Het schemergebied voor faillissement - Höcker Advocaten

Hoofdstuk IV
financiers. Om te kunnen zien of de onderneming ook op langere termijn aan haar verplichtingen
aan financiers én crediteuren kan voldoen, moet dus niet naar de liquiditeit maar naar de
solvabiliteit worden gekeken. De solvabiliteit geeft weer in hoeverre er nog kapitaal van de
aandeelhouders is. Alleen met behulp van een aan de onderneming te stellen solvabiliteitseis –
naast een liquiditeitseis – kan een mechanisme in de verdeling van het risico tussen de drie soorten
participanten aangebracht worden.
Een duidelijke begrenzing aan de verplaatsing van het discontinuïteitsrisico zal,
naar aan te nemen is, het vertrouwen van crediteuren bevorderen. En meer
vertrouwen van crediteuren is weer bevorderlijk voor het investeringsklimaat.
Ondernemingen kunnen dan in het algemeen met minder eigen vermogen en dus
een geringere investering gevoerd worden. 169 De vraag is alleen hoever dat gaat.
Hoe de bevordering van het investeringsklimaat exact ingrijpt op de onderneming zelf door de
financiering door crediteuren heeft te maken met de vermindering van financieringskosten en het
eventuele financiële hefboomeffect. De theorie zal in hoofdstuk V uitvoerig aan de orde komen.
IV.4 Te verwachten toekomstige rentabiliteit en solvabiliteitseisen
Bij de vraag hoe de verplaatsing van het discontinuïteitsrisico kan worden afgebakend, bleek het
grootste probleem de toekomstige rentabiliteit te zijn. Voorspellingsmodellen bleken die
onvoldoende te kunnen bepalen. 170 De modellen zijn niet in staat om te voorspellen of bestaande
tekorten nog door toekomstige zouden kunnen worden afgedekt. Ook ten aanzien van de vraag of
een voortschrijdende verplaatsing van het discontinuïteitsrisico kan worden gelegitimeerd, bleek
het met name aan te komen op de toekomstige rentabiliteit. 171
Hiervoor zagen we dat solvabiliteitseisen onontbeerlijk lijken te zijn voor de
verdeling van risico onder de participanten. Maar daarmee is nog niet gezegd dat
daarmee ook meer greep gekregen kan worden op de gerechtvaardigde
verwachtingen ten aanzien van de toekomstige rentabiliteit 172 van met name de
onderneming in moeilijkheden.
Van Amsterdam (2004) heeft empirisch onderzoek gedaan naar de rol van de bank bij reddingspogingen
van de onderneming. Een opmerkelijke uitkomst is dat er voor de onderneming die al in
moeilijkheden is, geen significante correlatie meer bestaat tussen de kans op redding zelf en de
daarvóór bestaande verhouding eigen/vreemd vermogen of de uitkomst van Altmans Z-score. 173 Uit
het onderzoek van Van Amsterdam blijkt dat het vertrouwen in de kwaliteit van het management,
als sanering geboden is, wel een zeer significante voorspellingsfactor is. Uit het onderzoek blijkt
ook dat falend management, door iedereen, behalve het management zelf, als de belangrijkste
oorzaak voor faillissement wordt gezien. Als het management erin slaagt de bank te overtuigen van
zijn kwaliteit, is er, los van de oorzaken voor de problemen, 60% kans op overleven, tegenover
26% indien het management daar niet in slaagt. Bedenkt men dat in die percentages ook zijn
meegerekend de ondernemingen die al in een zo deplorabele toestand verkeerden dat redding
überhaupt niet meer mogelijk was, dan zijn de uitkomsten des te opmerkelijker.
Adriaanse 174 heeft een breder onderzoek gedaan naar de beslissende factoren voor succes
bij reddingspogingen. Op grond hiervan formuleerde hij vier succesfactoren voor reorganisatie 175 :
169 Zie IV.3.4.
170 Zie IV.3.6.
171 Zie IV.3.5.
172 Zie IV.3.5.
173 Zie het door Altman (1983) ontwikkelde voorspellingsmodel.
174 Adriaanse (2005); zie ook Adriaanse en Kuijl (2005).
175 Zie p. 307.
60