DE KATHOLIEKE PERS

NUMMER 16
DECEMBER 1939
DE KATHOLIEKE PERS
MAANDORGAAN VAN DE NEDERL. ROOMSCH-KATH. JOURNALISTEN-VEREENIGING
= DAOEUJKSCH BESTUUR: = = ^ = = = = ^ ^ ^ = = = =
VERSCHIJNT ELKEN len VAN DE MAAND Voorzitter: Mr. H. F A. GEISE, Lorentzkade 23, Leiden VERANTWOORDELIJK REDACTEUR
ABONNEMENTSPRIJS f 2.50 PER JAAR S ^ T ^ S ^ r S ^ F R ANS SCHN E. DERS LEIDEN
ADVERTENTIEPRIJS f 4.— PER V)2 PAO. 153, boven, Amsterdam Giro 303185. — HOOGEWOERD 124 A, TEL. 25265. —
Onze rechtspositie
Er is den laatsten tijd. onder enkele groepen van leden
eenige actie gekomen, welke ten doel heeft met meer
kracht op te komen voor een behoorlijke en vaste
rechtspositie voor de katholieke journalisten in Nederland,
voor de leden der R. K. Journalistenvereeniging.
Deze actie valt slechts toe te juichen. Niet alleen oin
de zaak, welke ons zoo ter harte gaat en die ons eerste
en rechtmatige verlangen zal moeien blijven, zoolang
onze organisatie zal bestaan, maar ook omdat deze beweging
de gelukkige mentaliteit openbaart, het bestuur
der vereeniging niet langer alleen verder te laten ploeteren«bij
het zoeken naar den juisien weg om dit redelijk
verlangen naar een behoorlijke rechtspositie te kunnen
verwezenlijken.
Dat de beslissende aanwijzing, welke weg daartoe
zal moeten worden ingeslagen, meeningsverschillen
doet ontstaan, behoeft ons noch te bevreemden noch te
verdrieten. Wanneer de medewerking van zoo goed
als alle leden zou worden verkregen, zal ook verstandelijk
-5en juisten weg worden gezocht en ingeslagen en
dan ze .. ook geen der leden zich van deze samenwerking
verwijderen, alleen omdat zijn bezwaren bij anderen
minder zwaar wogen dan bij hem zelf.
De herleving van deze actie onder de leden vond
haar begin in de bekende motie Noord-Holland, welke
op de algemeene vergadering van 13 Mei te Utrecht
nogal stof deed opwaaien.
De motie vond evenveel aanhangers als tegenstanders
en de tegenstand culmineerde vooral in het woord
vakvereeniging, dat mèt het bestuur ook door anderen
overbodig werd geacht. Daarna is deze zaak opnieuw
bij het bestuur aanhangig gemaakt, omdat Noord-Holland
deze zaak hiermede niet als afgedaan wenschte
te beschouwen. Het bestuur heeft toen aan Noord-Holland
om een toelichting op deze motie verzocht. Deze
toelichting is gegeven, men kan haar vinden elders in
dit nummer.
Het bestuur van Noord-Holland wenscht met deze
aldus toegelichte motie te zien uitgemaakt hoe de
ALGEMEENE LEDENVERGADERING ZATERDAG
16 DECEMBER.
Op Zaterdag 16 December, des middags om 3.15 uur,
zal te Utrecht een buitengewone algemeene Ledenvergadering
worden gehouden ter bespreking van het rapport
van de commissie voor de rechtspositie en van de
motie van de groep Noord-Holland met de daarop gevolgde
toelichting.
Motie en toelichting zijn in dit nummer afgedrukt, het
rapport van de commissie voor de rechtspositie in hst
orgaan van Juli—Augustus 1939. De plaats der vergadering
zal nader worden bekend gemaakt.
Secretaris.
SCP/o KORTING VOOR DE REIS NAAR UTRECHT OP
ZATERDAG 16 DECEMBER.
In dit nummer van de „Katholieke Pers" is ingelegd
een bon, welke recht geeft op een reis naar Utrecht,
enkele reis of retour, 2e of 3e klas, voor den halven prijs
op Zaterdag 16 December ter bijwoning van de algemeene
ledenvergadering.
Men behoeft deze bon slechts bij het koopen van een
plaatsbewijs aan het Stationsloket te overhandigen,
waarna aan onze leden voor deze reis 50%> korting zal
worden verleend.
mentaliteit der leden is ten opzichte van het streven der
vereeniging. Voor ons persoonlijk echter weegt de inhoud
van deze motie-met-toelichting zwaarder dan de
reactie hierop van en de belangstelling dienaangaande
door de leden.
Ook na de debatten op de laatstgehouden ledenvergadering
meenden wij tegen deze motie te moeten
stemmen, daar wij haar overbodig achtten. Het karakter
van vakvereeniging was den Ned. R.K. Journalistenvereeniging
reeds jaren geleden gegeven, toen in een
algemeene vergadering officieel werd vastgelegd, dat
de N. K. K. J. V. moest zijn een vakvereeniging. Dat deze
uernieuwde verklaring vooral bedoelde te zijn een tes-

Pag. 434 DECEMBER 1939 - NO. i6i
ten van de mentaliteit der leden te dien opzichte, zal
den meesten leden, die op de bewuste vergadering
aanwezig waren, wel zijn ontgaan. Wat alleszins begrijpelijk
was.
Nu — met de toelichting op de bekende motie —
staat de zaak voor ons anders. De motie achten wij
feitelijk nóg overbodig, óók, omdat het streven van het
bestuur naar een behoorlijke rechtspositie voor de
leden voldoende duidelijk gebleken is. Wij herinneren
slechts aan het rapport over de rechtspositie van 6 Mei
j.1. Maar de toelichting is allerminst overbodig. Deze
toelichting beteekent voor ons meer dan een testen van
de mentaliteit der leden, zij beteekent voor ons een
wegwijzer naar de rechtspositie, waarom vasthoudend
en lang zal moeten worden gestreden. Persoonlijk zouden
wij dus liever de toelichting zonder de motie in behandeling
zien gebracht, maar wij begrijpen volkomen
dat deze figuur al te vreemd zou zijn. En er blijft ons
dan ook niets anders over dan ons bezwaar tegen de
motie af te wegen tegen het belang, het groote belang,
dat wij zien in de toelichting. En dan is onze persoonlijke
meening, dat wij met den weg, dien ons de toelichting
wijst, een motie, die tenslotte alleen maar overbodig
is, dienen te accepteeren.
De toelichting op de motie behelst intusschen de zaak
zelve, waar het om gaat. Deze is kort gezegd het volgende.
Wij hebben het recht te streven naar een behoorlijke
rechtspositie. Het bestuur is dit tegenover de leden
zelfs verplicht.
Welke weg is de beste om dit rechtmatig verlangen
te verwezenlijken?
Het eerste punt behoeft weinig nadere toelichting.
Wie spreekt over de standing van den journalist, begrijpt,
dat deze standing gebaseerd moet zijn op een
sociaal-rechtvaardigen ondergrond en dat bij journalisten,
die half verpauperen met een salaris-om-van-tehuilen,
van standing geen sprake meer kan zijn. Daarbij
komt het schrijnende gevoel, dat het de R. K. Pers, de
katholiek journalisten zijn geweest, die, gestuwd door
de Bisschoppen, jaar-in jaar-uit geijverd hebben voor
sociale rechtvaardigheid en sociale zekerheid voor het
volk, die het R. K. vereenigingsleven dag-in dag-uit
hebben gestuwd en gesteund en voor een zeer groot
deel er toe hebben bijgedragen, dat er sociale zekerheid
kwam voor heel wat bevolkingsgroepen. Wij behoeven
slechts te wijzen op de rechtspositie der typografen
in ons eigen bedrijf. Maar na dit goede werk te
hebben gedaan bleven zij zelf van een behoorlijke
rechtspositie verstoken en er zijn vandaag voorbeelden
te over, welke die gemis schrijnend onderstrepen. Behoorlijk
werk leverende journalisten, die minder verdienen
dan een portier of een chauffeur in hun eigen bedrijf
zijn er ook nu. Om van andere toestanden nog
maar niet te spreken. Velen van ons weten, dat bij
bezuinigingen de redactie het eerst aan de beurt komt,
omdat het typografisch personeel met zijn stevige
rechtspositie onaantastbaar is.
