hoofdstuk i: dubieuze posten. - AH Bogaards

HOOFDSTUK III: JEFTA.
In Hebreeën 11, de "galerij der geloofshelden" krijgt ook Jefta een plaats. En nog niet eens
een achteraf plaatsje, want de schrijver stelt hem rustig op één lijn met David, Samuël, en de
profeten.
Als we dit lezen, wrijven we ons even de ogen uit en vragen verwonderd: Is Jefta óók onder
de profeten? Als het niet in de Bijbel stond, zouden wij er stellig nooit aan gedacht hebben
deze man onder de gelovigen te rekenen, laat staan in te delen bij de helden des geloofs. En
Jefta zelf, gesteld dat hij eens de Hebreeënbrief had kunnen lezen, zou ook wel een beetje
beteuterd gekeken hebben, en zich wat onwennig gevoeld in dit illuster gezelschap.
Als u de levensgeschiedenis van deze aarts-avonturier in het Richterenboek naleest, krijgt u
van hem niet een bepaald verheffende indruk.
Het begint al met z'n geboorte.
Jefta was 'n onecht kind, en z'n moeder was 'n sletje, zodat "de duistere doem van de
bastaard" aldoor boven z'n hoofd hangt. Daar kon hij natuurlijk niets aan doen, maar voor z'n
broers was dat voldoende, om hem met een scheel oog aan te kijken, en in de hoek van de
minderwaardigen te zetten. U kunt begrijpen, hoe dat vasthaakt in een knapenziel, zo altijd
als het "hoerenkind" te worden gescholden en geschuwd. Daar groeit iets wrangs in dat jonge
leven, en dat wordt er niet beter op, als de jongens, groot geworden, hem rondweg te kennen
geven, dat hij in de deftige familiekring niet meer thuis hoort, en dat hij er in elk geval niet
meer op rekenen moet, dat hij één cent van vader zal erven.
Zo wordt dat vreemde jong uit het nest gegooid.
En hiermee begint de avonturiersloopbaan van de banneling.
Met een ziel vol bitterheid over wat hem aangedaan is door z'n "vrome" broers wijkt hij uit
naar het land Tob, ergens in Syrië, en verzamelt daar een bende om zich heen van wat de
Bijbel noemt "lichtzinnige mannen". U kunt wel zeggen een troep losbollen, jongens van de
vlakte, lieden die tegenwoordig voor Veenhuizen rijp zouden zijn. Met deze zware jongens
kan hij beter overweg dan met die vrome kliek thuis. Er zijn wellicht bij die evenals Jefta ontgoocheld
zijn door het leven, maar de meesten zullen wel het een en ander op hun kerfstok
gehad hebben. In elk geval voelt hij zich in deze kring volkomen thuis, en het genoegen is
blijkbaar wederzijds, want de bende kiest hem tot leider. Zo wordt Jefta roverhoofdman. "Zij
trokken er met hem op uit" staat er in Richteren 11:3, en dat wil heel nuchter zeggen, dat deze
rebellentroep nu eenmaal niet van de wind kan leven. Het zijn echte rampokkers, die rovend,
moordend en brandstichtend de wegen onveilig maken. We kennen deze ongure elementen
uit de geschiedenis van de barmhartige Samaritaan, waar een soortgelijke bende een man
halfdood aan de weg had laten liggen, nadat ze hem eerst van geld en goed hadden beroofd.
Men kan Jefta wel een mooie rol laten spelen, door hem voor te stellen als 'n soort geus, een
ondergronds werker, die zoveel hij maar kan de "vijanden van Israël", de Filistijnen en dat
gespuis afbreuk doet, maar de Schrift zegt daar geen woord van, en ik geloof er eerlijk
gezegd ook niet veel van. Het is veel meer waarschijnlijk, dat deze uitgestotene uit zijn eigen
vaderland, de verjaagde van z'n erve door z'n eigen familie, zich meer dan eens stiekem
gewroken heeft op z'n eigen stamgenoten. Jefta is de man die in ruwe verbittering opgroeit in
het heidense land, langzamerhand maling krijgt aan de hele boel thuis, en de lieden niet meer
verdragen kan, die de naam "Jahwè" voor in de mond hebben, maar alle liefde missen.
Ziedaar Jefta, de avonturier, de bandietenleider, de man met de rode hand, de verbitterde
balling-woestijnzwerver, en we staan ietwat verlegen, als we deze man terugvinden in het
12