Uro-Tainer® katheteronderhoud - Dencor

Uro-Tainer ® katheteronderhoud
Gids naar het juiste behandelplan

Introductie
De zorg en onderhoud van verblijfskatheters is van groot
belang om problemen zoals verstopping te voorkomen. De
verschillende oorzaken kunnen worden geminimaliseerd door
een proactieve aanpak.
Het Uro-Tainer® concept is ontwikkeld ter vervanging van
de standaard blaasspoelingen met spuit, om de hiermee
gepaard gaande risico’s van contaminatie en te hoge
druk en/of zuiging op de blaaswand te verminderen
(Getliffe K.A.1996) (1) .
Het Uro-Tainer® assortiment bestaat uit verschillende vloeistoffen
met elk een eigen indicatie voor gebruik.
De meest voorkomende indicatie is het bestrijden en voorkomen
van katheteraanslag en -verkalking. Het onderzoek van
professor Getliffe (Getliffe K.A.1994) (2) toonde reeds aan dat
bij 50% van de verblijfskatheters verkalking optreedt, met
als mogelijk gevolg het blokkeren van de katheter.
Deze brochure geeft u een leidraad tot het effectief gebruik
van de Uro-Tainer® oplossingen voor katheteronderhoud.
Deze richtlijnen zijn evidence-based, maar zijn geen
vervanging voor uw professionele beoordeling en
handelen.
2

Inhoudsopgave
Meest voorkomende problemen bij verblijfskatheters 4-6
Levensduur van de katheter 7
Beoordeling / behandeling verkalking 8-10
Beoordeling / behandeling debrisvorming 11
Gebruiksaanwijzing 12-13
Literatuurlijst 14
3

Meest voorkomende problemen bij verblijfskatheters
Infectie:
• Urineweginfectie geassocieerd met verblijfskatheters
betreft ongeveer 45% van alle ziekenhuisinfecties
(Winn C. 1996) (3) .
• Onderzoek wijst uit dat na 3 weken al in 62% van de
gevallen een significante hoeveelheid bacteriën aanwezig
is in de blaas (Kumon H. et. al 2001) (4) .
Lekkage langs de katheter:
Lekkage langs de katheter is een veel voorkomend probleem
bij patiënten met een verblijfskatheter.
De meest voorkomende lekkages worden veroorzaakt door:
• Verstopping van de katheter
• Geknikte afvoerslang naar de urineopvangzak
• Onjuiste maat katheter of ballongrootte
• Verhoogde druk op de katheter door obstipatie
• Detrusorinstabiliteit of ‘instabiele blaas’ wanneer de
detrusorspier spontaan samentrekt veroorzaakt dit
blaasspasme en hierdoor lekkage rond de katheter.
Deze contracties kunnen sterk genoeg zijn om de katheter
uit de blaas te drukken
• Trigonumirritatie / blaasspasme, vaak als gevolg van
prikkeling door verkeerde maat katheter, ballon of tractie
aan de katheter
(Rew M. & Woodward S. 2001) (5)
Pijn & ongemak:
Als de katheterdrager een pijnsensatie aangeeft, dient te
worden onderzocht of:
• de katheter de juist CH maat en/of lengte heeft
4

• er geen tractie wordt uitgeoefend op de katheter
• er geen blaasspasmen zijn
• er geen urineweginfectie is
Afhankelijk van de oorzaak, dienen de juiste maatregelen
genomen te worden.
Blokkade:
Er zijn meerdere oorzaken waardoor de katheter kan
verstoppen:
• Constipatie
• Geknikte katheterafvoerslang naar urineopvangzak
• Katheterafvoeropeningen worden afgesloten door de
blaaswand, bijvoorbeeld door zuigkrachten
• Verkalking
• Debrisvorming
Elke blokkade kan leiden tot urineretentie, ongemak voor de
patiënt en lekkage langs de katheter. Verkalking en debrisvorming
zijn de meest voorkomende oorzaken van blokkade
(Getliffe K.A. 1996) (1) .
Verkalking:
Verkalking is de meest voorkomende oorzaak van verstopte
katheters (Getliffe K.A. 1996) (1) . Bacteriën in de urine,
zoals de ‘Proteus mirabilis’, produceren een enzym urease
genaamd. Deze splitst ureum in ammoniak en kooldioxide.
Dit resulteert in een stijging van de pH en de urine wordt
alkalisch, waardoor de ideale condities ontstaan voor de
ontwikkeling van kristallen, bijvoorbeeld magnesium-
ammoniumfosfaat en calciumfosfaat.
5