Indien wij nu het rapport over de rechtspositie van 6
Mei 1939 leggen naast de toelichting op de motie
Noord-Holland, dan meenen wij —• met het oog op boverstaand
argument — dat het beter is eerst den moreelen
steun te verkrijgen van het Bisschoppelijk gezag en
daarmee gewapend aan den arbeid te gaan, dan op
eigen initiatief-alleen bij de directies aan te kloppen.
De laatste weg naar Tipperary zou naar onze overtuiging
niet alleen lang zijn, maar nog dark and dirty
op den koop toe.
Natuurlijk zullen wij, welken weg wij ook zullen, inslaan,
de consequenties daarvan dienen te aanvaarden.
Indien wij een zekere rechtspositie eischen, dan zullen
daar ook andere rechtmatige eischen tegenover ons
uit voortvloeien.
Indien de Ned. R. K. Journalistenvereeniging zou komen
tot een bindend contract met de directies der
katholieke dagbladen, zou er bij het aannemen van
redactiepersoneel een wisselwerking moeten komen
tusschen die directies en onze vereeniging. Dan zouden
de journalisten aan bepaalde eischen moeten voldoen
— en hier komt de journalistieke opleiding in het verschiet
— dan zou de vereeniging alleen hen als leden
kunnen aanvaarden, die aan deze eischen voldoen en
er zouden zich wellicht nog vele andere mogelijkheden
en noodzakelijkheden — misschien zelfs wel ontslagen
— bij de regeling dezer materie voordoen.
Maar... dat is weer een ander verhaal en zoover zijn
wij nog lang niet.
Nu, op de a.s. algemeene ledenvergadering, gaat het
nog slechts om het kiezen van den besten weg.
En het valt nu slechts te hopen, dat de leden bij het
bespreken van zulk een belangrijke materie ook van
hun belangstelling zullen doen blijken.
Voor Noord-Holland is deze motie een proef. Is er
belangstelling en medewerking of niet?
Voor ons is deze bespreking als proef niet beslissend.
Wij weten — de mentaliteit van het bestuur kennende
— dat het toch zal volharden op dezen moeilijken en
langen weg naar het doel, dat zij zich heeft gesteld:
een behoorlijke rechtspositie voor zijn leden.
Dat de leden daarin niet achterblijven.
F. S.
Wat gij op banderollen schrijft,
Het kan den geest verwinnen,
Maar wat Uw hart in liefde schrijft,
Dringt in de harten binnen
En blijft.

DECEMBER 1939 - No. 161 P^g. 435
MOTIE MET TOELICHTING VAN DE GROEP
NOORD-HOLLAND.
net bestuur der N. R. K. J. V. ontving de volgende
toelichting op de motie van de R. K. Journalistenvereniging
Nooflrd-Holland, luidende: De groep
Noord-Holland stelt voor, zoowel in optreden naar
binnen als naar buiten, het karakter van vakvereeniging
der N. R. K. J. V. meer tot uitdrukking te
brengen, vooral door een doelbewust en gestadig
streven naar het verkrijgen en beschermen van een
goede rechtspositie van den Katholieken journalist.
Het bestuur van Noord-Holland heeft, na de vergadering
van 13 Mei en nabesprekingen sindsdien gevoerd,
de bezwaren overwogen, welke door het Hoofdbestuur
speciaal tegen de woorden „het karakter van vakvereeniging
meer tot uitdrukking te brengen", zijn geuit.
Het groepsbestuur stelt prijs op de handhaving ook
van deze woorden, omdat het groepsbestuur in het al
of niet handhaven daarvan het criterium ziet, dat als
het ware beslissend is voor de mentaliteit, welke ten
opzichte van de vereeniging zal heersenen. Welke mentaliteit
zal heerschen, acht het groepsbestuur van belang
voor het verder bepalen van zijn houding ten
aanzien van de vereeniging en de richting waarin de
meerderheid harer leden wenscht te gaan.
Onder de woorden „het karakter van vakvereeniging
meer tot uitdrukking te brengen", verstaat het groepsbestuurs
geenszins een streven naar sociale onrust e.d.,
gelijk veelal ten onrechte als het natuurlijke en eigenlijke
doel van vakvereeniging werd aangezien. Een
vakvereeniging is naar onze meening, in overeenstemming
met haar authentiek, oorspronkelijk karakter, een
organisatie van gelijkgezinden, die in overleg met de
"werkgevers streven naar verbetering op sociaal en economisch
gebied, om daardoor maatschappelijk-constructief
werk te verrichten en te werken aan verheffing
van de persoonlijke positie en van het vak.
In concreto verstaat het bestuur van N.-H. onder de
geïncrimineerde woorden het opstellen van een minimum-urgentle-program,
ter wegneming van de sociale
onrechtvaardigheden, die in de katholieke journalistiek
voorkomen, en ter verzekering van een redelijke en
rechtvaardige, juridisch-beveiligde minimum levensstandaard
voor de katholieke journalisten.
Overeenkomstig de zoowel van hoogerhand als door
ons gepropageerde ordening en nieuwe gemeenschapsgedachte,
vertrouwit de groep N.-H. den moreelen steun
van het Hoogwaardig Episcopaat voor dit urgentieprogram
te kunnen winnen.
Niet in overleg met den Ned. Journ. Kring, maar
veeleer dezen ten voorbeeld, moeten wij op grond van
onze katholieke beginselen een sociale saneering in
eigen kring nastreven. Nadat eventueel de moreele
steun van het Episcopaat verkregen is, moet door overleg
met de R. K. Dagblad-directeuren, getracht worden,
het minimum-urgentie-program geleidelijk te verwezen­
lijken. Het spreekt wel vanzelf, dat in het minimum
urgentie-program rekening dient gehouden te worden
met de momenteel ongunstige economische omstandigheden,
waarin de meeste dagbladbedrijven verkeeren.
Onze vereeniging zal zich, naar de meening van de
groep N.-H. hebben te ontwikkelen tot een gesloten
vakvereeniging, waarvan alleen R.K. Journalisten lid
kunnen worden, die een, redelijke garantie geven, over
voldoende bekwaamheid te beschikken.
DE KORTING OP DE SPOORWEGEN VOORLOOPIG
OPGESCHORT.
De directie der Nederlandsche Spoorwegen deelt ons
mede, dat zij gezien den dbnormalen toestand allerwege
onmogelijk in staat is, welke permanente vervoersfaciliteit
dan ook te verleenen.
Daarom is het haar, helaas, niet mogelijk, althans
voorloopig, gevolg te geven aan haar voornemen, den
journalisten een permanente korting te verleenen.
Gaarne zal de directie de pers echter van tijd tot tijd
bij voorkomende gelegenheden, indien mogelijk, tegemoet
te komen en als zoodanig moet men de faciliteit
zien, die zij onzen leden ter gelegenheid van de a.s.
algemeene ledenvergadering op 16 December a.s. te
Utrecht heeft willen verleenen.
P. L. H. A. Ahsmann f
Er stond een bericht in de krant.
Gisteravond te ongeveer elf uur reed een onderofficier
van de luchtdoelartillerie, toen hij op weg
was van 's-Hertogenbosah naar Utrecht, onder de gemeente
Waardenburg, met zijn auto tegen een langs
den weg staande vrachtauto op, welke men aan het
repareeren was.
De onderofficier werd op slag gedood, terwijl zijn
auto, een personenauto, totaal werd vernield.
De burgemeester van Waardenburg was spoedig
ter plaats aanwezig, alsook een geneesheer, die
slechts den dood kon consiateeren.
Het stoffelijk overschot is naar het ziekenhuis te
Waardenburg overgebracht.
Wij hadden het gelezen en de copy was naar de zetterij
gegaan. Een doode. Bij de vele dooden.
Maar een dag later hoorden wij, dat deze onderofficier
van de luchtdoelartillerie een onzer collega's was,
collega P. L. H. A. Ahsmann uit Utrecht. En toen wisten
wij, dat een jong en in de journalistiek veelbelovend
leven was afgesneden. Plotseling.
