaat
deze regio als eerste het vraagstuk van reorganisatie
en huisvesting tackelen?
Het bestuur besluit dat de uitgangspositie van
alle medewerkers van de regio in de reorganisatie
gelijk moet zijn. Bij ‘traditioneel’ reorganiseren
zouden de mensen die in Zutphen werken
achtergesteld worden ten opzichte van de
mensen uit Arnhem. Ze overleggen met HRMmanager
Steven Burgmeijer van het Parket-
Generaal en betrekken de ROR bij alle stappen
die ze zetten.
Baan houden
Directeur bedrijfsvoering Maaike van Leuken
gaat, namens het regiobestuur, met alle tachtig
medewerkers van parket Zutphen praten. Het
bestuur wil de mensen laten zien en voelen dat
het hen ernst is met hun overtuiging dat een
personele reorganisatie alleen succesvol kan
verlopen als je mensen serieus neemt en een
aanpak op maat kiest. Van iedereen wil ze
weten: wat beweegt jou, hoe zie je je toekomst,
waar zie je tegenop, welke kansen zie je? Via een
persoonlijke benadering wil ze de behoeften
inventariseren en tegelijkertijd de voorzienbare
kosten van toepassing van sociaal-flankerend
beleid kunnen doorrekenen. ‘Het waren mooie
gesprekken’, blikt Van Leuken terug. ‘Wat de
mensen bewoog? Het werk zelf! Hun betrokkenheid
bij hun vak. Hun loyaliteit aan de organisatie.
Ze wilden deze baan houden.’
Het bestuur besloot alles op alles te zetten om
alle wensen praktisch op te lossen.
Op grond van het reisduurcriterium zouden
negen werknemers herplaatsingskandidaat
gaan worden.
‘Voor twee mensen waren er grote praktische
problemen, maar uiteindelijk zijn we er met
iedereen uitgekomen. Niemand wordt herplaatsingskandidaat
op grond van reisafstand’, zegt
Maaike van Leuken. Iedereen wil mee en op
maat worden voor sommige mensen afspraken
gemaakt die zowel het belang van de medewerker
(bijvoorbeeld plaats onafhankelijk werken)
als de organisatie dienen (productieverlies als
gevolg van reistijd).
Dan die tweede horde, mens-volgt-functie. ‘Op
een klein parket als Zutphen’, schetst regiohoofdofficier
Nicole Zandee het probleem, ‘is
bijna iedereen generalist. Gevolg is dat het heel
moeilijk is te kunnen voldoen aan het criterium
“mens volgt functie”, waarbij de werkzaamheden
van je huidige functie voor minimaal 60
procent moet terugkeren in je nieuwe functie.
We hebben besloten de “domeinen” ruim te
bepalen zodat er veel meer ruimte ontstaat om
medewerkers op een passende functie in de
nieuwe organisatie te plaatsen. Dat “domeinenverhaal”
is nu bezig.
Het wordt goed opgelost, zegt regionaal RORvoorzitter
Richard van Beukering. ‘Als ROR moet
je je geregeld afvragen of je niet te veel aan het
handje van het bestuur meeloopt, maar er ís
gewoon open gecommuniceerd en dit is allemaal
heel netjes geregeld.’
De ondernemingsraad heeft verder meegedacht
over en ingestemd met de spelregels die
“kwartiermakers” hanteren om medewerkers en
leidinggevenden te plaatsen in de nieuwe organisatie.
Van Beukering: ‘Dat geldt met name ook
voor de leidinggevenden, want het staat of valt
met de stuurlui, en zeker bij plaatsing van
leidinggevenden moet geschiktheid voor de
nieuwe functie het leidende criterium zijn.’
Mobiliteit
Regio Arnhem-Zutphen ziet de huisvesting als
“versneller” voor Het Nieuwe Werken (dat voor
het OM heel wat meer is dan met een laptop in
de tuin zitten). Maaike van Leuken: ‘Het gaat
erom mens en resultaten centraal te stellen.
Met de mensen maken we afspraken “aan de
26 | Naam artikel - Opportuun 12 - december 2010 Opportuun 12 - december 2010 - Organisatie | 27

voorkant”. Het is niet meer van: die collega is er
altijd van acht tot vijf en het is wel een goede
kerel. Het gaat erom hoe we ervoor zorgen dat
onze mensen betere resultaten halen.
