Het schemergebied voor faillissement - Höcker Advocaten

Hoofdstuk IV
Nederlandse banken daarom gewoonlijk al naar gelang de aard van het bedrijf,
de volgende solvabiliteitsratio’s als ‘onvoldoende’ 209 bestempelen:
producenten, industrie, bouwnijverheid: < 20 %;
groothandel, transport, detailhandel: < 15%;
dienstverlening, vrije beroepsbeoefenaren: < 10%;
overige: < 10%.
Vermoedelijk zullen deze grenzen een zekere empirisch vastgestelde hardheid hebben in verband
met de Probability of Default, Loss Given Default en Exposure at Default. 210 Banken gebruiken
zulke grenzen om hun eigen risico te beoordelen. 211 Waar hun risico’s door zekerheden veel
beperkter zijn en later ingrijpen dan die van crediteuren, is het aannemelijk dat de
solvabiliteitseisen ten behoeve van crediteuren alleen maar hoger kunnen uitvallen.
De recovery rate van banken verschilt sterk in verschillende landen. Afhankelijk van het
rechtssysteem verschillen de mogelijkheden tot verkrijging en uitwinning van zekerheden. De Loss
Given Default wordt daardoor beïnvloed. Die invloed zal, gezien de onderlinge samenhang tussen
de Loss Given Default en Exposure at Default, bepalend zijn voor de omvang van de financiering.
De formule voor maximale financiering zal dus in landen met een bankvriendelijk zekerheidsstelsel
aan banken grotere beperkingen opleggen. Naar aan te nemen is, zal de te stellen solvabiliteitseis
dus ook afhankelijk moeten zijn van het rechtsstelsel.
Normatief lijkt het vooralsnog ook verantwoord banken af te rekenen op de door
henzelf ontwikkelde en gehanteerde eisen. De opportunistische aard van de
legitimering en de rechtszekerheid noodzaken tot een concrete begrenzing.
Zonder concrete grenzen is het onmogelijk een risicoverdelingsmechanisme
tussen de participanten te creëren.
Niettemin hoop ik dat economen in de toekomst op grond van nader onderzoek bereid en in staat
zullen zijn de wenselijke grenzen preciezer te onderzoeken. Makkelijk zal dat wel niet zijn.
Verfijndere modellen zullen rekening moeten houden met de wijze van waardering, de aard van de
onderneming, het te bevorderen vertrouwen van crediteuren en de gunstige effecten daarvan
afgezet tegen de prijs die voor dat vertrouwen betaald moet worden. Ook het nationale rechtsstelsel
zal van invloed zijn.
Er is echter ook iets voor te zeggen om bijvoorbeeld 10% solvabiliteit voorlopig als
algemene ondergrens aan te houden. Daarmee zouden, zolang de economie nog geen specifieke
grenzen heeft gesteld, interpretatieverschillen zoveel mogelijk worden uitgesloten en een zo groot
mogelijke mate van duidelijkheid worden gecreëerd. Het stellen van een duidelijke grens is
waarschijnlijk nog belangrijker dan het beantwoorden van de vraag waar de grens precies ligt. 212
Maar omdat het toestaan van meer risico nu eenmaal tot nadeel bij anderen leidt en het onderscheid
tussen verschillende ondernemingen ontegenzeggelijk wezenlijk is, zal voor die veilige en wellicht
pragmatische benadering hier niet gekozen worden.
209 De eisen voor ‘voldoende’ solvabiliteit liggen aanzienlijk hoger (resp. > 30, 25, 15 en 25
%), zie Vos (2003). De gemiddelde solvabiliteit in het MKB en grootbedrijf is 33,8%
resp. 37,5%. Juist ondernemingen met veel vast actief, en daarmee veel vaste lasten,
hebben een hoger risicoprofiel en verlangen een hogere solvabiliteit (Duffhues (2003)).
210 Bekend is dat individuele banken intern meer gedifferentieerde solvabiliteitseisen
hanteren. Voor dit onderzoek waren de meeste banken niet bereid daar inzage in te
geven, ook niet indien de weergave geanonimiseerd zou worden.
211 Voor banken zelf geldt ingevolge Basel I en II overigens eenzelfde soort systeem.
212 Zie ook de gepropageerde voorzichtigheid in Sobi/Hurks II.
72