Wij blijven even stil en bezinnen ons. En denken aan

Pag. 436 DECEMBER 1939 - NO. 161
zijn komst in het eeuwig vaderland, biddend voor de
rust van zijn ziel.
Een van zijn collega's schreef nog het volgende ..In
memoriam":
IN MEMORIAM P. L. H. A. AHSMANN.
Een der jongste leden van de groep Midden-Nederland
is geheel onverwacht van ons heengegaan: onze
24-jarige vriend en collega Piet Ahsmann kwam bij
Waardenburg door een auto-ongeval om het leven,
zijn ouders, zusters en broer in diepen rouw achterlatend.
Wij, zijn collega's, die meer dan een jaar met hem
samenwerkten aan hetzelfde dagblad, wij, die dagelijks
berichten over oorlogsleed en verkeersongevallen
onder de oogen krijgen, realiseeren ons, nu een der
onzen het slachtoffer van een doodelijk ongeval werd,
pas goed, welk een leed verborgen ligt in de weinige
regels, waarmee zulk een ongeval wordt vermeld.
Ahsmann was een ijverige, altijd hulpvaardige collega,
wien het een beproeving was, het journalistieke
werk, dat hij liefhad, te moeten laten rusten, om als
gemobiliseerd onderofficier zijn vaderlandsche plicht
te vervullen.
Met voortvarendheid gaf hij zich aan zijn werk. In
Maart van het vorige jaar trad hij als jongste redactielid
bij de Utrechitsche Courant in dienst. En direct stond
hij voor iedereen klaar, altijd klaar om aan te pakken
met een blij en opgeruimd gelaat. Hij had een
blij, gelijkmatig humeur en het hinderde hem slechts
als hij door menschen van ervaring in zijn arbeid werd
geremd, als hij minder kan doen dan hij zoo gaarne
zou willen doen.
Piet Ahsmann werd 15 Jun'i 1915 in Hilversum geboren.
Aan het college te Peij-Echt (L.) genoot hij zijn
gymnasiale opleiding, welke hij geheel voltooide. Hij
voelde zich sterk tot de journalistiek aangetrokken, en
na eenigen tijd als correspondent gewerkt te hébben,
gelukte helt hem, arbeid te vinden in de journalistiek,
waarvoor hij zooveel aanleg had. De krant was hem
alles: hij vroeg niet naar rust. Als hij een paar dagen
verlof had, was zijn eerste gang naar de redactie om
te zien of hij iets doen kon.
Dit jonge leven, vervuld van idealen, is nu ten einde 1 .
Wij vergeten hem niet. Bidden wij God, die hem riep,
hem de eeuwige rust te schenken.
L. BOSSHARDT.
Utrecht, November '39.
God schiep de wereld en den mensch tot slot,
En droomde schooner nog de maatschappij.. .
Het mocht niet zijn, maar Gij zijt ons nabij
Als wij Uw droomen verder droomen. God 1 .
BESTUURSVERGADERING.
Het bestuur vergaderde Zaterdag 4 November ten huize
van den eere-voorzitter, den heer J. B. Vesters.
Aanwezig waren Mr. H. F. A. Geise, F. Schneiders, F.
Muller, J. Thomassen, J. Zwetsloot, H. baron van Lamsweerde
en A. van Oorschot. De geestelijk adviseur, Prof. Dr. Titus
Brandsma, kwam later ter vergadering. Van Dr. H. Hoeben
was bericht van verhindering gekomen.
De voorzitter stelde, na een kort openingswoord, onmiddellijk
aan de orde de motie-Noord Holland en de toelichting
daarop. Hij merkte op, dat de motie intusschen een kleine
wijziging had ondergaan. Het begin luidt nu:
„De groep Noord-Holland stelt voort, zoowel in optreden
naar binnen als naar buiten, het karakter van vakvereeniging
der Ned. R. K. Journalistenvereniging meer
tot uitdrukking te brengen" enz
Van het bestuur der groep Noord-Holland was nu een toelichting
op deze motie ingekomen.
(Deze toelichting is hiervoor in dit nummer opgenomen).
Over de motie en toelichting werd uitvoerig van gedachten
gewisseld. Besloten werd de algemeene vergadering ter behandeling
van beide vast te stellen op Zaterdag 16 December
te kwart over drie in „Terminus" te Utrecht. Daar er
geen eenstemmigheid in het bestuur kon bereikt worden, zou
geen bestuurs-advies worden gegeven, maar de beslissing aan
de vergadering worden gelaten.
Aan het einde der vergadering kwamen de ontslagen ter
sprake, door de directie der V. K. P. aan enkele collega's
gegeven, van welke ontslagen met ontsteltenis werd kennis
genomen. De voorzitter en de geestelijk adviseur, Prof.
Brandsma, verklaarden zich bereid hierover een onderhoud
bij de directie der V. K. P. aan te vragen.
De vergadering werd hierna gesloten met den christelijken
groet.
Hierna vereenigde het bestuur zich met de familie Vesters
aan een souper, door den heer en mevrouw Vesters aangeboden.
De voorzitter en Prof. Brandsma hebben tijdens dit
souper woorden van hulde en dank tot den gouden jubilaris
en mevrouw Vesters gericht.
GROEP „MIDDEN-NEDERLAND".
De rechtspositie, die de journalist mist.
Onder leiding van collega A. van Oorschot uit Hilversum
hield de Groep „Midden-Nederland" Zaterdag 4 November
in Café „Weber" een ledenvergadering, die voornamelijk was
uitgeschreven ter bespreking van de samenwerking met de
vereeniging „Utrechtsche Pers", waarvoor een overeenkomst
was ontworpen. Dit ontwerp was aan alle leden toegezonden,
evenals het rapport van den secretaris der Groep over de
onderhavige aangelegenheid.
In zijn openingswoord herdacht de voorzitter het dubbele
jubileum van den eere-voorzitter der vereeniging, den heer
}. B. Vesters en het koperen jubileum van collega A. C. van
Hilst, als redacteur van de „Volkskrant", aan wien een telegram
van gelukwensch was gezonden.
Verder memoreerde spr. het heengaan van collega G. Hol
naar Arnhem, die evenwel lid der Groep blijft, terwijl hij den
heer F. J. M. Oremus, den opvolger van den heer Hol als
hoofdredacteur van „Het Centrum" in de Groep hartelijk
welkom heette.

DECEMBER 1939 - No. 161 P&Q- 4-37
Het ontslag van een der collega's in Utrecht, die daar ruim
12 jaar werkzaam is geweest als een gevolg van reorganisatie
in het bedrijf, waar hij werkzaam is, was voor de aanwezige
leden aanleiding tot het houden van een uitvoerige gedachtenwisseling
over de rechtspositie, die de journalist en
zeker de katholieke journalist nog steeds mist. Een en ander
was oorzaak, dat het voornaamste agenda-punt op den achtergrond
geraakte en behandeling hiervan moest uitgesteld
worden.
Vanzelf kwam hierbij de motie van de Groep „Noord-Holland"
die de vereeniging uitsluitend vakorganisatie wil doen
zijn ter sprake en het was vooral collega Oremus, die erop
wees, hoe de katholieke journalist, die belangrijk apostolaatswerk
verricht en mede den stoot heeft gegeven tot het ontstaan
en den bloei der katholieke, cultureele, sociale en politieke
instellingen, waarop katholiek Nederland trotsch kan
zijn, zonder eenige rechtspositie is. Zijn positie is bijna uitsluitend
afhankelijk van den gang van zaken bij de krantenbedrijven.
Deze figuur moet wel zeer betreurd worden en
zij dient in samenwerking eventueel met de directies ter
sprake gebracht te worden bij de genoemde instellingen, terwijl
ook het Hoogwaardig Episcopaat dient te worden
geinformeerd.