Veranderbereidheid vergroten. Leiderschap staat
centraal. Het gaat over goed werkgeverschap en
goed werknemerschap, over aantrekken en
behouden van goede mensen, over mobiliteit.
Het gaat over betere dienstverlening aan de
ketenpartners. Alles op minder vierkante meters
organiseren, minder geld kwijt zijn aan energie,
aan schoonmaak, interne verhuizingen. Bij het
gebouw gaat het niet alleen om de stenen en de
euro’s, het gaat er vooral om dat het gebouw je
biedt wat je voor je activiteiten nodig hebt – daarover
zijn we door Klaas-Jan Engelsma van het
Parket-Generaal fantastisch geadviseerd.’
Van Beukering: ‘De OR wil gewoon een goede
organisatie. Waarin medewerkers worden
aangesproken op gedrag en resultaten, en de
medewerkers leidinggevenden op hun handelen
aanspreken. Dat vraagt hier om een enorme
cultuuromslag. Een organisatie waarin het
prettig werken is en mensen dus met plezier
naartoe gaan’.
‘We willen veel doen voor de mensen in een
kennisorganisatie als de onze’, zegt regiohoofdofficier
Nicole Zandee. ‘Praktische problemen
De “eerste lijn” van het OM is de
komende tien jaar gevestigd op tien
hoofdvestigingen: Groningen, Arnhem,
Haarlem, Amsterdam, Den Haag,
Utrecht, Rotterdam, Breda, Den Bosch
en Maastricht. Om ervoor te zorgen dat
het OM contact houdt met de lokale
omgeving (slachtoffers, daders) komen
er ook “plusvestigingen”. En blijft het
OM actief in de veiligheidshuizen, waar
de ketenpartners zitten. Op deze wijze
wil het OM zich enerzijds op een efficiënte
wijze organiseren en anderzijds
merkbaar in de omgeving aanwezig
zijn. In de tweede lijn ontstaat er één
landelijke ressortelijke organisatie. Dat
staat in een voorgenomen besluit van
het College over de huisvestingsstrategie
van het OM tot 2020. De strategie
speelt vroegtijdig in op de herziene
gerechtelijke kaart, het nieuwe
Regeerakkoord en de bezuinigingen.
Om het afdoen van strafzaken in de
eerste lijn zo efficiënt mogelijk te organiseren,
bundelt het OM kennis en
28 | Naam artikel - Opportuun 12 - december 2010
zijn vaak op te lossen. In het gebied Arnhem-
Zutphen is het openbaar vervoer niet heel goed.
We willen faciliteren dat mensen vanaf
NS-station Arnhem gemakkelijk naar het parket
worden gebracht. En hoe groot de kans op
succes is weet ik niet, maar we gaan de NS
bovendien een brief schrijven met het verzoek
een extra “OM-wagon” in te zetten. Voor die
tientallen medewerkers die dagelijks vanuit
omgeving Zutphen naar Arnhem gaan komen.’
Omgeving
Nicole Zandee: ‘De externe omgeving van het OM
Arnhem-Zutphen zal merken dat we in de nabije
toekomst als parketorganisatie nog beter in staat
zullen zijn om ons werk op kwalitatief hoog
niveau te kunnen doen. We blijven lokaal
aanwezig en zichtbaar daar waar dat nodig is en
we zetten de specialistische kennis en kunde op
de zaken die dat verdienen. Ook onderzoeken we
hoe sommige zaken sneller kunnen worden
vervolgd en kijken we waar we het (schaarse)
strafrecht inzetten als dat de meest effectieve
interventie oplevert. Tijdens de verdere reorganisatie
werken we natuurlijk gewoon door. Onze
omgeving mag eigenlijk geen last hebben van
onze fusie.’
Tekst: Pieter Vermaas
Foto: Evelyne Jacq / HH
NIEUWE HUISVESTINGSSTRATEGIE OM
capaciteit op de tien hoofdvestigingen.
Hierdoor komen er meer middelen
beschikbaar die ingezet kunnen worden
op het effectief ingrijpen in criminaliteitsproblemen.
Dit sluit aan bij het
toekomstige handhavings- en vervolgingsbeleid
van het OM. Het OM moet
kennis hebben van criminaliteitsproblemen
en van de omgeving waarin
deze plaatsvinden. De toegevoegde
waarde van het OM is ‘aan de voorkant’
beoordelen óf, wanneer en op welke
wijze het strafrecht het best kan
worden ingezet. Het strafrechtelijk
ingrijpen moet zichtbaar zijn voor
slachtoffers, daders en omgeving.
