Het schemergebied voor faillissement - Höcker Advocaten

De verlengde Beklamel-norm en de verantwoorde financieringsstructuur
Door de invoering van de IFRS voor beursgenoteerde ondernemingen zijn de verschillen in
mogelijke waardering voor deze ondernemingen wel steeds meer ingeperkt. De mogelijke
diversiteit in de wijze van weergave is niet alleen het gevolg van verschillende grondslagen voor
waardering of schatting, maar ook van de concrete toepassing van grondslagen, bijvoorbeeld
volgens fair value. De cijfermatige weergave in jaarverslagen suggereert ten onrechte een
wiskundige hardheid van de gebruikte cijfers, zoals bijvoorbeeld Van Rooijen (2002) en Palepu et
al. (2004) ook aantonen. In de financiële economie wordt nadrukkelijk gestreefd naar een steeds
verfijndere en meer uniforme internationale regelgeving. Of echter daarmee ook bijvoorbeeld IAS
alinea 1 paragraaf 10 kan worden waargemaakt, is maar de vraag. Als ervan wordt uitgegaan dat
toepassing van de IAS in ‘vrijwel alle omstandigheden leidt tot een jaarrekening die een getrouw
beeld weergeeft’, lijkt mij dat de wens de vader is van de geformuleerde regel. Of misschien
moeten we constateren dat het de meer Angelsaksische benadering is, die ervan uitgaat dat niet
normatieve begrippen, maar alleen regelgeving in staat is als een ‘getrouw beeld’ de te vereisen
rechtszekerheid te geven.
Dat betekent nog niet dat het getrouwe beeld of de gebruikte waardeconcepten
volstrekt willekeurig of waardeloos zijn. Die beperkingen vallen in het niet in
verhouding tot de noodzaak een risicoverdelingsmechanisme in het leven te
roepen en een grens te stellen die de onderneming dwingt tijdig maatregelen te
treffen om insolventie te voorkomen. Omdat een solvabiliteitseis daarvoor zo
wezenlijk is, moet dit enigszins arbitraire karakter maar op de koop toe worden
genomen. The perfect is the enemy of the good.
Omdat bij accounting 205 de waarde kan worden gerelateerd aan individuele activa, is deze
waarderingsmethode hier het best bruikbaar. Bij de formule speelt de waardering vooral een rol bij
de toe te kennen waarde aan de investeringen, waaronder de vaste activa, voorraden en
onderhanden werk. Waarderingsproblemen zullen doorwerken, ook bij de vraag of alle vaste activa
wel in de balans zijn opgenomen of bij waardeveranderingen van bijvoorbeeld geactiveerde kosten.
Aan te nemen is dat (s) in ieder geval groter moet zijn dan 0. Is dit immers niet
het geval, dan moet er sprake zijn geweest van een daaraan voorafgaande
periode van negatieve rentabiliteit. Achteraf bezien bestaat er dan geen
legitimering voor de verplaatsing van het discontinuïteitsrisico. 206
Voor het verder verplaatsen van het discontinuïteitsrisico door het mogelijk maken van financiering
van verdergaande verliezen bestaat dan ook geen legitimering. Dat betekent in het licht van de
formule, 207 L ≤ (1-s).I - s.LM - V, dus ook dat de financiering met vreemd vermogen een absolute
grens kent. Die grens wordt bereikt als de leningen groter zijn dan de waarde van de investeringen
minus de voorzieningen. Immers als s = 0 L < I - V. In de praktijk wordt wel gezondigd tegen de
formule, zoals alleen al blijkt uit de financiering van ondernemingen met een negatief
garantievermogen.
Hoe groot moet de solvabiliteit (s) zijn? Solvabiliteiteisen indiceren ook de
relatieve omvang van het liquidatievermogen en geven inhoud aan het
vertrouwen in de toekomstige rentabiliteit. Vos 208 heeft geconstateerd dat
205 Zie voor verschillende waardering volgens marktwaarde, DCF methode of door
accounting: Groeneveld (2004); Van Lent (2001); Haugen (2004).
206 Vergelijk ook het voorstel in het Eindrapport Alternatieve Systemen voor Kapitaalbescherming
(2005), p. 82, zie de citaten in IV.5.
207 Zie IV.6.1.
208 Vos (2003).
71