Wanneer daarover bij het Episcopaat gesproken zou worden,
moet echter niet een acuut geval aanleiding zijn, maar
dient de zaak in haar geheel principieel en objectief te worden
bekeken. Journalisten, die een jong gezin hebben, kunnen
zich vaak door een te lage salarieering niet eens veroorloven,
wat voor hun ontwikkeling en representatie toch
strikt noodzakelijk is. Ook collega J. Wilbrink betoogde de
noodzakelijkheid om bij een en ander invloedrijke instanties,
die geregeld van de diensten van den katholieken journalist
gebruik maken, in te schakelen.
De vergadering droeg den voorzitter als lid van het hoofdbestuur
op de hier gevoerde besprekingen daar kenbaar te
maken, waarvan het resultaat was de volgende motie:
De „Groep Midden-Nederland" der Ned. R. K. Journalistenvereniging,
Zaterdag 4 November 1939 in Café
Weber te Utrecht in vergadering bijeen, nam na uitvoerige
besprekingen over de positie van den katholieken
journalist, aan het einde van welke besprekingen voorlezing
werd gedaan van de toelichting op de bekende
motie „Noord-Holland", het besluit deze toelichting in
het algemeen te onderschrijven. Tijdens de bespreking
zijn vóór de kennisname van de toelichting op de motie
eenige punten naar voren gekomen, die haars inziens
principiëeler zijn.
De Groep „Midden-Nederland" stelt zich voor tijdig
voor de eerstvolgende buitengewone algemeene ledenvergadering
haar standpunt in een Memorie vast te leggen
en die te doen toekomen aan het Hoofdbestuur.
Nadat nog even in het kort over de samenwerking met de
„Utrechtsche Pers" was gesproken, werd de vergadering
gesloten.
AD INTERIM.
Voorgedragen als lid:
De Ledenlijst
Th. van Gennep, red. Gooi- en Eemlander, Poolsterstraat
21, Hilversum, voorgedragen door B. Hulsman en A. van
Oorschot.
A. Grieskens, red. Gooi- en Eemlander, Nassaulaan 27,
Bussum, voorgedragen door B. Hulsman en A. van Oorschot.
J. Temmink, red. Gooi- en Eemlander, Lorentzweg 177,
voorgedragen door A. van Oorschot en J. W. Eitjes.
Mej. Toos Taris, die in ons vorig orgaan als nieuw lid werd
vermeld is niet verbonden aan de V. K. P., maar aan de
Gooische Post.
Verhuisd:
Jos. van Schaveren naar Nieuwe Sloot 38, Alkmaar. Zijn
adres is echter tijdelijk — sergeant-administrateur Staf - III -
44 R. I. Veldpost 10.
H. G. A. Huyvenaar. Div. bladen, naar Kon. Wilhelminalaan
333 II, Voorburg (Z.-H.).
G. Hol, hoofdred. Dagblad van Arnhem, naar Brugstraat
14, Arnhem.
Bedankt als lid:
F. X. M. Schiphorst „Katholieke Toerist", Amsterdam.
Henri Hol, Poortstraat 63, Utrecht.
Journalistiek nieuws
EEN LUISTERSPEL VAN PIETER VAN DER VALK.
In het kader van de St. Willibrordusherdenking werd Zondagavond,
5 November, voor de K. R. O. microfoon een hoorspel
opgevoerd, getiteld „St. Willibrordus" en geschreven
door onzen collega Pieter van der Valk, die reeds verschillende
tooneelstukken op zijn naam heeft staan.
Verschillende auteurs hebben bij het twaalfde eeuwfeest
van den grooten Apostel der Nederlanden gepoogd om aan
het leven van St. Willibrordus lijn en kleur te geven, doch
de meesten moesten hierbij als groote moeilijkheid ervaren,
dat de beschikbare historische gegevens te weinig houvast
bieden voor een spei met voldoende inhoud.
Onze collega heeft dit bezwaar blijkbaar te voren aangevoeld
en een ook origineeler oplossing gezocht door St. Willibrordus
terug te laten komen in onzen tijd, die helaas op
verschillende punten weer zooveel overeenkomst biedt met
het harde Missieveld, dat St. Willibrordus te bewerken kreeg.
Vergezeld van een jongen kapelaan trekt de Apostel door
ons Vaderland, waarbij de visie van St. Willibrord op de
nooden van onzen tijd den priester van dit oogenblik sterkt
in de overtuiging, dat ook thans apostolische arbeid niet alleen
noodig maar met Gods hulp ook zegenrijk mogelijk is.
Het slot werd zoo een apotheose van vertrouwen in de toekomst
van St. Willibrordus erfdeel, hoezeer de stormen daar
dan ook om heen mogen woeden.
Wij wenschen onzen collega van der Valk geluk met dit
luisterspel, dat in het kader van de St. Willibordusherdenking
terecht door de K. R. O.-uitzending een waardige plaats
heeft gekregen.
J. v. S.
PRIJSVRAAG BONDSLIED VAN DEN NED.
R. K. MIDDENSTANDSBOND.
Inzending van onzen collega Jos. van Schaveren bekroond,
Eenigen tijd geleden heeft de Ned. R. K. Middenstandsbond
een prijsvraag uitgeschreven voor den tekst van een
Bondslied. De uitslag hiervan is thans openbaar gemaakt.
De jury, bestaande uit de heeren J. A. Koops, Venlo; Rector
Dr. A. A. Olierook, Amsterdam; en Mr. F. J. H. Bachg,
den Haag, achtte van de drie en veertig inzendingen de beste,
die was ingezonden onder het motto „De Nieuwe Tijd" en
aan welke dan ook de prijs van ƒ 75.— werd toegekend. De
bekroonde inzending bleek afkomstig te zijn van onzen collega,
Jos. van Schaveren, te Alkmaar,

Pag. 438 DECEMBER 1939 No. 161
Wij laten hieronder de tekst van de bekroonde inzending
volgen:
„DE NIEUWE TIJD".
Middenstanders door de dagen
klinkt een wekroep, luid en wijd.
Vaandels wapp'ren, legers dreunen:
Kruistocht voor een nieuwen tijd!
Stroomen wij nu sterk te samen,
onze schaar in Christus één.
Zijn Rijk heersche, waar wij strijden:
Onrecht vlucht voor liefde heen!
Gilden, treedt weer fier naar voren;
onze steun vraagt Kerk en Land.
Egoïsme, geldmacht faalden,
krachtig blijv' de middenstand!
Sterke rijen, fier vereenigd,
staan wij vast in wank'len tijd.
't Oude valt, doch op de puinen
zien we 'n wereld, nieuw en wijd!
Dageraad: de luchten kleuren,
vaandelkruisen schitteren voort.
Middenstanders, wij marcheeren;
Niemand die deez' opmarsch stoort!
Ja, wij stroomen sterk tesamen;
Christus voert ons aan ten strijd.
Zege juicht Zijn vaandel tegen:
Koning van den nieuwen tijd!
JAC. P. VAN TERM.
JOS. VAN SCHAVEREN.
Op 18 November 1.1. is Jac. P. Term uit Maastricht 70 jaar
geworden.
De heer Jac. P. van Term heeft een eervolle journalistieke
loopbaan achter den rug. Op 15-jarigen leeftijd reeds kwam
hij als leerling-volontair aan de Maasbode. Daar werkte hij
zich spoedig op en kreeg een leidende functie in de redactie.
Van de Maasbode verhuisde Van Term naar „De Gelderlander",
waaraan hij twee jaar verbonden bleef. In 1907 ging
hij over naar Maastricht en begon zijn groote levenswerk,
toen hij daar het hoofdredacteurschap van de „Limburger
Koerier" op zich nam, welke verantwoordelijke functie hij
ongeveer 30 jaren voortreffelijk vervulde.
Behalve zijn journalistieke werk deed Van Term ook vele
andere publicaties het licht zien. Het meest bekend is zijn gedegen
studie over de Vrijmetselarij.
De 70-jarige is nog vol levenskracht en activiteit. De katholieke
journalistiek heeft nog steeds zijn groote liefde en hij
dient haar nog dagelijks trouw.
Den 70-jarige onze gelukwenschen en hulde!
COLLEGA A. C. VAN HILST.
