Het schemergebied voor faillissement - Höcker Advocaten

Hoofdstuk X
geoordeeld dat deze tot doel had Verkerk boven andere crediteuren te bevoordelen. In verband met
de verkoop van de vrachtauto’s wordt de vernietiging van de koopovereenkomst omgezet in een
betalingsverplichting van f. 50.000. Het Hof verwerpt het betoog van Verkerk dat de vordering
slechts voor een bedrag van de taxatiewaarde van f. 26.500 toewijsbaar zou zijn op de grond dat
partijen bij de akte van dading zelf aan de vrachtauto's een gezamenlijke waarde van f. 50.000
exclusief BTW hebben toegekend. Het bewijsaanbod dat Verkerk op dit punt nog heeft gedaan
wordt als niet ter zake dienende gepasseerd. Dit is in cassatie niet meer aan de orde. Zowel de
rechtbank als het hof hebben de curator in het gelijk gesteld.
Hoge Raad: 4.2. Onderdeel 2 keert zich tegen r.o. 7, waarin het hof, kort samengevat, heeft
overwogen dat reeds op grond van de omstandigheid dat ten aanzien van de transactie met de
vrachtauto's zowel bij Verkerk als bij Heemskerk wetenschap van benadeling van andere
schuldeisers bestond, moet worden geoordeeld dat de betaling van f 8. 000 eveneens tot doel had
Verkerk boven andere crediteuren te bevoordelen.
Aldus overwegende heeft het hof hetzij blijk gegeven van een onjuiste rechtsopvatting hetzij zijn
oordeel ontoereikend gemotiveerd. Zou het hof hebben geoordeeld dat voor vernietiging van de
voldoening van een opeisbare schuld op de voet van art. 47 F. voldoende is dat zowel bij de
schuldeiser als bij de schuldenaar wetenschap van benadeling van andere schuldeisers bestond,
dan heeft het hof miskend dat art. 47 "overleg" tussen schuldeiser en schuldenaar eist, welk
vereiste aldus moet worden verstaan dat sprake is van samenspanning, dat wil zeggen dat niet
alleen bij de schuldeiser, maar ook bij de schuldenaar de bedoeling heeft voorgezeten door de
gewraakte betaling deze schuldeiser boven anderen te begunstigen (HR 24 maart 1995, nr. 15 584,
NJ 1995, 628). Indien het hof mocht hebben bedoeld dat de wetenschap van benadeling van andere
crediteuren meebracht dat de onderhavige betaling tot doel had Verkerk boven andere crediteuren
te bevoordelen, is zonder nadere motivering niet begrijpelijk dat reeds die wetenschap zou
betekenen dat sprake is van een samenspanning als hiervoor omschreven.(..)
5. (..) Het middel in het incidenteel beroep strekt ten betoge dat de, in dit geding niet bestreden,
vernietiging van de overeenkomst van 4 maart 1994 meebracht dat aan de handelingen die strekten
tot uitvoering van die overeenkomst – de betaling van f 80.000 en de inbetalinggeving van de
vrachtauto's – de rechtsgrond was ontvallen, althans dat die handelingen onverplicht waren. Het
hof had dan ook, aldus het middel, de vorderingen van de curator moeten toewijzen op grond van
art. 6:203 BW althans van art. 42 F. in verbinding met art. 51 F., met terzijdelating van art. 47 F.
(onderdelen 1-3). Afgezien daarvan had het hof de overeenkomst, ook wat de
uitvoeringshandelingen betreft, als één geheel moeten zien en niet moeten splitsen in een
onverplicht deel dat door art. 42 wordt bestreken en een ander deel dat onder art. 47 valt
(onderdeel 4).
Het middel berust in al zijn onderdelen kennelijk op het uitgangspunt dat de
overeenkomst van 4 maart 1994 een schuldvernieuwing inhoudt en meebrengt dat de transactie met
de vrachtauto's en de betaling van f. 80.000, los van de voordien tussen partijen bestaande
rechtsverhouding, uitsluitend nog op deze overeenkomst berusten. Het Hof heeft evenwel dit
uitgangspunt klaarblijkelijk niet aanvaard en geoordeeld dat, nu van een andere bedoeling van
partijen niet was gebleken, zowel de betaling van f. 80.000, alsook, in overeenstemming met art.
6:45 BW, de inbetalinggeving van de vrachtauto's nakoming van de oorspronkelijke verbintenis
van partijen opleverden. Dit oordeel, dat berust op de aan het Hof als rechter die over de feiten
oordeelt voorbehouden uitlegging van de overeenkomst, geeft niet blijk van een onjuiste
rechtsopvatting en is niet onbegrijpelijk. Het behoefde in het licht van het debat van partijen in
eerste aanleg en in hoger beroep, waarbij de curator niet een betoog heeft gevoerd als thans in het
middel is vervat, ook geen nadere motivering.
Bespreking:
X.15.1 Relevante vragen volgens wenselijk recht
(i) Pauliana-norm: Had Verkerk ten tijde van de betaling van f. 80.000 en
de levering van de vrachtauto’s wetenschap van dreigende insolventie?
430