HERINNERINGEN AAN EEN PELGRIM NAAR ... - Hendrik Poorter

Poorters in Haringkarspel, deel 2 25
Uit het leven van Maertje,
Pieter's tweede vrouw
Na de dood van Anna, zijn eerste
vrouw is Pieter hertrouwd. Mogelijk is hij
pas naar aanleiding van dit huwelijk tot de
Gereformeerde kerk toegetreden, wat dus
in de taal van destijds betekende dat hij
Hervormd werd. De doop van de kinderen
uit zijn eerste huwelijk is namelijk niet
aangetroffen in de vanaf 1619 bewaard
gebleven doopboeken van Haringkarspel.
Wél vinden we daarin, onder vermelding
van de buurtschap Dircx-horn, dat Pieter
Sijmonsz Poorter op 10 april 1652 'een
kint ten doop gepresenteert heeft ende
genaemt Cornelis'. Op 16 mei 1655
'presenteert hij zijn kint ten doop genaemt
Claes'. Een derde kind, gedoopt op 24 juni
1657 is het dochtertje Anna. De naam van
de moeder wordt niet vermeld, maar uit
andere bron weten we dat ze Maertje
Willems heette.
De doop werd liefst zo spoedig
mogelijk na de geboorte in het midden van
de gemeente bediend, en wel op de
eerstvolgende of zo nodig tweede zondag
daarop volgend. Moeder Maertje heeft
waarschijnlijk nog in het kraambed
gelegen en kon dus niet bij de doopdienst
aanwezig zijn. Hoewel Pieter in Dirkshorn
woont, worden de kinderen gedoopt in de
kerk die in Kerkbuurt staat, de oude St.
Christinakerk. Waarschijnlijk heeft ds.
Antonius Cloppenburg de doop bediend.
Dirkshorn, of Dirckx-horn zoals het
vroeger gespeld werd, kreeg pas in 1659
een eigen kerkgebouw. Deze kerk werd
later gesloopt en op die plaats staat
tegenwoordig het gemeentehuis van
Haringkarspel.
De baby werd na de geboorte eerst
in lauw water gebaad en moest daarna
ingewikkeld worden, iets wat alleen
gedaan kon worden door daarin bekwame
vrouwen. De kleine werd eerst in een
grote linnen doek gepakt dat het hoofd en
hele lichaam bedekte en daarna met een
soort zwachtels van verschillende breedte
omwonden. De wijze van wikkelen was
aan de leeftijd aangepast. Zuigelingen tot
de leeftijd van twee a drie maanden
werden totaal ingewikkeld met de armen
langs het lijf. Als ze drie tot zes maanden
oud waren werden ze van de oksels tot en
met de voeten ingesnoerd, maar kregen
de armpjes vrij. Op de leeftijd van zes tot
negen maanden werd het wikkelen
langzamerhand achterwege gelaten. Het
wikkelen werd vroeger nodig geacht om
navelbreuk te voorkomen en het kind een
rechte rug en rechte benen te doen
krijgen. Cornelis, Claes en Anna zullen op
die manier zijn behandeld.
Pas als Maertje in bed gelegd was, de
nieuwgeborene ingewikkeld en de
kraamkamer opgeruimd, mocht vader
Pieter binnenkomen en werd hem de baby
overhandigd. De warme kandeel stond dan
klaar en na alle spannende uren schonk
Pieter deze aan de buurvrouwen en
binnenkomende familieleden. Iedereen kon
dan de nieuwgeborene bewonderen.
Kandeel is een warme drank bereid uit
wijn (ook wel bier of melk) met dooiers
van eieren, suiker en kaneel, speciaal
vervaardigd voor jonge kraamvrouwen en
de kraamvisite. Als kraamheer droeg
Pieter bij deze gelegenheid de
kraamherenmuts met kwast.
Twee schilderijen van Jan Steen,
genaamd 'De Tweeling' en 'De Kraamvisite'
geven ons een goed beeld van
wikkelkinderen. Het kind werd in de
zogenaamde 'bakermat' verschoond en
gevoed. Zo'n bakermat was een grote,
platte, uit wilgeteen gevlochten mand met
een rugscherm. De verzorgster kon er
languit met de voeten naar voren gericht
inzitten. Het rugscherm behoedde baby en
verzorgster enigszins voor tocht langs de
grond. Het open vuur op de haardplaats
veroorzaakte luchtverplaatsing: de warme
lucht steeg op, daalde in de hoeken van de
kamer en werd over de grond weer door