Op 1 November j.1. heeft collega A. C. van Hilst zijn koperen
jubilé gevierd als redacteur van „De Volkskrant". Het
blad zelf heeft dit feit met vriendelijke woorden herdacht en
ook wij wenschen hier, zij het ook post festum, een collega
te complimenteeren, die zoo alomtegenwoordig en daardoor
ook zoo bekend is als deze jubilaris. Waar hij evenveel — zoo
niet nog meer — draaft als zijn hoofdredacteur, ziet het er
voor ,,De Volkskrant" voorspoedig uit.
Collega van Hilst, ad multos annos!
PROMOTIE EDUARD REESER.
Eduard Reeser, muziekredacteur van de „Nieuwe Rotterdamsche
Courant" en van het tijdschrift „Caecilia en de muziek",
is gepromoveerd tot doctor in de letteren en wijsbegeerte
op een proefschrift „De klaviersonate met vioolbegeleiding
in het Parijsche muziekleven ten tijde van Mozart."
„DE GEMEENSCHAP."
De heer Van Oosten treedt uit de redactie.
Naar de „Gemeenschap" mededeelt, heeft met ingang van
1 October de heer A. J. D. van Oosten ontslag genomen als
redacteur van dit tijdschrift. De redactie betreurt, dat de heer
Van Oosten zich niet langer in staat, de verantwoordelijkheid
voor het redactioneele beleid te dragen.
DE BALIE BELEEDIGD?
Hooggeachte Collega,
Onder dit opschrift las ik in het Novembernummer van
ons Maandorgaan, naar aanleiding van het onlangs te Maastricht
tegen mij gevoerde strafproces, op blz. 432 o.m. de
volgende passage:
„In een drietal artikelen had collega L. H. Smits zijn
inzichten kenbaar gemaakt t. a. v. de huwelijkswetgeving.
Daarin had hij de advocaten in het algemeen beschuldigd
van samenspanning onder toezicht van de
hoogere justitie-autoriteiten".
Het zij mij vergund beleefd onder het oog te brengen, dat
deze passage van A tot Z onjuist is.
Want ten eerste was het onderwerp van mijn artikelen
niet de Huwelijkswetgeving, maar „De Echtscheiding — Een
groote Stadskwaal

DECEMBER 1939 - No. 161 P&Q- 439
weet, hoe veelvuldig deze door de wet verboden echtscheiding
in praktijk wordt gebracht en hoe dikwijls het voorkomt,
dat de ééne partij aan de andere per gezegelde akte de
plechtige verzekering geeft, dat het overspel of de kwaadwillige
verlating, die in het proces als gronden voor de echtscheiding
worden gesteld, metterdaad nooit hebben
plaats gehad, dan zal men het woord van den
Officier van Justitie begrijpen (dat ook in Uw verslag van
de terechtzitting wordt aangehaald). „Niet alles wat waar is
mag in dezen vorm worden gezegd", en dan zal men meteen
de onderhavige beleedigingsprocédure op haar rechte waarde
leeren schatten.
„Car ce n'est que la vérité qui blesse!" zegt het Fransche
spreekwoord.
Geloof mij, met collegialen groet en dank,
Hoogachtend,
Uw dienstwillige
Mr. L. H. J. SMITS.
Valkenburg, Allerzielen 1939.
Wij hebben dit geval alleen medegedeeld om het feit te
vermelden, dat een onzer collega's om zijn journalistieke
arbeid gewikkeld was geworden in een strafrecht. En wij
gaven dat bericht, verkort, zooals wij dat vonden in de bladen,
die ons ter beschikking stonden.
Wij gingen daarbij uit van de veronderstelling, dat onze
collega's natuurlijk zouden begrijpen, dat Mr. Smits in zijn
artikelen was opgekomen voor een betere huwelijkswetgeving
en tegen de daaraan verbonden kwalen had geageerd.
Voor zoover door ons bericht hier of daar een anderen
indruk zou zijn gewekt, maken wij gaarne ons excuus. Door
het publiceeren van zijn verweer moge dien verkeerden indruk
dan worden weggenomen.
Red. K. P.
ONDERWIJZER, TUCHT EN R. K. PERS.
Het Katholieke Onderwijzers Verbond verzoekt ons opname
van het volgende:
De school wordt in haar taak van opvoedingsinstituut ten
zeerste tegengewerkt door de bekende tuchtloosheid der
jeugd, waartegenover het onderwijzend personeel vrijwel
machteloos staat, doordat een wettelijke regeling van het
tuchtrecht ontbreekt.
De bekende verklaring van den vorigen minister van O.
K. en W„ Z.E. Slotemaker de Bruine, dat er geenszins reden
bestaat aan de tuchtbevoegdheid der onderwijzers te twijfelen,
en vooral het schrijven van Z.E. Mr. Goseling aan de
parketten, dat het kastijden van een leerling door den onderwijzer
juridisch geen mishandeling mag heeten, indien slechts
het toebrengen van leed geen doel, maar middel is, mogen
hier of daar wel eenige uitwerking ten goede hebben gehad,
de kwestie van de tuchtbevoegdheid van den onderwijzer
werd er niet mee geregeld. De legende, dat elke klap aan een
leerling een strafbaar feit vormt, zit er zoo diep bij ons volk
in, dat om een kleinigheid moeilijkheden met de ouders
ontstaan en dat nog geregeld onderwijzers, wegens z.g. mishandeling
in aanraking komen met de Justitie.
Wij vinden het een bedenkelijk iets, dat een opvoeder der
jeugd — voor op zich zelf niets of weinig beteekenende feiten
— als beklaagde komt te-staan tegenover een paar vlegels
van jongens of hun geen-gezag-erkennende ouders. Dit
wordt des te bedenkelijker, omdat van dergelijke rechtszaken
soms breedvoerige verslagen worden gegeven in de Pers.
Deze verslagen worden niet alleen door de ouderen, maar
vooral ook door de jeugd met graagte gelezen en druk besproken.
Het gevolg is, dat het gezag, niet alleen van den betrokken
onderwijzer, maar van het geheele onderwijzend
personeel ter plaatse of in de omgeving gevoelig getroffen
wordt.
Wij zijn er van overtuigd, dat U met ons orde en tucht
noodzakelijk acht voor het welslagen van onderwijs en opvoeding
en daarom doen we hierbij, ingevolge een besluit van
de vergadering van ons Verbondsbestuur, met vertrouwen
een beroep op Uwe organisatie, ten einde te verkrijgen, dat
van bovenbedoelde rechtszaken tegen onderwijzend personeel
geen opvallende publicatie in de R. K. Pers worde
gegeven.
UIT DE PERS OVER DE PERS.
PERSVRIJHEID EN PERSBREIDEL.
„De Gelderlander" schrijft:
Het is bekend, dat ook in deze ernstige dagen sommige
pers-organen rustig doorgaan met op onverantwoordelijke
wijze te stoken tegen het wettig gezag en de openbare orde
alsmede de neutraliteit van ons land te bedreigen.
Het is ook bekend, dat er, men mag wel zeggen, een algemeene
overtuiging heerscht, dat tegen deze pers-excessen in
het waarachtig belang des lands moet worden opgetreden.
Alleen is er verschil van meening over de methode waarop
deze pers-excessen moeten worden afgesneden. En aangezien
men het over die methode niet eens is en blijkbaar niet
eens kan worden, gebeurt er intusschen niets.
De betreffende bladen gaan intusschen rustig door de
volksmentaliteit te vergiftigen, en vormen niet alleen een gevaar
voor de rust in het eigen land, maar ook voor onze ongerepte
zelfstandigheid en neutraliteit.
De Regeering heeft, zooals uit haar memorie van antwoord
betreffende hoofdstuk I der Rijksbegrooting blijkt, ook aandacht
aan deze zaak geschonken. Zij erkent, dat verreweg de
meeste organen der publieke opinie op lofwaardige wijze
rekening houden met de positie van onzijdige, die ons land
in de huidige oorlogsomstandigheden inneemt. Maar, zoo
geeft zij te kennen, er zijn uitzonderingen. En indien die uitzonderingen
ten slotte een optreden van de Regeering onvermijdelijk
mochten maken, zal zij niet aarzelen den staat van
beleg af te kondigen, het eenig afdoende middel om aan bedoelde
pers-excessen een einde te maken
Men mag hopen, dat de „uitzonderingen" deze waarschuwing
zullen ter harte nemen. De „staat van beleg" beteekent,
dat de militaire overheid baas is en dat het met de persvrijheid,
zoolang die „staat van beleg" duurt, practisch is afgeloopen.