Deze kristallen vormen zich rond de ogen, op de ballon en in
het interne lumen van de katheter.
Grofweg is de groep katheterdragers in te delen in twee
categorieën:
1. Blokkers: deze groep ontwikkelt binnen enkele dagen tot
weken verkalking
2. Niet blokkers: deze groep heeft niet of nauwelijks last
van verkalking, zelfs niet na een lange periode van weken
of maanden
Debrisvorming:
Debrisvorming kan de katheter blokkeren.
Oorzaken hiervan zijn:
• Urotheliale cellen van de blaaswand
• Tumorcellen
• Infectie
• Bloed door ziekte, urologische chirurgie of trauma
NB: voldoende vochtinname bevordert een goede
natuurlijke ‘flush’
6
Bacteriën
Ammoniak Urease
Kooldioxide
pH 6.8-9.5
Neerslaan kristallen
Verkalking

Levensduur van de katheter
Er zijn verschillende oorzaken die tot het verstoppen van de
katheter kunnen leiden. Het is dan ook van belang om de
exacte oorzaak van de blokkade te achterhalen. Het frequent
wisselen van verblijfskatheters geeft namelijk een verhoogd
risico op infectie en ongemak voor de katheterdrager.
Zodra de levensduur van de katheter bedreigd wordt door
verkalking of debrisvorming, kunnen interventies met de
juiste Uro-Tainer® spoelvloeistoffen, naast gezonde voeding
en voldoende vochtinname, de levensduur van de katheter
verlengen.
Wenselijk is om vanaf de allereerste katheter de datum van
inbreng en de reden van verwijderen vast te leggen in het
behandelplan.
In de regel is er na beoordeling van drie tot vijf katheters
een duidelijk beeld van de levensduur van de katheter
(Norberg B.et al1983) (6) .
7

Beoordeling / behandeling verkalking
Een blokkade door verkalking is doorgaans vast te stellen
aan de hand van een combinatie van de volgende punten:
pH-indicator:
Controleer regelmatig de pH-waarde van de urine, aangezien
een alkalische urine (aangegeven door een hoge pH) een
sterke indicatie is voor mogelijke verkalking
(Getliffe K.A. & Dolman M. 1997) (7) .
De pH kan worden gemeten met behulp van de gebruikelijke
pH-strips.
8
pH 6.8 pH 7.1 pH 7.4 pH 7.7 pH 8.0 pH 8.3
Stijgende alkaliteit
Kweek:
Bacteriën in de urine, zoals de ‘Proteus mirabilis’, in
combinatie met alkalische urine scheppen de ideale
condities voor het ontstaan van verkalking.
Inspectie:
Bij vermoeden van blokkade door verkalking is het raadzaam
dit, na het verwijderen van de katheter, te controleren door
de katheter in de lengte open te snijden.

