Wandelroute - Het Flevo-landschap

Vlotgrasweg 11, 8219 PP Lelystad
Tel. 0320 - 286 111 Fax 0320 - 286 110
info@flevolandschap.nl
www.flevolandschap.nl
Deze uitgave is mede tot stand
gekomen dankzij steun van de
KOM KOM GENIETEN IN
Het Knarbos
struinen door bos,
natuur en cultuur
Het ruim 350 ha grote bos lijkt veel groter
doordat het in alle windrichtingen uitlopers
heeft, waardoor een innige vermenging met
de omgeving lijkt te bestaan. Het Knarbos
dankt zijn naam aan de bij de IJsselmeer-
vissers vanouds bekende zandige, visrijke
ondiepte.
Het gebied is in de jaren zeventig beplant
met voornamelijk loofbomen en spaarzaam
met naaldhout. Nu is het Knarbos rijk aan
vogels, planten en zoogdieren. Het is één
van de betere plekken in Flevoland om de
wielewaal te horen en te zien. Op sommige
plekken bedekt klimop opvallend de stam-
men van bomen. Zomer en winter is de stam
daardoor groen, behalve de onderste 1,5
meter, want die wordt door reeën steeds
opnieuw kaal gegeten.

Het bosgebied ligt aan beide zijden van de
Vogelweg en aan beide zijden van de Knardijk
en elk deel heeft een eigen karakter. Er zijn
maar liefst vier gemarkeerde wandelroutes aangelegd,
die door de meest fraaie delen van het
bos lopen. Alle wandelroutes lopen grotendeels
over onverharde paden en gemaaide graspaden.
Onderweg zijn er weitjes waar je kunt pauzeren
maar bankjes of picknicksets zijn er amper.
Alleen op de route ‘Op de Kuierlatten’ zijn op
enkele plekken picknickbanken geplaatst. Het
is echt een bos voor rustzoekers en natuurliefhebbers.
Het is een van de weinige plekken in
Flevoland en zeker in Nederland waar je nog
heerlijk ongestoord uren kunt lopen zonder een
mens tegen te komen.
De gele paaltjes of paardenweiroute
Deze natuurrijke route voert de wandelaar door
het deel van het Knarbos met een grote afwisseling
in gesloten en open, meer natuurlijke
landschappen. De route start bij de parkeerplaats
aan de Knarweg. De route loopt eerst
langs meer dan der-
dikke populieren
tig meter hoge en
in het Knarbos
bijna een meter
dikke populieren,
waarin veel vogels
leven. Het tromgeroffel
van de grote
bonte specht is er
vaak te horen. In
het Knarbos leven
ruim 20 paartjes! En
dat terwijl er 15 jaar
geleden amper een
specht in het gebied
broedde.
Duidelijk een teken
dat het bos volwas-
sen begint te worden. Het aantal wielewalen is trouwens bijna
even groot en die laten zich in het voorjaar in de oude populierenvakken
ook volop horen. Het heldere dudeljo klinkt dan vanuit de
hoge boomkronen, maar de geelzwarte op een merel lijkende
vogel laat zich niet makkelijk zien. Hij blijft bijna altijd verscholen
rondtrekken in het bladerdak. Zolang deze oude populieren in het
bos kunnen worden gehandhaafd, blijft het voor de wielewalen
een eldorado.
In het midden ligt een zandig open terrein met een grote ondiepe
plas. Al sinds de aanleg van het Knarbos grazen er circa 20
paarden om het gebied voor dichtgroeien te behoeden. Hier is in
de zeventiger jaren het eerste grote natuurbouwproject aangelegd.
Toen is de bodem op zijn kant gezet door tot 2 meter diep te
ploegen. Daardoor ontstond een bonte afwisseling van zandige,
venige en meer kleihoudende banen en plekken. Het idee was dat
deze bonte bodem als vanzelf zou leiden tot een gevarieerde en
rijke vegetatie. Dat bleek toch niet zo simpel en vanzelfsprekend
als gedacht. Daarom werd hier met jaarrondbegrazing gestart
toen het woord nog niet was bedacht en begrazing van natuurterreinen
nog in de kinderschoenen stond.