Maar als de „uitzonderingen" zich nu eens niet aan die
waarschuwing storen?
Dan krijgen we, volgens de aankondiging van de Regeering,
den staat van beleg
Is dit paardemiddel inderdaad wel noodig? Zijn er geen
andere middelen te bedenken om pers-excessen te breidelen?
De Regeering zegt in haar memorie, dat de staat van
beleg het eenig afdoende middel is ,,b ij de bestaande
wetgeving".
Laat ons dit eens toegeven. Laat ons eens buiten beschouwing
laten bijv. de artikelen 98 en 100 van het Wetboek van
Strafrecht, die toch ook middelen aan de hand kunnen doen
om tegen hen, die pers-excessen plegen, op te treden.
Maar dan is er toch nog de mogelijkheid om met spoed

Pag 440 DECEMBER 1939 - NO. i6i
wettelijke maatregelen voor te stellen en te behandelen. En
er zijn toch nog de wetsontwerpen 401 en 402 van den vorigen
minister van Justitie, die wel veel critiek hebben gevonden,
maar die toch voor wijziging vatbaar zijn.
Het is, zooals de „Nederlander" terecht zegt, nooit de bedoeling
geweest, dat de staat van beleg met Zulk een speciaal
doel zou worden gehanteerd. Zóó'n ingrijpende maatregel
moet alleen in uitersten nood,, als de grootste gevaren ons land
bedreigen, worden genomen.
We vragen daarom nog eens, of niet ten spoedigste de
wetgeving kan worden aangevuld ten einde aan pers-excessen,
die onze zelfstandigheid bedreigen, een breidel aan te
leggen. Misschien kunnen daarbij ook de Indische „haatzaaiartikelen"
als leiddraad dienen.
JOURNALIST EN PUBLIEK.
D. Hans schrijft in „De Avondpost" naar aanleiding van
Vester's werkwijze, geopenbaard bij diens gouden jubileum
het volgende:
Onlangs vierde iemand een gouden feest. Hij was vijftig
jaar in zijn beroep. Bij die gelegenheid werd in één onzer
bladen medegedeeld hoe de dag-indeeling van den zeventigjarigen
jubilaris was.
Ziehier:
„Winter en zomer, goed of slecht weer, gaat hij des nachts
om half drie zijn huis uit en wandelt drie kwartier naar zijn
bureau. In het nachtelijk uur begint hij dan zijn arbeid, onafgebroken
werkend tot 1 uur in den namiddag, en na dezen
vroegen negen-uren-dag wandelt hij weer naar huis, om na
den maaltijd tot vijf uur te rusten, waarna zijn werkdag weer
begint tot 11 des avonds".
De man, van wien dit merkwaardige èn eerbiedwaardige
nacht- en dagbeeld geschetst werd, is een (roomsch-katholiek)
journalist, een hoofdredacteur.
Waarom zouden ook wij niet eens de aandacht vestigen
op zulk een arbeids-prstatie? Zij ontleent haar beteekenis
niet eens aan den individueelen kant van het geval,
hoe respectabel de figuur ook is van den betrokkene, maar in
de eerste plaats aan de waarheid, dat hier een maatstaf ligt
van hetgeen in de journalistiek wordt geëischt en gedaan;
geëischt, in vele gevallen (ook in het bovenstaande)
door de eischen, die men aan zichzelf stelt. Want al blijft
de arbeids- verdeeling van den betrokken jubilaris
merkwaardig, de arbeids- duur, die hij haalt, bereiken
velen in de journalistiek.
Het is wel uiterst merkwaardig, dat het Nederlandsche
volk zoo zelden iets hoort en dus niets weet van de positie
en de taak der journalisten.
Eiken dag valt de krant in de bus; bij velen tweemaal per
dag; geeft men er zich ooit rekenschap van, wat er aan journalistieken
arbeid aan verbonden is? Wij durven zeggen: het
publiek heeft er niet het flauwste besef van. Ons volk kent
de journalistiek, den arbeid en de positie der journalisten niet.
Onze wetgeving bemoeit zich niet met hen, dan alleen wanneer
er eens een enkelen uitwas beteugeld moet worden. Hun
„rechtspositie" (die mogen ze toch ook wel hebben, nietwaar?)
is in geen enkele specifieke wet geregeld, zooals dat
in sommige andere landen wél het geval is. Terwijl de journalisten
het in hun kranten opnemen (en gaarne en blijmoedig
opnemen) voor de rechten, de arbeidsvoorwaarden, de pensioneering,
de rechtvaardige behandeling, van alle mogelijke
groepen in onze samenleving, en zij door voor dat alles te
pleiten in dat opzicht al ontzaglijk veel hebben bereikt en
helpen bereiken, vallen ze met hun eigen belangen, hun
eigen rechten en hun eigen nooden het publiek
nooit-of-te-nimmer lastig. Acht-uren-dag! Vcor honderdduizenden
werknemers ingevoerd. Ook voor journalisten en
andere geestelijke werkers?
Wat had hij een schik, toen eenige jaren geleden eens aan
den schrijver van dit artikel werd gevraagd, of hij óók een
acht-uren-dag had. — „O ja", hebben we toen geantwoord,
„zelfs twee op één dag!" De jubilaris-zie-boven kan het
ook zeggen. En vele journalisten mèt hem.
Moet dit verstaan worden als een klacht? In geen enkel
opzicht.
Maar daarom mag het wel eens gezegd worden aan het
publiek, dat zoo weinig belang stelt in hen, wier werk van
dag tot dag in de huizen komt.
Géén klacht dus, want daarvoor is de innerlijke vreugde
van den journalistieken arbeid, en vooral van den scheppenden
journalistieken arbeid, te groot. In den gouden
journalist is er een onweerstaanbare kracht, die hem d r ij f t
tot werken, tot schrijven.
Van Erasmus, den grooten Erasmus, is iets aardigs bekend
gebleven. Toen hij eens een boek had geschreven, ontving hij
van zijn uitgever daarvoor een zeer bescheiden honorarium.
En in een begeleidend briefje schreef die uitgever: „Gij zult
zeggen: wat weinig. Ik erken het. Maar de goden en het getuigenis
van uw eigen geweten zullen de eersten zijn, om u een
zeer schoon honorarium toe te kennen." Een keurig briefje,
nietwaar? Het was alleen maar jammer, dat „de goden"
(welke?) niet in klinkende munt betaalden. Maar toch zat er
een kern van waarheid in die ontboezeming van den uitgever.
In scheppend werk (en dus ook in dat van den journalist)
zit altijd een groot stuk arbeidsvreugde; dit
was het geestelijk honorarium, waarop Erasmus' uitgever
doelde, en de waarachtige journalist zal in heel zijn loopbaan
de waarde daarvan ondervinden, ook al neemt de fiscus het
niet aan als vermindering van den belasting-aanslag: de goden
en het eigen geweten zijn gansch niet credietwaardig.
Men koopt er niets voor.
Geestelijke arbeid, van welken aard ook, is, behalve op
enkele posten, altijd zuinig betaald gebleven.
Bekend is de opmerking van Minister Heemskerk toen hij,
met het oog daarop, eens verzuchtte: „Ik heb dikwijls gedacht:
was ik maar in den delicatessen-handel gegaan!"
Van den grooten dagbladkoning lord Northcliffe, den vroegeren
eigenaar van de „T i m e s", gaat het volgende verhaal.
Hij vroeg eens aan een zijner redacteuren, hoe veel deze
verdiende. De man noemde het bedrag. „En zijt gij daar tevreden
mee?" — „Stellig, Sir!" — „Nu", zei Northcliffe, „ga
dan maar voor de laatste maal uw honorarium halen, want
een redacteur van de „T i m e s", die met zulk een honorarium
tevreden is, kan onmogelijk een goed journalist zijn!"
