hoofdstuk i: dubieuze posten. - AH Bogaards

est, hier maar te denken aan een soort "behulpsel", een factotum, de man, die de apostel in
alle voorkomende werkzaamheden de behulpzame hand moet bieden, en die alle karweitjes
moet opknappen, die Paulus en Barnabas zelf niet kunnen doen. Het is geen hulppredikerschap
of zoiets, maar een heel ondergeschikt baantje, waarmee onze Johannes
toegenaamd Markus nu moet beginnen, en waarin hij nu maar eens moet bewijzen, wat hij
waard is. Wellicht heeft Markus moeten fungeren als pakjesdrager en boodschappenjongen,
maar het is met veel enthousiasme, dat Markus is meegegaan, het grote avontuur der eerste
zendingsreis tegemoet. En dit temeer, waar de reis ging naar het eiland Cyprus, Markus vanaf
z'n jeugdjaren zo goed vertrouwd, en waar allerlei jeugdherinneringen opnieuw worden
beleefd. Hij heeft nu het ouderlijk huis en z'n moeder voorgoed verlaten (naar hij meent) en
kan zich verlustigen in het dagelijks gezelschap van de beide mannen, van wie vooral z'n neef
Barnabas een held is in zijn ogen.
Dan komt echter het ogenblik, dat het gezelschap het eiland Cyprus verlaat, om over te steken
naar Klein-Azië. Vanuit de vertrouwde omgeving komen ze direct in de rimboe, en hier is de
plaats waar Markus. . . . deserteert. Geheel onverwacht, waarschijnlijk niet alleen voor Paulus
en Barnabas, maar ook voor Markus zelf, eclipseert deze jonge man. Lukas, die uitnemend
goed zal geweten hebben, wat de oorzaak geweest is van deze "kwaadwillige verlating", is in
de mededeling ervan zeer sober, omdat hij er blijkbaar niet van houdt alles aan de grote klok
te hangen; hij zegt alleen: "Paulus en die met hem waren voeren af van Paphos en kwamen te
Perge in Pamphylië; maar Johannes scheidde zich van hen af en keerde weder naar
Jeruzalem" (Hand. 13:13). Paulus heeft eens in z'n dagboek geschreven: "Demas heeft mij uit
liefde voor de tegenwoordige wereld verlaten". Iets dergelijks heeft hij ook kunnen noteren
van Johannes Markus. Al liggen de dingen misschien een beetje anders, deze "verlating" is
een van de vele teleurstellingen geweest in Paulus' leven, en hij heeft het Markus dan ook
zéér kwalijk genomen. Terecht!
Over de motieven die Markus geleid hebben tot z'n desertie, meldt de Schrift ons geen woord.
Er staat alleen in Handelingen 13 dat Markus zich van hen, nl. van Paulus en Barnabas,
afscheidde, en terugkeerde, merkwaardigerwijs niet naar Antiochië, maar naar Jeruzalem,
waar z'n' moeder woonde. Dit laatste helpt ons misschien op weg bij het zoeken naar een
motief. Markus was nog jong, en had een ietwat verlegen karakter. Zolang ze nog op het
vertrouwde eiland Cyprus waren, ging het nog, maar toen de leiders (of moet ik zeggen de
leider: Paulus) het plan opvatten verder door te stoten en over te steken naar het vasteland van
Klein-Azië, werd het Markus te bar. Hij zag tegen de bezwaren en gevaren van de tocht op.
Een morele inzinking? Heimwee naar z'n moeder in Jeruzalem? Wie zal het zeggen? Het is al
zo dikwijls gezien, dat jonge mensen begonnen zijn met vurige idealen, maar later bitter
teleurstelden. Het eerste vuur blijkt wel eens strovuur te zijn, en hardlopers zijn soms
doodlopers. Wie Jezus volgen en dienen wil, moet weten wat hij doet. Het is geen militaire
wandeling, maar een heet gevecht achter en onder Hem, Die geen plaats had, waar Hij het
moede hoofd kon neerleggen. "Alleen wie volharden zal tot het einde, zal zalig worden."
Er zijn er die een ander motief aannemen van Markus' terugkeer, nl. verschil van mening over
zendingstactiek. Het is uit de gegevens wel vrij duidelijk, dat reeds op de eerste zendingsreis
de leiding bij Paulus berustte, en dat Barnabas min of meer op de achtergrond kwam. Welnu,
voor een man met een temperament als Paulus wordt een zendingsterrein als het eiland
Cyprus al gauw te klein. Paulus is geen man van de eilanden. Paulus is een man van de
wereld. Prof. van Veldhuizen vergelijkt Paulus met dr John Mott, de man van de
93