Als de verstopping van de katheter te wijten is aan verkalking,
is de juiste ‘oplossing’ Uro-Tainer® Suby G.
Als de Uro-Tainer® Suby G niet voldoende resultaat
geeft, kan worden gekozen voor Uro-Tainer® Solutio R.
Raadzaam is om Solutio R niet langer dan 2 tot 3 weken
achter elkaar te gebruiken en daarna weer over te stappen
op Suby G; dit i.v.m. de hoge zuurgraad van Solutio R die
de blaaswand kan irriteren.
De periode dat de katheter in situ is,
moet blijvend worden gevolgd en
gedocumenteerd. De effectiviteit
van de Uro-Tainer® Suby G of de
Uro-Tainer® Solutio R kan dan
worden beoordeeld en het
behandelplan hierop worden
gecontinueerd of gecorrigeerd.
NB: Onderzoek toont aan dat een spoeling met 50 ml
Suby G of Solutio R, direct gevolgd door een tweede
spoeling met 50 ml, significant effectiever is in het
oplossen van verkalking dan één spoeling met een
grotere hoeveelheid (100 ml) (Getliffe K.A. et al 2000) (8) .
DE URO-TAINER® MAG ALLEEN GEBRUIKT
WORDEN OP VOORSCHRIFT VAN EEN ARTS
Katheter met kalkaanslag
9

Beoordeling / behandeling verkalking
Uro-Tainer® Suby G B. Braun
Indicatie: Een licht hypotone vloeistof die minder
irriterend is door toevoeging van magnesium.
Deze vloeistof is speciaal bedoeld ter voor-
koming van kristallisatie van fosfaten en voor
het oplossen van bestaande verkalking bij de
verblijfskatheter.
Advies frequentie spoelen: 2 à 3 keer per week
afhankelijk van de problematiek, tenzij anders voorgeschreven door
de arts. De vloeistof dient 5 minuten in de blaas geïnstalleerd te
blijven.
Samenstelling: Per 100 ml: citroenzuur monohydraat 3,23 g, licht
magnesiumoxyde, 0,38 g, natriumbicarbonaat 0,7 g, natriumedetaat
2H 2 O 0,01 g in water voor injectie. pH=4.2
Uro-Tainer® Solutio R B. Braun
Indicatie: Een licht hypotone vloeistof die
door de hogere concentratie citroenzuur en
gluconolacton speciaal bedoeld is voor katheters
die hardnekkig verkalken en waarbij Suby G niet
voldoende resultaat geeft.
Daarnaast minimaliseert deze vloeistof het trauma
bij het verwijderen van de verblijfskatheter.
Advies frequentie spoelen: 2 à 3 keer per week afhankelijk van de
problematiek, tenzij anders voorgeschreven door de arts. De vloeistof
dient 5 minuten in de blaas geïnstalleerd te blijven.
Samenstelling: Per 100 ml: citroenzuur monohydraat 6,0 g,
gluconolacton 0,6 g, licht magnesiumcarbonaat 2,8 g, natriumedetaat
2H 2 O 0,01 g in water voor injecties. pH=4
10

Beoordeling / behandeling debrisvorming
Als de katheter verstopt is en dit niet te wijten is aan
verkalking en er is duidelijk sprake van debrisvorming, geeft
dit een goede indicatie dat debrisvorming de oorzaak is van
de verstopping.
Als de verstopping van de katheter te wijten is aan debrisvorming,
is de juiste ‘oplossing’ Uro-Tainer® NaCl 0,9%.
De periode dat de katheter in situ is, moet blijvend worden
gevolgd en gedocumenteerd. De effectiviteit van de
Uro-Tainer® NaCl 0,9% kan dan worden beoordeeld en het
behandelplan hierop worden gecontinueerd of gecorrigeerd.
Uro-Tainer® NaCl 0,9% B. Braun
Indicatie: Deze isotone vloeistof wordt voornamelijk
gebruikt voor mechanisch reinigen van
de blaas en katheters, b.v. bij debrisvorming in
de blaas.
Advies frequentie spoelen: 1 à 2 x per dag
afhankelijk van de problematiek, tenzij anders
voorgeschreven door de arts.
Samenstelling: natriumchloride 0,9%. pH=7
DE URO-TAINER® MAG ALLEEN GEBRUIKT
WORDEN OP VOORSCHRIFT VAN EEN ARTS
11

Gebruiksaanwijzing
12
Stap 1
Stap 2
Stap 3
Stap 4
Verwarm de Uro-Tainer® indien
gewenst in handwarm water.
Was intussen uw handen grondig.
Scheur de plastic omverpakking
open en haal de Uro-Tainer® uit
de verpakking.
Sluit met behulp van de schuifklem
de canule van de Uro-Tainer® af.
Verwijder de veiligheidsring
en trek de
beschermkap van de
kathetertip van de
Uro-Tainer®, zonder de
kathetertip aan te raken.