Se non è vero! En het voor een Nederlandsch journalist om
eens zachtjes voor zich uit te grinneken.
Maar zóó te grinneken, dat het publiek het niet merkt, want
hij wenscht de geachte bevolking met zijn belangen niet lastig
te vallen; hij vecht liever, en met meer succes, voor anderen;
hij weet ook, dat niets en niemand het in het publiek voor
z ij n belangen opneemt en er voor strijden wil; daar is hij
gewend aan. En zóó zit de journalist vastgeroest in het dogma
van het „geestelijk honorarium", waarop reeds Erasmus'
uitgever listiglijk speculeerde, dat, toen ruim 20 jaar geleden
de Nederlandsche Journalisten-Kring een actie begon tot
verbetering van de rechtspositie der dagbladschrijvers, van
meer dan èèn kant uit eigen midden de opmerking werd vernomen,
dat zulks in strijd zou zijn met „de waardigheid van
het beroep."

DECEMBER 1939 - No. 161
Een opmerking, die gelukkig spoedig is verstomd, ten spijt
van de Erasmiaansche uitgevers van onzen tijd.
Er is onder het publiek een groote, en in zeker opzicht ook
komieke, wanverhouding tusschen de bekendheid en waardeering
van kunstenaars (met of zonder aanhalingsteekens)
en de bekendheid en waardeering van journalisten.
Het literaire werk (zelfs al staat het van werkelijke kunst
een heel eind af) wordt veel meer erkend en gewaardeerd
dan het journalistieke.
Ten onrechte.
Tal van begaafde, knappe dagbladschrijvers verrichten in
de sfeer der anonymiteit van dag tot dag een inspannenden
geestelijken arbeid, die van veel meer beteekenis is en veel
grooter kennis en bekwaamheid vordert dan het werk van
vele literatoren. Deze laatsten genieten groote bekendheid,
verreweg de meeste journalisten niet, behalve wanneer zij ook
boeken hebben geschreven. Wie kent (behalve in eigen
kring) den naam van den man, over wien wij dit artikel begonnen
en die een halve eeuw lang zijn knappe, inspannende
werk heeft vervuld? Zoo gaat het met velen.
In dezen tijd, waarin de journalist meer dan ooit staat in
de jacht van het leven, altijd met een stormwind in den rug,
een tijd, waarin de actualiteit van het nieuws, en ook die
van het oordeel, op de scherpste wijze worden toegespitst
door een publiek, dat een krant eischt die tot een half
uur vóór de brievenbus haar ontvangt ,,bij" is, een publiek,
dat zich om de samenstellers van die krant niet bekommert,
in zulk een tijd van twee acht-uren-dagen per etmaal voor
vele journalisten, mocht, meenden wij, hier wel eens iets
gezegd worden over wat Rostand noemde „het edele en
wreede beroep van den journalist": edel in zijn doel en streven
en in de vreugden die het schenkt, wreed in de eischen,
die het den journalist stelt, en die deze zich-zelf stelt.
Lezers, vergeef ons, dat we u ditmaal iets over de werkers
aan de krant zélf hebben voorgezet!
We zouden het nog niet eens hebben gedaan, wanneer
wij niet in den geest dien bejaarden, maar nog zoo vitalen
collega hadden zien kuieren, 's nachts om half drie, winter
en zomer, van huis gaand, terwijl zijn lezers nog een uur of
vijf, zes in de dekens gerold liggen.
Varia
ADVERTENTIECONTRACTENWEE.
Uitgebreid onderzoek naar geknoei.
,,De overeenkomst wordt geacht na afloop van gelijken
termijn te zijn gecontinueerd, tenzij twee maanden vóórdien
door een der beide partijen aan de wederpartij per aangeteekend
schrijven is opgezegd."
Deze clausule in advertentiecontracten van De Joodsche
Middenstander en het Alg. Ned. Politieweekblad, heeft aan
vluchtige lezers al heel wat onaangenaams bezorgd, daar de
betrokken uitgeverij haar niet vergat.
Naar aanleiding van 'n reeks klachten heeft de Justitie
zooals bekend, kort geleden bij den uitgever C. aan den Willemsparkweg
in de hoofdstad een inval gedaan en daarbij tal
van bescheiden in beslag genomen.
Pag, 441
Onderzocht wordt thans of de colporteurs op eigen gelegenheid
allerlei laakbare practijken bij het sluiten van contracten
toepassen of op last van den uitgever C. handelen.
Bij het verhoor van de colporteurs door de afdeeling Handelsinlichtingen
der Amsterdamsche politie zijn reeds vreemde
dingen gebleken.
Zoo kreeg een zakenman eens, een telefoontje van een hem
onbekenden man, die hem zei: „Commissaris zoo en zoo (en
hierbij noemde de onbekende den naam van een reeds lang
gepensionneerden commissaris van politie) heeft mij bevolen
een ruimte in het „Algemeen Ned. Politieweekblad" te reserveeren
voor uw firma.
„Kunt u straks iemand ontvangen?" De naam van den commissaris
van politie maakte zooveel indruk, dat men den onbekende
ontving. En dan verscheen, schrijft de Tel. eenigen
tijd later een colporteur bij den winkelier, die maar niet begreep
hoe commissaris zoo en zoo hem zoo goed kende. „Ik
ben vroeger bij de Bataafsche geweest, zou mijnheer de commissaris
mij daarvan misschien kennen?
„Best mogelijk", was dan het antwoord, „want de commissaris
is bevriend met den directeur der Bataafsche...."
Met deze en andere verzinsels wist de colporteur den winkelier
te bewegen een advertentie-contract voor het Politieweekblad
af te sluiten.
Ook de opmerking: „Ik kom van de politie", was veelal
een introductie, die de deur van het privèkantoor voor de
colporteurs deed opengaan. Nu kunnen zij voortaan naar
waarheid getuigen, dat zij van de politie komen, want op
het hoofdbureau heeft men het reeds noodig geoordeeld de
heeren, den directeur incluis, te doen fotografeeren.
„KRANTEN-OORLOG" TE SOEST.
Een krantenoorlog op kleine schaal „woedde" in het lieve
dorpje Soest. Dit dorpje was gezegend met drie plaatselijke
blaadjes en nu verwijt de directie van het ééne, dat het andere
zijn „nieuws" — o. a. authentiek politienieuws — zonder
bronvermelding overnam. Om die euvele daad te constateeren
zette het ééne blaadje een val: het publiceerde een stukje
politienieuws, waarin opzettelijk eenige fouten waren aangebracht.
En ziet: enkele dagen later verscheen het zelfde berichtje
met dezelfde fouten in de concurreerende krant. Toen
volgde een aanklacht en toen erkenden de uitgevers van het
concurreerende nieuwsblad hun snood misdrijf. Maar, zoo
zeiden zij, dat is maar één keer, per ongeluk gebeurd, toen
onze kantoor-juffrouw-„redactrice" (oud 18 jaar) wegens de
drukte op het politiebureau geen officieel nieuws kreeg
Dit verweer bleek later niet te kloppen en toen kwam men met
andere verdedigingen op de proppen: het politienieuws placht
door voormelde redactrice op het politie-bureau te worden
opgehaald. En dan vergeleek zij haar oogst aan nieuws altijd
eerst met het concurreerende blad; met een gebrek aan zelfvertrouwen,
dat zij zelf op rekening van haar jeugd schrijft,
nam zij aan, dat het (verkeerde) concurreerende bericht beter
zou zijn dan hetgeen zij zelf op het politie-bureau ervoer.
En zóó kwam het berichtje-van-de-valstrik in het blaadje der
verdachten.
De Utrechtsche rechtbank heeft de uitgevers vrijgesproken;
de officier kwam evenwel in appèl en ook de procureurgeneraal
acht de overtreding van de Auteurswet bewezen. Hij
eischt tegen den éénen uitgever, die als hoofdredacteur van
het blaadje optrad ƒ 30. — , tegen den mede-uitgever, die er
financieel minder goed voor staat en die bovendien niet als
hoofddader wordt beschouwd ƒ 10 boete.
De uitspraak in dit belangwekkende geschil is ons jammerlijk
ontgaan.