Voor de begrazing worden paarden gebruikt, omdat die relatief
weinig eisen stellen aan het voedsel. Ze eten van alles en ‘als een
paard’, dus heel veel. Meestal zijn de paarden wel ergens in het
terrein te zien. Soms blijven ze aan het oog onttrokken doordat ze
achter de opgeworpen lage heuvels grazen of het bos zijn ingetrokken.
Ook de tot twee meter hoog opgroeiende, massaal aanwezige
kaardenbol beperkt het uitzicht een groot deel van het
jaar flink. In dit afwisselende landschap komen veel verschillende
plantensoorten voor, zoals Sint Jans-
sint jansvlinder
kruid en Jacobskruiskruid, die dieren
zoals de sint jansvlinder en de putter
aantrekken. Die puttertjes komen
vooral af op de zaden van de
kaardenbol, maar ook op andere
zaden.
De centraal gelegen plas is echt iets
bijzonders: het is een van de weinige
plekken in Flevoland waar veenvorming
op gang begint te komen.
Massa’s kikkers, padden en
salamanders voelen zich
thuis in deze veenplas, terwijl
in de steile hellingen
oeverzwaluwen kunnen
nestelen. Bijna altijd zie je
hier wel een bruine kiekendief,
een buizerd of een
havik vliegen.
Lopend langs de oostrand centrale veenplas
van de ponyweide komen
we op een parachutistenspringveld. Vooral in het weekeinde
komen hier heel wat parachutisten naar beneden die zijn
opgestegen vanuit het vliegveld Lelystad.
Via de noordzijde van het open gebied lopen we weer in de
richting van de parkeerplaats aan de Knarweg. Opvallend is
dat het water in de sloten een merkwaardig roodbruine kleur
heeft. Deze kleur ontstaat door roestend ijzeroer dat daar veel
in de bodem zit. In de plas is de oppervlakte soms ook fel rood
gekleurd, maar daar is het een soms massaal optredende
soort roodalg.
Het laatste stuk van de wandeling loopt door een deels met
naaldhout beplant gedeelte van het bos: fijnsparren en
Oostenrijkse dennen zijn wat minder gevoelig voor een overmaat
aan kalk in de bodem. En kalk zit er in deze voormalige
zeebodem natuurlijk volop.
In de bosrand zijn nesten van rode bosmieren te vinden. Die
zijn hier in de zeventiger jaren uitgezet als biologische bestrijding
van insectenplagen. Dat heeft niet zo gewerkt als werd
gehoopt, want de mieren konden aanvankelijk maar moeilijk
aarden. Nu lijken ze hun draai in het nieuwe land te hebben
gevonden en bouwen nesten van elzenproppen en andere
resten van loofbomen in plaats van naalden zoals op de
Veluwe.
De route ‘Op de Kuierlatten’
Deze 9 km lange route kan vanaf de toegang tot Knarboswest
(daar ligt een ruime parkeerplaats) worden gelopen. Dit
is één van de twaalf kuierlatten-routes in Flevoland. Die lopen

Regionale weg
Lokale weg
Paden
Wandelroute
Wandelroute
Wandelroute
Water
Loofbomen
Naaldwoud
Populieren
rode ogentroost
Bebouwing

Het Knarbos Knarbos
struinen struinen door door bos, bos,
natuur natuur en cultuur cultuur
puttertje
allemaal door zowel bos, natuur als landbouwgebieden. Ze zijn herkenbaar
aan de routepaaltjes met groene voetjes. De route is meer
dan een boswandeling, het is een swinggolfcourse. Swinggolf is een
variant op gewoon golf, waarbij het parcours zonder speciale voorzieningen
door een natuurlijk terrein loopt.