Stap 5
Stap 6
Stap 7
Stap 8
Open de canule door de schuifklem terug te
schuiven. Laat een aantal druppels van de
Uro-Tainer® vloeistof in de katheter druppelen
zodat alle lucht uit de canule is.
Sluit de kathetertip van de Uro-Tainer®
aan op de katheter.
Laat door middel van de zwaartekracht de
vloeistof inlopen. Laat de vloeistof 5 min.
in de blaas zitten door de klem te sluiten,
tenzij de Uro-Tainer® als mechanische
reiniging (NaCl 0,9%) wordt gebruikt.
Maak de klem weer open en laat de vloeistof
terug lopen door de Uro-Tainer® omlaag te
houden. Wanneer deze vol is, sluit de klem en
koppel de Uro-Tainer® los van de katheter.
13

Literatuurlijst
(1) Getliffe K.A .(1996) Bladder installations and bladder wash-outs in the
management of catheterised patients. Journal of Advanced Nursing 23:
548-554
(2) Getliffe K.A. (1994) The characteristics and management of patients with
recurrent blockage of long term urinary catheters. Journal of Advanced
Nursing 20:1 140-149
(3) Winn C.(1996) Catheterisation. Extending the scope of practice. Nursing
Standard 10(52): 49-54
(4) Kumon H., Hasimoto H., Nishimura M., Monden K., Ono N. Catheterassociated
urinary tract infections: impact of catheter materials on their
management. Int J Antimicrobial Agents 2001; 17: 311-16
(5) Rew M., Woodward S. (2001) Troubleshooting common problems associated
with longterm catheters. British Journal of Nursing 10 (12): 764-774
(6) Norberg B., Norberg A., Parkhede U. (1983) The spontaneous variation
in catheter life in long stay geriatricpatients with indwelling catheters.
Gerontology 29: 332-335
(7) Getliffe K.A.Dolman M. Promoting Continence, A Clinical and Research
Resource. Bailliere Tindall, London 1997
(8) Getliffe K.A ., Hughes S.C, Le Claire M. (2000) The dissolution of urinary
catheter encrustation. British Journal of Urology International 85: 60-64
14

Uro-Tainer ® assortimentsoverzicht
Artikelnummer Z-Index Omschrijving Maat Besteleenheid
Uro-Tainer® NaCl 0,9% B. Braun
FB99849 14552043 NaCl 0,9% 50 ml 10
FB99833 14552078 NaCl 0,9% 100 ml 10
Uro-Tainer® Suby G B. Braun
FB99851 14552132 Suby G 50 ml 10
FB99839 14552140 Suby G 100 ml 10
Uro-Tainer® Solutio R B. Braun
FB99843 14552108 Solutio R 50 ml 10
FB99841 14552116 Solutio R 100 ml 10
Uro-Tainer® Chloorhexidine 1:5000 B. Braun
FB18848 15009203 Chloorhexidine 1:5000 50 ml 10
FB18838 15009211 Chloorhexidine 1:5000 100 ml 10
Uro-Tainer® M NaCl 0,9% met bijspuitpunt B. Braun
FB99854 14552051 NaCl 0,9% + bijspuitpunt 50 ml 10
FB99853 14552086 NaCl 0,9% + bijspuitpunt 100 ml 10
B. Braun Medical B.V.
Postbus 659
5340 AR OSS
Tel.: +31 (0)412 67 25 04
Fax: +31 (0)412 67 24 91
info_opm.nl@bbraun.com
www.bbraun.nl