Het schemergebied voor faillissement - Höcker Advocaten

Benadeling door vermindering van voor verhaal vatbaar vermogen
vordering/schuld overdraagt dit toedoen bij wetenschap van benadeling zou
moeten kunnen worden toegerekend. 676
Bij de betaling door de debiteur op de bankrekening speelt dit probleem – behoudens nader te
bespreken complicaties – niet. Na dreigende insolventie moet er nog steeds van uitgegaan worden
dat de redding van de onderneming mogelijk is en daartoe is noodzakelijk dat debiteuren blijven
betalen. Die betaling zelf leidt ook niet tot nadeel. Het eventuele nadeel bestaat uitsluitend uit de
verrekening door de bank indien de vordering niet verpand was, en die is toe te rekenen als de
betaalde bank wetenschap van benadeling had bij de ontvangst. Er is dus in principe geen reden de
mogelijke verrekening door de bank door te laten werken naar de betalende partij.
Bij zowel de overdracht als de betaling kan een aanzienlijke extra complicatie
verschijnen indien de overdracht die tot verrekening leidt – of de daarmee gelijk
te stellen betaling op een niet-verpande vordering op de bankrekening die tot
verrekening leidt 677 – ook andere rechtsgevolgen heeft dan alleen de overdracht
of betaling zelf. Daarbij is met name te denken aan de overdracht/verpanding
van een vordering die dient om de vordering een andere status te geven,
bijvoorbeeld door deze onder zekerheid van de verkrijger te brengen, 678 of de
betaling op de bankrekening van de aspirant-failliet waarvoor de debiteur tevens
borg staat. 679 Het probleem is dat niet alleen bij de overdragende/betalende partij
en de verkrijger een verschillende wetenschap kan bestaan. Ook moet bij het
eventueel ongedaan maken rekening worden gehouden met de gevolgen daarvan
per saldo voor alle daarbij betrokken partijen omdat de gelijkheid van
crediteuren zich niet beperkt tot een toevallige wederpartij (zie VII.5).
Het gaat over nogal uiteenlopende gevallen:
I. de betaling op een bankrekening;
II. de overdracht van een vordering;
III. de overdracht van een schuld.
Alle drie categorieën kunnen voor wat betreft de toe te rekenen wetenschap van benadeling in vier
gevallen worden onderscheiden:
1. de overdragende/betalende partij en de verkrijger/betaalde partij hebben beide geen
wetenschap van benadeling;
2. zij hebben beide wel wetenschap van benadeling;
3. alleen de verkrijger/betaalde partij heeft wetenschap van benadeling;
4. alleen de overdragende/betalende partij heeft wetenschap van benadeling.
Deze twaalf categorieën kunnen elk weer onderscheiden worden in gevallen dat:
(a) de overdracht/betaling ook andere rechtsgevolgen heeft dan alleen de mogelijkheid tot
verrekening; of
(b) de overdracht/betaling geen zelfstandige betekenis heeft anders dan de overdracht zelf.
Deze 24 theoretische mogelijkheden kunnen als volgt worden behandeld:
Om te beginnen de betaling op de bankrekening (I).
Ad 1 t/m 4 (b): met de betaling door de debiteur is in de gevallen (b) ook na bij hem
bestaande wetenschap van dreigende insolventie in principe niets mis. Na dreigende insolventie
676
Zie ook Faber (2005).
677
Amro/Curatoren THB (HR 7-10-1988, NJ 1989, 449.
678
Vergelijk X.9.
679
Vergelijk X.7 en X.10.
247