Naast het komen tot één landelijke
ressortelijke organisatie, gaat de bundeling
van kennis ook plaatsvinden bij
andere landelijke diensten. Zo is er
steeds meer verwevenheid tussen de
aanpak van financieel-economische
fraude, ernstige milieudelicten en
zware (georganiseerde) criminaliteit.
Dit leidt tot verdergaande samenwer-
king en gezamenlijke huisvesting van
LP en FP/ BOOM. Er komt in de
toekomst waarschijnlijk één “moederparket”
met maximaal 2 á 3 nevenvestigingen.
Vanwege de contacten met de
overige OM-onderdelen is voor de
landelijke diensten als CVOM en DVOM
een centrale ligging in het land
gewenst.
De termijn waarop concentratie op de
hoofdvestigingen en eventuele plusvestigingen
plaatsvindt, varieert per
arrondissement en is afhankelijk van
bedrijfseconomische afwegingen, zoals
het aflopen van huisvestingscontracten.
De regio’s en landelijke diensten vertalen
de landelijke huisvestingsstrategie
nu naar hun specifieke regio en
situatie, daarbij rekening houdend met
politie, rechtspraak en bestuur. De
ondernemingsraden zijn bij de voorstellen
betrokken. De verwachting is
dat het College begin 2011 een formeel
besluit kan nemen over de huisvesting
van het OM tot 2020.
Taal
Als communicatiemens is taal echt mijn ding. Op onze werkvloer is dat een
fijne competentie. Want wil je een bespreekvoorstel aftikken met je CEO,
dan weet je dat je in je kracht zit. Natuurlijk ben je flexibel en ga je niet
gelijk over op kennistransfer. Nee, eerst moet hij er in dit bilateraaltje zijn
plas over doen. Per slot van rekening is hij de probleemeigenaar. Mocht hij
zorgen hebben over de afhechting, dan vraag je door naar zijn denkkader en
ben je bereid door zijn bril te kijken. Proactief geef je aan dat je al zelfsturend
je verantwoordelijkheid neemt en door de teamsynergie het streefbeeld
zeker gaat halen. In de uitvoeringspraktijk wordt de implementatie
soepel gefaciliteerd en reken maar dat het plan handjes en voetjes gaat
krijgen. Natuurlijk is het een gecompliceerd verandertraject, maar de
transitie van A naar B is transparant en via een gefaseerd meersporenbeleid
gaan we zeker de benchmark halen. En mocht zich een voortschrijdend
inzicht voordoen bij de tussentijdse evaluatie, dan is er ruimte om de doelen
neerwaarts bij te stellen. De kritische succesfactoren zijn kwalitatief goed
doordacht, de uitvoeringsacties worden stevig ingebed in de organisatie en
de kantelpunten bewaakt. Als herconceptualisering een aandachtspunt is,
dan is zijn input welkom. Per slot van rekening moet het toekomstbestendig
zijn. Maar als alle neuzen dezelfde kant op staan, dan kan het definitieve
eindconcept de lijn in om het daarna door te communiceren. Oké?
Ja, we kunnen er wat van bij de overheid. Ikzelf beken dit jaar een collega
een ‘mensenmens’ te hebben genoemd. Ik schaam me nog, en ik zal het
nooit meer doen. Mocht u in bovenstaand stukje iets herkennen… ook niet
meer doen. Voortaan gewoon zeggen wat u bedoelt. Scheelt misverstanden,
vergadertijd en papier.
Mary Hallebeek, persvoorlichter parket Utrecht
Foto: Sijmen Hendriks / HH
UT Recht
Opportuun 12 - december 2010 - UT Recht | 29

“Nogal aanwezig” waren die Hollandse Netwerken in
Delft. Dus smeedden gemeente, politie, belastingdienst en
OM een totaalplan tegen het Delftse misdaadgilde.
OM-criminoloog Marjolein Kampijon vertelt hoe
“the Beatles” de boeven bestreden.
PARAPLU
Intensiveringsprogramma drong Delftse bendes terug
TEGEN DE PENOSE
Delft 2007. Het is onrustig in de georganiseerde criminaliteit
in Delft. Een aantal Hollandse Netwerken is er al
jaren actief, maar nu maken ze het wel heel bont.