Pag 442
LEERSTOEL JOURNALISTIEK.
Aan universiteit te Teheran.
Aan de universiteit te Teheran is een leerstoel voor journalistiek
opgericht; deze cursus duurt twee jaren; aan het
einde kunnen de studenten een rédacteurs-diploma behalen.
PRIJZEN VOOR DAGBLADEN.
Er is een Amerikaansche prijs ingesteld ter belooning van
couranten in het Westelijk Halfrond voor bijzondere lofwaardige
journalistieke prestaties. Thans zijn, naar uit New York
gemeld wordt, voor het eerst zulke prijzen toegekend. De
„Prensa" te Buenos Aires zal beloond worden voor haar
hoofdartikelen over den 128en verjaardag van de Chileensche
onafhankelijkheid, voor haar berichtgeving over de vredesonderhandelingen
in het conflict over den Chaco tusschen Bolivië
en Paraguay en mede wegens de berichtgeving over de
conferentie te Lima.
De „Comercio" te Lima was de andere bekroonde en wel
voor het bijzondere nummer van dat blad, gewijd aan zijn
100-jarig bestaan. In dat nummer werd een overzicht gegeven
van de geschiedenis van dat blad, beschouwd van politiek,
oeconomisch en sociaal standpunt.
Geschichte der Deutschen Seele —
Herder en Co., Freiburg.
Roekennieuws
Günther-Müller. —
Dit boek omvat het deel des geestesgeschiedenis van het Duitsche volk,
dat aanvangt bij het verschijnen van het volksboek „Doctor Fausf en
eindigt met de afsluiting van het tweede deel van Goethe's groote levensfantasie
„Faust". Deze beide werken drukken zoo sterk het leven dezer
eeuw uit, dat zij als grenssteenen van het tijdsgewricht, dat wij kennen
als de Duitsche renaissance, symbolische beteekenis hebben.
Günther Muller brengt de phasen van deze geestesgeschiedenis, zoomede
van de litteraire scheppingsarbeid dezer drie eeuwen (1500—1832)
in beeld.
Uit de vooraanstaande dichters dier eeuwen wordt de geest van het
volk herleid. Hun werk wordt behandeld, heel het geestelijk leven van
hun tijd en alles om en rond hen. Het zwaartepunt van dit groote en belangrijke
werk ligt in den klassiek-romantischen tijd en zoo vindt men
er de werken van Goethe, Hölderlin, Kleist, Novalis en Brentano maar ook
minder bekende figuren als Gellert, Wezel, Klinger komen in een nieuw
licht te staan.
Dit prachtige, uitgebreide werk onthult drie eeuwen van Duitsch
geestesleven.
Ein Stubenhocker fahrt nach Asiën. — Camenzind. —
Herder en Co., Freiburg.
Camenzind is de man van „Dorf am See" en „Stimme des Berges", de
Duitsche Nyirö. Zijn nieuwe „Stubenhocker" maakt een reis naar het
Oosten, vol van de vreugde van het ontdekken. Hij weet alles wat hij
ziet geheimnisvol te maken, de dagenlange reis, de Russische steppen, het
los laten van cultuur en beschaving. Wel beziet hij het Oosten met Westersche
intelligentie, maar dat werkt als een wit gezicht tusschen ontelbare
Mongoolsche figuren. Hij voelt zich hopeloos verlaten, als hij daar niet
in een of anderen vorm zijn Heimat vindt. De belevenissen van zijn
reis zijn dichterlijk gevormd. Hij speurt zelf, naar het oer-eigen wezen
van landen en volkeren in het Verre Oosten. Hij leert van nabij de angst
der Mandsjoerijsche boeren voor booze geesten, de steppenbranden, de
DECEMBER 1939 No. 161
slaven van de opium, de pestziekten, de geheele geest van Oost-Azië.
Hij vertelt merkwaardige geschiedenissen in dit boek van bijna 600 bladzijden,
zooals die van het meisje met de afgehouwen hand, avonturen met
bandieten, terechtstellingen, doch dit blijven voor hem slechts middelen
om door te dringen in den geest van den Aziatischen sphinx. Een prachtig,
diep en litterair reisboek.
Stimmen der Zeit.
Herder, Freiburg.
— October—November 1939. —
De papierschaarschte heeft Herder gedwongen tot samenvoeging van
de nummers October en November en blijkens een bijgevoegde mededeeling
zullen om dezelfde reden de volgende nummers in halven omvang
verschijnen. Dit dubbele nummer bevat nu een artikel van Hans
Urs von Balthasar over Heideggers phisolophie van katholiek standpunt
gezien. Pater Ivo Zeiger S.J. schrijft een lezenswaardig artikel over
de deugden bij het beoefenen van de sport. Hubert Becker S.J. zet uiteen
het symbolisch karakter van het gesproken woord en hij toetst dit karakter
zoowel aan de gedachte der oude Grieksche wijsgeeren als aan de leer
der ontologie. De philosophische onderzoeking der waardeleer is het onderwerp
van een artikel van Engelbert Eller, waarna Wilhelm de Vries
S.J. schrijft over: „Rite en volk in Syrië."
„Umschau" en boekbesprekingen besluiten deze aflevering.
Vrugten uyt den geestelycken wyngaert. — Het Spectrum,
Utrecht.
Onder den titel „Vrugten uyt den geestelycken wyngaert" verzamelde
Henri Bouchet f een aantal prachtige hymne-vertalingen, gebeden en
overwegingen uit katholieke gebedenboeken uit den tijd der Contra-Reformatie.
Het verscheen als deel 32 van de Schijnwerpersserie, uitgegeven
door de Uitgeverij Het Spectrum te Utrecht.
Het is een opmerkelijk en sierlijk boekje geworden, waaraan de grootste
zorgen zijn besteed. Met piëteit zijn de teksten, evenals de vele boekverluchtingen,
initialen en vignetten bijeengezocht. Met smaak en goed
vakmanschap, maar ook met begrip voor de atmosfeer van den tijd der
Contra-Reformatie werd het boekje typografisch samengesteld, zoodat een
harmonisch geheel ontstond van tekst, boekversiering en -verluchting. Dit
boekje zal vreugde en schoonheid brengen, maar ook begrip en inzicht
in veel, dat tot heden niet bekend was. De geestelijk en literair verzorgde
gebeden, de psalmen en de litanie, ze geven een kijk op de geestelijke
rijkdom en het hooggestemde katholieke gevoel van een katholiek voorgeslacht
dat ten koste van groote offers zijn geloof bewaarde en het
vuur brandend liet in zijn hart. We hopen dat velen deze „Vrugten uyt
den Geestelycken Wyngaert" zullen plukken, en dat velen op een stil
uur zullen genieten van den goeden en zuiveren tekst en van de rijke en
prachtige boekverluchting.
Een wereld van schoonheid. — Het Spectrum, Utrecht.
Rinke Tolman behoort tot de zeer bekende, boeiende beschrijvers van
onze levende natuur, van ons eigen natuurschoon, van onze kleurige en
gevarieerde landschappen, en hun duizenderlei stoffage. Hij weet niet
alleen boeiend te vertellen, maar maakt ook een vlotte en vakkundige
keuze uit het vele, haast overdadige materiaal, en ten slotte beschikt hij
over een duidelijke en zeer leesbare eigen stijl.
Zoo is zijn laatste boek, dat als no. 31 van de series Schijnwerpers (het
eerste nummer van de nieuwe, vierde serie), door de uitgeverij Het
Spectrum te Utrecht werd uitgegeven, en wel onder den titel „Een Wereld
van Schoonheid", weer een prachtig en ruim geschrift geworden,
waarvan velen in de huiskamer of in Gods vrije natuur zullen genieten.
Achtereenvolgens wordt het natuurschoon van Friesland, het Kampereiland,
Zuid-Nederland en Zuid-Holland beschreven, waarna tenslotte
eenige bladzijden worden gewijd aan alles wat „Aan de Waterkant" voor
den opmerkzamer, natuurliefhebber te genieten is. Vermelden we nog, dat
het boekje met talrijke en goede foto's is verlucht, en in een fleurig omslag
van Gerard Huysser werd gestoken.