Het schemergebied voor faillissement - Höcker Advocaten

De verlengde Beklamel-norm en de verantwoorde financieringsstructuur
ter ontwikkeling van een te verkopen product of dienst, dan mogen die kosten soms 219 met gepaste
zorgvuldigheid geactiveerd worden en later van het resultaat worden afgeboekt als afschrijving.
Waar de kosten wel zijn gemaakt en in de toekomst nog tot opbrengst moeten leiden, hebben zij
wel een negatieve invloed op de liquiditeit. De onderneming die zulke kosten activeert, heeft in
verhouding tot de onderneming die dat niet doet een hoger eigen vermogen, meer vast actief, een
hoger balanstotaal en een betere solvabiliteit. Indien de verwachting dat de kosten worden
terugverdiend met gepaste voorzichtigheid reëel is, is het ook reëel dat zulke investeringen voor de
bepaling van de omvang van de financiering worden meegenomen. Het niet uitkomen van de
verwachting behoort dan immers tot het gelegitimeerde discontinuïteitsrisico van de onderneming
dat in verband met de legitimering van de continuïteitsveronderstelling verplaatst mag worden naar
de crediteuren.
Met name bij moedermaatschappijen hoeven de eigen – niet geconsolideerde –
bedrijfsresultaten niet maatgevend te zijn voor haar financiële positie. De waarde van investeringen
zal door wisselende resultaten en de wisselende waarde van dochters kunnen fluctueren. Onder de
IFRS en de waardering naar fair value zijn sterke wijzigingen zeer wel mogelijk. Dit onderzoek
beoogt niet in te gaan op de aanzienlijke complicaties van concernfinanciering en financiering van
op zichzelf weer risicodragend kapitaal in dochterondernemingen. 220 Voor het begrip van de
bestaande complicaties mag echter een enkele opmerking niet ontbreken. Het Eindrapport
Alternatieve Systemen voor Kapitaalbescherming (2005) heeft gewezen op de complicaties die
voortvloeien uit de fair value waardering volgens de IFRS. Het moge zo zijn dat waardering
volgens fair value voor aandeelhouders belangrijke informatie verschaft. Maar voor andere
participanten is die wijze van waardering niet zonder meer maatgevend. In de IFRS wordt het
realisatiebeginsel steeds vaker losgelaten ten gunste van fair value waarderingen. Bezien vanuit de
positie van financiers en crediteuren dienen bijvoorbeeld alleen feitelijk gerealiseerde opbrengsten
in aanmerking te worden genomen bij de vaststelling van voor uitkering vatbare bedragen of te
financieren investeringen. 221 Bovendien houden de IFRS 222 geen rekening met kapitaalbescherming
en kennen zij daarom geen regels voor de behandeling van reserves. 223 Het sterk volatiele karakter
van de waardering volgens fair value maakt dat financiering op basis van een hogere waarde dan de
aanschafwaarde risicovol is, zoals de formule voor maximale financiering en de dominante
betekenis van de investeringen (I) ook direct duidelijk maakt. Daalt de fair value waarde van de
deelneming echter beneden de waarde van aanschaf, dan is dat gegeven voor financier en
crediteuren wel relevant. Met name indien er tussen de moeder- en dochteronderneming
kruisverbanden bestaan door bijvoorbeeld hoofdelijkheidsverklaring, garanties of rekeningcourantverhoudingen.
224 Bij de vraag of existentiële problemen bij de dochter kunnen worden
opgelost, zal de solvabiliteit van de moeder, naast de liquiditeit, een belangrijke graadmeter moeten
zijn. Kruisverbanden kunnen de problemen van de dochter ook direct tot die van de moeder maken.
Banken plegen dit volatiele karakter van de waarde van investeringen in risicodragendkapitaal als
een wezenlijk probleem te onderkennen bij het financieren en monitoren van hun klanten en plegen
met deze risico’s rekening te houden bij kredietverlening.
219
De voor beursgenoteerde ondernemingen geldende IFRS stellen beperkingen aan te
activeren kosten.
220
Dit onderzoek strekt zich om praktische redenen niet uit tot de gevolgen van concernfinanciering,
of de eisen te stellen aan een houdstermaatschappij in verband met de
verminderende waarde van dochterondernemingen, zie I.3.2.
221
Aldus het Eindrapport Alternatieve Systemen voor Kapitaalbescherming (2005)
222
De IFRS lijken sterk georiënteerd te zijn op Amerikaanse opvattingen. Daarin liggen
impliciet sterke culturele verschillen besloten met gangbare normen en waarden in
Europa. Ook op de inzichten in verband met de betekenis van de continuïteitsveronderstelling
lijkt het nodige af te dingen te zijn, zie XI.2 en V.3.4.
223
Vergelijk Dassen in Cremers (2006).
224
Beckman (2006) wijst erop dat de niet uit de balans blijkende verplichtingen de
solvabiliteitsratio’s arbitrair maken. Het wel of niet opnemen van de verplichtingen in de
balans heeft inderdaad een hoog zwart-wit gehalte.
77