Wat heet onrustig: er vallen dodelijke slachtoffers bij
liquidaties op straat en snelweg. Bomaanslagen onder
auto’s maken slachtoffers. Marjolein Kampijon, criminoloog
van parket Den Haag, met een understatement:
‘De georganiseerde criminaliteit in Delft was, zeg maar,
aanwezig’.
Al snel bleek een vermoeden van politie en justitie juist:
deze incidenten konden niet los van elkaar worden
gezien. En hennephandel leek de verbindende schakel.
Parket en politie Den Haag en het lokale bureau Delft
besloten alles uit de kast te trekken. De proeftuin
Hennep werd gestart om op een slimme manier, met de
programmatische aanpak, het probleem te bestrijden.
Men was het snel eens in de regionale stuurploeg
(bestaande uit onder meer de rechercheofficier, de
teamleider bijzondere zaken, de CIE-officier, de teamleider
maatwerkzaken, en –namens de politie- de directeur
Informatie & Opsporing en haar adjunctdirecteuren
informatie & opsporing). Er werden in 2008-2009 maar
liefst vijftien deelonderzoeken naar criminele samenwerkingsverbanden
gestart. Die deelonderzoeken
hingen onder een “paraplu” (door de politie “Beatles”
genoemd) van waaruit zij werden aangestuurd. In de
paraplu verwerkten analisten, informatierechercheurs
en tactisch en financieel rechercheurs informatie.
Daarboven hing een gemandateerde stuurploeg (de
strategieploeg).
‘Ook anderszins kwam er een nieuwe aanpak, namelijk
de programmatische aanpak met ketenpartners. De
opsporing en vervolging zochten contact met het bestuur
en belastingdienst. Informatie van die laatste twee kon
de opsporing en vervolging helpen. Omgekeerd moesten
politie en OM de belastingdienst en gemeente Delft in
staat stellen om georganiseerde criminelen tegen te
houden. Met de juiste info kan een gemeente immers
vergunningen intrekken of panden sluiten wegens
brandgevaar.’
Top-25
Aan de start waren er 45 subjecten, dus hoofdverdachten.
Daaruit is een top-25 samengesteld van grote
boeven die persoonsgericht werd aangepakt.
Daarna gingen de partners in de proeftuin aan de slag
met deze innovatiewerkwijze uit het
Intensiveringsprogramma van politie en OM: programmatisch
samenwerken met ketenpartners in een
bestuurlijk casusoverleg, innovatief leren, en tegelijk
onderzoeken draaien.
‘Iedereen was doordrongen van de noodzaak om op deze
manier werken’, zegt Kampijon. ‘De gemeente zat ook
niet echt te wachten op deze incidenten.’
Al snel kwamen de eerste tegenvallers. Elkaar vertrouwen
en willen samenwerken is één ding, het moet ook
kúnnen, of je moet het eerst onder de knie krijgen.
Kampijon: ‘Zo onderschatten wij bij politie en OM het
gemak waarmee een gemeente informatie kan ophoesten.
De gemeente kan niet zo maar vanuit een opsporingsperspectief
een systeem “leegtrekken” op meneer
Jansen. Want ze maken gebruik van meerdere informatiesystemen,
binnen meerdere afdelingen. Je kunt ook
niet zomaar elke medewerker om informatie vragen.
Want die mensen zijn niet allemaal gescreend. Dat geeft
risico’s, want de indruk was dat er binnen de georganiseerde
criminaliteit van Delft een hoog ons-kent-onscultuur
was. De betreffende ambtenaar van de afdeling
Openbaar Orde en Veiligheid (als vertegenwoordiger van
de gemeente Delft in het bestuurlijk casusoverleg) ging
daar heel professioneel en zorgvuldig mee om.’
Omgekeerd moesten politie en OM leren om de
gemeente op maat te bedienen. Kampijon: ‘Dan dachten
wij dat we goede info hadden verstrekt, maar kregen we
van de gemeente te horen dat dat geen stand zou
houden bij de bestuursrechter. Afstemming daarover
bleek cruciaal.’
