Het schemergebied voor faillissement - Höcker Advocaten

Hoofdstuk X
432
schuld leidt tot een te redresseren benadeling door vermindering van
verhaalsvermogen indien ten tijde van de betaling wetenschap van
benadeling bestond. De oorspronkelijke schuld moet weer herleven bij
teruggave van het geld en de waarde van de vrachtauto’s ten tijde van
het sluiten van de overeenkomst tot levering van vrachtauto’s.
X.15.4 Evaluatie overwegingen Hoge Raad
(vi) De betaling van het geldbedrag van f. 80.000 werd gezien als een
verplichte betaling op grond van de oorspronkelijke schuld en de ‘akte
van dading’ werd niet gezien als een novatie. Voor deze betaling moet
voor de eventuele toepasselijkheid van 42 F dus teruggegaan worden
naar het moment van sluiten van de oorspronkelijke overeenkomst
leidende tot de schuld van f. 184.652,67. Toen was er geen wetenschap
van benadeling dus resteerde alleen 47 F. Het Hof had enerzijds geen
novatie aangenomen, maar anderzijds wel geconcludeerd dat bij het
sluiten van de overeenkomst van 4 maart wetenschap van benadeling
bestond. De Hoge Raad constateert dat voor de verplichte betaling van
f. 80.000 die wetenschap irrelevant is en herhaalt Gispen q.q./IFN.
Daarbij zegt de Hoge Raad dat het ontvangen van de opeisbare betaling
niet hetzelfde is als ‘overleg’ zoals vereist.
(vii) De verplichting en de wijze van inbetalinggeving.
Zoals Kortmann en Faber 1178 hebben betoogd, wordt er een onderscheid
gemaakt tussen de opeisbare verplichting enerzijds en de verplichte
prestatie, de opeisbaarheid van de wijze van inbetalinggeving,
anderzijds. Door de inbetalinggeving door levering van de vrachtauto’s
werd voldaan aan een opeisbare verplichting door middel van een
onverplichte prestatie. Dit onderscheid is kennelijk volgens de Hoge
Raad wezenlijk voor toepassing van 47 of 42 F.
(viii) Normatieve betekenis van het onderscheid.
Beide betalingen – de f. 80.000 en de vrachtauto’s – waren betalingen
op één en dezelfde schuld. In het ene geval is de uit de daarna gesloten
overeenkomst blijkende wetenschap van benadeling niet en in het ander
geval wel relevant. Beide betalingen waren niet onverschuldigd en
leidden evenzeer tot benadeling door vermindering van het
verhaalsactief. Bij beide betalingen bestond dezelfde wetenschap van
benadeling. Veel reden voor een normatief onderscheid is er dus niet, of
het zou moeten zijn dat de ‘huidige eisen van rechtszekerheid van het
betalingsverkeer’ (Gispen q.q./IFN) een andere betekenis hebben bij de
wel als zodanig verplichte betaling en bij de niet in die vorm of op dat
moment opeisbare betaling? Bij Steinz q.q./Amro bleek al tot wat voor
anomaliteiten die opvatting kan leiden. Daar en bij Kin/Emmerig q.q.
bleek ook dat de niet ‘opeisbaarheid’ wel een reden kan zijn om
1178 Naar aanleiding van Vriesendorp (1999b). Zie verder ook Van Koppen (1999b),
Verstijlen (1999b) en Van Galen (2000).