hoofdstuk i: dubieuze posten. - AH Bogaards

HOOFDSTUK VI: DE OUDE PROFEET
"Kann auch ein Pastor selig werden" — dat is: kan ook een dominee zalig worden, aldus luidt
de titel van een reeds lang geleden verschenen boekje. Deze titel gaat blijkbaar uit van de veronderstelling,
dat het met de schapen nog wel loslopen zal, maar dat het voor de herder, de
pastor, 'n hele toer worden zal, en dat gemakkelijker een kameel gaat door het oog van een
naald, dan dat een dominee in de hemel komt. Er zijn sommige eenvoudige zielen, die van
oordeel zijn dat de zaligheid der herders en leraars buiten discussie is, en dat zij om zo te
zeggen een gereserveerde plaats hebben. De schrijver van bovengenoemd boekje was
blijkbaar een andere mening toegedaan. En nu mene men niet dat die schrijver een
communist was of zo — nee, 't was zelf een dominee, die al de glibberigheden van het pad
kende en dus tot oordelen bevoegd was. Hij zegt op de vraag: "Kann auch ein Pastor selig
werden" dus niet resoluut "ja", maar ook geen "nee". Hij zet een vraagteken.
Dit vraagteken is alleszins gewettigd als wij de oude profeet uit Bethel, die daar blijkbaar
zoveel als "pastor loci" was, eens onder de loupe gaan nemen. We hebben hem al een paar
maal ontmoet, toen we spraken over de ongehoorzame profeet uit Juda, maar deze
kennismaking was nog slechts zijdelings en zeer vluchtig, en 't is toch wel de moeite waard
om ook deze figuur eens wat nader te belichten.
Deze profeet woonde te Bethel, een stadje dat in de geschiedenis van Israël een grote
bekendheid gekregen heeft, of zegt u maar gerust: berucht geworden is.
We moeten ons verplaatsen in de tijd toen de politieke scheuring tussen Israël en Juda een feit
geworden was. Rehabeam bleef te Jeruzalem regeren over twee stammen en Jerobeam kreeg
er tien.
Jerobeam was daar natuurlijk wel erg blij mee, dat hij koning mocht zijn over zo'n groot deel
van het volk, maar één ding bleef hem een doorn in 't oog, namelijk dat er in zijn rijksgebied
geen tempel was. Die tempel stond in Jeruzalem, en daar had Jerobeam niets te zeggen.
Vandaar dat het hem in de zin kwam, ook in z'n eigen rijk zoiets te hebben, en zo werd naast
de stad Dan in het Noorden, dit Bethel uitgekozen als de plaats waar een altaar voor de Here
gebouwd zou worden, en waar de tien stammen hun religie konden beoefenen.
Wij zouden zo zeggen: dat was mooi van Jerobeam, want hij zorgde blijkbaar niet alleen voor
de stoffelijke, maar ook voor de geestelijke belangen van zijn onderdanen. Is het niet
prachtig, dat Jerobeam bij al z'n regeringszorgen de bouw van kerken en altaren niet vergeet?
Ja, dit schijnt vroom, maar de werkelijkheid is juist andersom.
Jerobeam, de zoon van Nebat, heeft in Israëls geschiedenis de ongunstigste naam gekregen,
omdat hij "Israël zondigen deed", en deze zonde school juist in de altaarbouw te Bethel.
Vooreerst deed Jerobeam dit niet uit godsdienstige, maar uit politieke overwegingen. Hij was
maar bang dat zijn mensen bij hun jaarlijkse bezoek aan de tempel in Jeruzalem weer naar de
oude koningsstad zouden verlangen, en hem afvallig worden. Dit wilde hij tot elke prijs
vermijden, en daarom zei Jerobeam: u hoeft niet meer naar Jeruzalem, u kunt het veel dichter
bij huis krijgen, ik bouw u een heel mooi kerkje en een heel lief altaar in Bethel!
De zonde van Jerobeam was, ten eerste dat hij de geestelijke eenheid van het volk des Heren,
die ondanks de politieke verdeeldheid moest blijven bestaan, verscheurde.
De kerk te Bethel was scheurkerk.
En in de tweede plaats was het religieuze bedrijf daar niets anders dan eigenwillige
44