Staand op de dijk is links het restant van een oude werkhaven duidelijk
herkenbaar. Vanuit deze werkhaven, oorspronkelijk een klein
kunstmatig eilandje op de rand van de Knar, werd de 6 meter hoge
Knardijk aangelegd. De route start onderaan de dijk waar een simpel
bruggetje de sloot kruist en daarna verder gaat op de grens van bos
en akkers richting Knarweg naar de beheerschuur van Het Flevo-landschap.
Vervolgens loopt een gemaaid pad door het weiland naar de
Meeuwenhoeve. Via het erf van deze boerderij, die het startpunt is
voor diegenen die echt willen swinggolven, loopt de route weer terug
naar het Knarbos. ’s Zomers grazen er paarden of koeien op het weiland
en in het raster zijn voor de wandelaars daarom klaphekjes aangebracht.
In het bos kronkelt het pad van de ene naar de andere beschutte boswei.
Die besloten bosweitjes geven dit deel van het bos haar eigen
karakter en het is dé plek waar dieren te zien zijn. Niet alleen vlinders
en libellen vinden er een warme, windvrije plek, maar ook roofvogels
en zangvogels hebben een sterke voorkeur voor deze beschutte bosranden.
Al wandelend passeren we nogmaals de Knarweg richting Knardijk
waar we weer precies bij het bruggetje over de sloot uitkomen. De
parkeerplaats aan de andere kant van de dijk is dan snel bereikt.
Wandelen in Knarbos-west
Feitelijk is dit een deel van de voorgaande route ‘Op de Kuierlatten’.
De 3,5 km lange rondgaande route begint aan de voet van de 6 meter
hoge Knardijk. Die dijk lijkt overbodig, maar is het niet. Mocht
Zuidelijk Flevoland door een catastrofe onder water lopen, dan blijft
Oostelijk Flevoland droog dankzij deze dijk. En omgekeerd werkt het
natuurlijk ook. Bovendien is de Knardijk de ecologische verbinding
tussen natuurterreinen en bossen rond Lelystad en de bossen en
natuur langs de randmeren.
De opvallend rode voet- en fietsbrug geeft toegang tot het jongste
deel van het Knarbos. Hier is nog echt de sfeer van een pionierbos te
proeven. Veel jonge bomen, die dicht opeen krachtig omhoog groeien
en dus stevig gedund moeten worden. Eigenlijk is het verbazend
hoe snel zo’n aangeplant bos toch een
natuurlijk karakter krijgt. En de natuur
maakt het al helemaal niets uit. Ook hier
hoor je talloze zangvogels in voorjaar en
zomer hun territorium markeren en tegelijk
vrouwtjes lokken. Want daar is vogelzang
natuurlijk voor bedoeld.
De wandelroute door het
Wilgenreservaat
Het Wilgenreservaat is ontstaan op de
zandopduiking die direct droogviel toen
Zuidelijk Flevoland in 1968 werd droogge-
hermelijn
malen. Het is nu een echt oerbos dat als
wetenschappelijk belangrijk bosreservaat
een eigen status heeft. Dit oerbos wordt weliswaar aan zijn lot
overgelaten, maar niet uit onverschilligheid, integendeel! Hier
mag de natuur echt haar gang gaan.
Al wandelend zult u ontdekken dat natuurbos niet altijd veel
afwisseling hoeft te betekenen want het aantal boomsoorten is
beperkt tot enkele wilgensoorten als schietwilg, amandelwilg en
kraakwilg. Dat het bos toch gevarieerd lijkt, komt door de natuurlijke
variatie in dichtheden en groeivormen waardoor open en
gesloten en hoog en laag bos voortdurend in elkaar over lopen.
Door de jaren heen hebben de bomen zich hier ongestoord kunnen
ontwikkelen met als resultaat een sfeervol natuurbos.
Dankzij die rust is de kans op het zien van wilde dieren, zoals een
havik of hermelijn, hier zelfs groter dan in het Knarbos.
haviksnest