Klik hier - Theaterfestival Boulevard

56
lucas de Man
OVER DE KUNSTEN (EN ZICHZELF)
Waar gaat het naar toe, Lucas? Wat is, wordt of blijft het belang van kunst en
cultuur in onze samenleving? Weet ik veel, ik ben maar een mens, ik weet per
definitie niet. Maar goed, dit is wat ik voel, merk, zie.
Wij zullen de komende jaren meer dan ooit met z’n allen
in steden leven. Wat is een stad? Het is een plek waar
mensen samen leven omdat ze het ook niet weten.
De mens is een eenzaam kuddedier. Hij wordt geboren
met de vreselijkste en mooiste gave die er is: de
mogelijkheid zich af te vragen ‘waarom?’. ‘Waarom ben
ik hier, op deze wereld?’. En hij weet het niet. Hij heeft
het nooit geweten. Hij heeft het al in allerlei jasjes en
vormpjes gestopt maar hij weet het nog steeds niet.
En dus heeft hij de Ander nodig. ‘Stop een mens in
een geluidsdichte doos en hij wordt gek van het kloppen
van zijn eigen hart.’ De Ander is nodig om niet gek te
worden. De Ander die je niet kent, die niet weet wie jij
bent en waar je voor staat. In de stad delen we het
niet-weten met Anderen.
Wat heeft dit met cultuur te maken, Lucas? Wacht. Ik
kom daar. De publieke ruimte is in de stad bij uitstek
de plek om het niet-weten te delen. Sinds de val van
God, Kerk, Wetenschap en Waarheid zijn wij in onze steden vrij om te denken en
te zijn wie we willen. We zijn bevrijd, het gaat nu om ons zelf: ik bepaal wat ik vind,
denk, doe. VRIJ! Alleen zijn we een beetje doorgeslagen, er is een enorme druk op
‘vrij’, ‘zelfbepalend’, ‘zelfontwikkelend’. Je kiest zelf waar je voor gaat, waar je voor
staat. En als je niet goed bezig bent, zorg je dat je beter wordt – anders ben je een
loser. Goede job, veel inkomen, veel volk, veel cijfers, veel targets, veel macht.
Onze publieke ruimte is geen plek meer waar het niet-weten gedeeld wordt, het is
een anonieme mediamarkt geworden. Ieder voor zich en consumeren, tedju.
Foto: Phile Deprez
In die publieke ruimte zit de echte crisis van onze tijd: de anonimiteit, het ieder voor
zich, de macht van de cijfers, angst voor het falen, de regelneverij en de over-evaluatie
van alles. Maar de publieke ruimte kan als keerpunt, als mogelijkheid dienen. En dáár
komen wij in het spel: de professionele creatieven, de kunstenaars in de breedste zin
van het woord, de ‘creators’. De crisis van de publieke ruimte is de verantwoordelijkheid
van onze generatie. Wij hebben misschien geen duidelijk omlijnde kaders en
idealen, zijn wellicht materieel rotverwend en lijken strijdloos en onverschillig. Maar
wij hebben de sleutel in handen om de publieke ruimte uit de anonimiteit te halen en
er een plek van ont-moeting van te maken. Ont-moeting, met een streepje ertussen:
niet-moeten. De publieke ruimte is in haar beste vorm een plek waar je jezelf, de ander
en de wereld mag zien en laten zien zonder dat er een antwoord MOET zijn. Dat is
ont-moeting in haar ware aard. En dat is levensnoodzakelijk voor wij die niet-weten.
En er is niemand die beter ontmoetingen kan veroorzaken dan de creator. Hij voelt als
geen ander de thema’s die in de publieke ruimte leven. Hij kiest een verhaal uit noodzaak
en giet dat in een passende vorm, gaat een dialoog aan met een publiek dat met
zichzelf, elkaar en de wereld wordt geconfronteerd. Dat daar wordt geraakt waar men
geen woorden voor heeft: het niet-weten. Elk goed kunstwerk kan een ware
ont-moeting veroorzaken. Ik zeg ‘kan’ want nu veroorzaakt kunst vaak geen reet
omdat het alleen gezien wordt door een incestueus minilaagje aan de rand: mensen
die hetzelfde vinden en denken als de creator, de medeknikkers. De creator moet per
project zoeken naar een publiek dat het meest wordt geraakt. De noodzaak van de
creator, zijn verhalen, zijn inzicht in vorm en inhoud, zijn creativiteit en zijn wens tot
dialoog zijn onmisbaar in deze tijd. Zijn mogelijkheid tot het aangaan van samenwerkingen
en leggen van verbindingen maakt de creator tot de meest essentiële speler
in de toekomst van een stad. Niet alleen creëren maar ook verbinden, dát moeten we
doen. Daarvoor moeten we uit onze eigen navel stappen en midden in de stad gaan
staan. Wij zijn de aanjagers, de connectoren, het bloed en de aders. La ville, c’est nous!
En het mooie is, het is al aan het gebeuren. Je ziet steeds meer creators die voor hun
projecten niet alleen zoeken naar het juiste publiek, maar er ook andere partijen bij
betrekken: verenigingen, bedrijven, ngo’s, media, scholen, individuen die vanuit hun
eigen expertise en achtergrond als partner een rol in het project krijgen. Dat is fantastisch.
Want zo zijn wij al tijdens het maken bezig met het veroorzaken van ontmoetingen.
In de toekomst (nu en straks) kan de creator met en door zijn werk meer dan ooit
een centrale en verbindende rol spelen in de samenleving. Het enige wat we daarvoor
moeten doen, is geloven in de waarde van ons talent en gaan. Niet-weten en gaan.
Lucas De Man (1982) is freelance regisseur, acteur en conceptontwikkelaar bij o.a.
Stichting Nieuwe Helden, Het Zuidelijk Toneel, Frascati en Toneelgroep Amsterdam.
in april presenteerde Lucas de BLVRD Pitch, tijdens Theaterfestival Boulevard is hij de
‘ceremoniemeester’ van het uitgebreide BLVRD FABRiKAAT-programma in de Verkadefabriek.
57