hoofdstuk i: dubieuze posten. - AH Bogaards

HOOFDSTUK X: DE JONGEN DIE NEE ZEI.
Wij komen nu tot enkele figuren uit het Nieuwe Testament, en de allereerste die we onder de
loupe gaan nemen heeft alvast nooit geleefd. Evenmin als allerlei personen uit een roman ooit
geleefd hebben, maar alleen maar bestonden in de fantasie van de schrijver. De jongen die
nee zei komt namelijk voor in een gelijkenis, die aldus luidt:
"Iemand had twee kinderen. Hij ging naar de eerste en zeide: Kind, ga en werk vandaag in de
wijngaard. En hij antwoordde en zeide: Ja, heer, maar hij ging niet. Hij ging naar de tweede
en sprak evenzo. En deze antwoordde en zeide: Ik wil niet, maar later kreeg hij berouw en
ging toch. Wie van de twee heeft de wil van zijn vader gedaan?" (Matth. 21:23-31a).
Het gaat hier dus over twee zonen, en van geen van beide beleefde de vader veel plezier.
Noch de ene noch de andere maakt een verheffende indruk. De een weigert ronduit en brutaal
het bevel van zijn vader op te volgen, en de ander heeft alleen maar mooie beloften. Tot de
daad komt het niet. Het vermoeden ligt voor de hand, dat deze beide knapen elkaar ook maar
moeilijk hebben kunnen zetten. De een zal gesmaald hebben: wat een huichelaar ben jij!
Hang asjeblieft niet zo de lieve jongen uit! En de brave broeder van zijn kant: kun jij je niet
eens fatsoenlijk gedragen tegenover je vader? Zo staan de beide ongehoorzame jongens
elkaar ook nog uit te schelden. We zeggen onwillekeurig: 't is me wel een fraai gezin daar.
En dan te bedenken, dat dit de tekening is van het huisgezin Gods. Van de kerken. Want dit is
wel een gelijkenis, maar geen roman. Wel beeldspraak, maar geen fantasie. De jongen die nee
zei, zo heette het zo pas, heeft nooit geleefd, en niettemin leeft hij. De jongen die ja zei (en
nee deed) heeft nooit bestaan, en toch bestaat hij levensgroot. Het is gelijkenis en niettemin
werkelijkheid, en het is helemaal niet moeilijk te raden, dat deze twee leden van het ene gezin
optreden als de vertegenwoordigers van de twee groepen van het volk des Heren (van toen en
nu): de ongehoorzame zoon: de tollenaar, en de brave ja-broer: de Farizeeër. Het is maar
gelukkig, dat hiermee nog niet het hele huisgezin getekend is, en dat er behalve de onwillige
en de schijnheilige nog een derde zoon is, die evenwel niet genoemd wordt, en evenmin voor
het voetlicht treedt.
Ja, als we goed toezien, is er nog een vierde jongen ook zelfs. Het is dus een vergelijking met
twee bekenden en twee onbekenden. In de loop van ons verhaal zullen we ze alle vier nog
wel tegenkomen. A en B en de beide grote onbekenden. Maar we hebben 't nu niet over X 1 en
niet over X 2 , evenmin over A, maar over B, de jongen die kortweg nee zei 3 .
Zoals alle gelijkenissen, is ook deze gelijkenis waar de onwillige knaap in voorkomt, uit het
volle leven gegrepen. De vader draagt z'n beide jongens op, in z'n wijngaard te werken, en
deze wijnbouw werd in Palestina zeer druk beoefend. De hoorders kunnen zich de situatie
dus direct zeer levendig voorstellen, en zij weten ook dat er voor de beide jongens niets
vernederends of oneervols in schuilt de handen uit de mouwen te steken. Die handenarbeid
was evenzeer de taak van vrije zonen als van knechten.
Het bevel: "werk vandaag in de wijngaard" is dus niet vreemd, maar zeer natuurlijk. Niet
alleen, omdat er het gehele jaar door in de wijngaard ontzettend veel te doen is, maar ook
omdat vader niet kan toestaan, dat z'n jongens hun dag in ledigheid doorbrengen.
Dat duldt de Here ook niet.
3 In dit opstel werd oorspronkelijk de St. V. gevolgd. In de vertaling van het N.B.G. is de volgorde juist
andersom. Zo komt het, dat B. eerst een beurt krijgt.
78