Blackbird
Maar waar een wil is, is een weg. Uiteindelijk leiden de
paraplu-constructie en de samenwerking met ketenpartners
tot resultaat. De informatie van ketenpartners
en uit alle deelonderzoeken vlóóg heen en weer. Tal van
pv’s werden opgemaakt, waardoor de andere strafrechtelijke
onderzoeken werden gevoed met “restinformatie”
(informatie die je niet nodig hebt voor het doel van je
eigen deelonderzoek maar die voor andere of nieuwe
onderzoeken waardevol zijn). Daar zat het voordeel van
de paraplu. Alle restinformatie werd gelijk verdeeld en
benut voor andere Beatles-deelonderzoeken als
“Blackbird”, “Help”, “Diamond” en “Julia”. Kampijon:
‘De stuurploeg had steeds zicht op het grotere geheel.
‘Met deze
Beatleswerkwijze
konden we
snel inspelen
op nieuwe
informatie’
Marjolein Kampijon,
criminoloog parket
Je kunt snel inspelen op nieuwe informatie. Dan weet je
dat je soms in een deelonderzoek beter even kunt
wachten met een aanhouding of een actie. En er is een
sterke sturing op CIE-processen mogelijk.’
‘De georganiseerde criminaliteit in Delft is een grote
slag toegebracht’, zegt Kampijon. ‘In één zaak leidde dat
al tot 27 veroordeelde verdachten.’ Ze wijst op grote
ontmantelde hennepkwekerijen, een aangetroffen
tabletteerinstallatie voor xtc-pillen, een gevonden
wapenarsenaal waaronder explosieven met ontstekers,
onderschepte leveringen van pillen. Daaruit zijn gevangenisstraffen
gerold, werkstraffen, belastingaanslagen
en geldboetes. Maar ook, vanuit de samenwerking: vier
bestuurlijke horecarapportages, drie bestuurlijke
rapportages, waaronder een ten behoeve van een
growshopsluiting, drie fraudeonderzoeken door de
gemeente, het opstellen van een handhavingsarrangement
door gemeente Delft, inzet van BIBOB-procedure
en (al enige) ontnemingen.
De aanpak wordt dan ook voortgezet, weet Kampijon. Ook
dit jaar wordt nog een onderzoek gedraaid afkomstig uit
de Paraplu. En het casusoverleg dat onderdeel was van
de “Paraplu-werkwijze” is inmiddels voortgezet in het
opgericht RIEC, het Regionale Informatie en Expertise
Centrum Haaglanden en Hollands Midden. ‘Politie, OM,
gemeente en Belastingdienst: samen gaan we dóór, om
te voorkómen dat de problemen weer terugkomen.’
Tekst: Pieter Vermaas | Foto: Maurice Jarnoux / HH
30 | Expertise - Opportuun 12 - december 2010 | 31
Den Haag

Met een los lijf
Zingen in een opera
en lege geest
GESPOT:
6 november 2010
Theater de Bonbonnière
Maastricht
Inez in “The Gondoliers”,
Gilbert & Sullivan
NAAM:
Annemarie Penn-te Strake
FUNcTIE:
Hoofdofficier van justitie
Maastricht
‘Naar de toneelschool mocht ik niet; dat was voor hoeren en homo’s.’ Annemarie
moest eerst maar een “net briefje” halen, was de opdracht van thuis. Naast toneelspelen
kwam later de passie voor zingen erbij.
Annemarie: ‘Twintig jaar geleden heb ik samen met een vriendin de Opera Comique
Maastricht opgericht.’ Afgelopen november werd de twaalfde voorstelling uitgevoerd.
Deze keer een “light opera” van het Engelse duo Gilbert (tesktschrijver) & Sullivan
(componist) uit het einde van de 19de eeuw. Annemarie had een piepkleine solorol,
Inez, de oude voedster die het grote geheim onthulde. ‘Dat juist ik -in het dagelijks
leven hoofdofficier- in de boeien werd geslagen veroorzaakte veel hilariteit.’
Voor de grote solo’s huurt Opera Comique professionals in. Decors en kostuums
worden ontworpen, maar het gezelschap fabriceert alles zelf. Annemarie en een
koorvriend maken alle hoofddeksels.
Zingen - tijdens de zangles, de wekelijkse koorrepetities, de uitvoeringen of gewoon
oefenend thuis - betekent voor Annemarie steeds weer ‘even weg zijn van alles wat
stress geeft. Met een los lijf en een lege geest, anders gaat het niet.’
‘Door het zingen verdwijnt voor even alle belasting die het leven onvermijdelijk ook
betekent’, zegt ze. ‘En zo blijf ik mooi in balans tussen de dagelijkse activiteiten en de
overgave aan de passie voor het zingen.’
Foto: Rob Oostwegel