open/download alle cahiers in één pdf - Kohnstamm, Dolph en Rita

aan regels. Des te sterker wordt hierin ook de invloed van
de onderwijzer. Sinds de eerste dag van de school hebben
we de werking van dit mechanisme voortdurend bevestigd
gezien. Aanvankelijk was het onmogelijk een indeling in
klassen te maken, in vakken, pauzes en lesuren. Alles sloot
zich vanzelf aaneen en iedere poging om enige scheiding
aan te brengen liep op niets uit. Maar nu zijn er zelfs in de
laagste klas al leerlingen die willen dat de onderwijzer zich
aan het rooster houdt, die het vervelend vinden als ze gestoord
worden in hun lessen en die de kleintjes wegsturen
die op hen toe komen lopen.
Ik ben van mening dat deze uiterlijke wanorde in het begin
nuttig is, en niet veranderd moet worden, hoe vreemd en
ongemakkelijk dat voor een nieuwe onderwijzer ook mag
zijn. Over de voordelen van dit systeem zal ik nog vaker
te spreken komen, maar over de vermeende bezwaren er
tegen wil ik hier het volgende zeggen. Ten eerste schijnt ons
een dergelijke wanorde, of vrije orde, alleen zo vreselijk
omdat wij gewend zijn aan iets heel anders, namelijk zoals
wijzelf zijn opgevoed. Ten tweede gebruikt men dwang in
de opvoeding zowel als elders alleen uit haast en uit onvoldoende
respect voor de menselijke aard. We denken dat de
wanorde groter en groter zal worden en geen einde kent,
en dat krachtdadig optreden de enige manier is om er een
einde aan te maken. Terwijl je alleen maar een tijdje zou
hoeven te wachten om de wanorde (de levendigheid) van­