HERINNERINGEN AAN EEN PELGRIM NAAR ... - Hendrik Poorter

Poorters in Haringkarspel, deel 2 13
maente daege ure Keijserlijke
Majesteits lectis als vooren:
Ende want ick Openbaer
Notaris voornoemt bij tgundt
voorsz. staet mette voorsz.
getuijgen
geweest.
tegenwoordichen
H. J. van der Lijn Not.
1606
J. Cornelisz
Cornelis Jansz Baert’ –
De notaris geeft een duidelijke
tijdsaanduiding. Het is het jaar 1606, het
feestelijke dertigste regeringsjaar van
Rudolf II, Rooms Keizer. Vanaf Karel de
Grote behoorden de Nederlanden tot het
'Heilige Roomse Rijk der Duitse Natie'. De
heersers over dit gebied beschouwden zich
als opvolgers van de Romeinse keizers,
gekroond in Rome, vandaar de naam
'Rooms keizer'. Pas bij de Vrede van
Munster in 1648 verbraken de
Nederlanden de band met Duitsland. De
vierde indictie duidt het vierde tijdgebied
of tijdindeling aan. Een trebellianque portie
is het vierde part van een overhands
gemaakte erfenis in een boedel.
Aan het hoofd van het testament
gebruikt de notaris de aanduiding 'Sijmon
Pietersz alias Poorter', wat betekent
'andersgezegd Poorter'. Verderop in de
acte staat ook nog dat Pieter zich zelf
Poorter noemt, of 'baptiseert'. Sijmon kan
zich blijkbaar als poorter beschouwen, ook
al woont hij in een buurtschap, namelijk
Langh Calverdijck. Dit wijst er op dat hij
de poortersrechten van een stad bezit.
De erfenis omvat roerend en
onroerend goed, actiën en credieten. Ook
hieruit krijgen we enigszins de indruk dat
het hier om het bezit van een koopman
gaat.
Sijmon benoemt zijn broer Cornelis,
het dochtertje van zijn overleden zuster
Maddalena en zijn halfzuster Anna als zijn
universele erfgenamen. Er is maar één
deel van de erfenis waarvoor Sijmon een
bijzondere regeling treft, namelijk voor
een stuk weiland van in totaal bijna 3
hectare wat hij samen met zijn halfzuster
Anna bezit en dat na zijn dood aan zijn
broer Cornelis moet komen.
Sijmon is in 1606 kennelijk nog
ongetrouwd. Wat was de reden dat hij in
de lente van dat jaar een testament liet
opmaken? Liep hij een groter risico dan
anders of ging hij voor zaken
buitenslands? In 1613 sloot hij de
befaamde weddenschap af om naar het
Heilige Land te trekken en binnen een jaar
terug te zijn. Hieruit zouden we kunnen
afleiden dat hij al geruimere tijd
connecties had met zakenlieden die buiten
onze grenzen handel dreven.
Een bescheiden spoor van Sijmon's
financiële activiteiten vinden we terug op
de Schepenrol van 1615, 1616 en 1623.
Schepenen doen in die jaren een uitspraak
over geschillen bij handelstransacties door
hem aangegaan. Het is trouwens
opmerkelijk dat de extra geldelijke inzet
bij de weddenschap van 1613 eveneens
wordt beschouwd als 'gedaan
comenschap'.
De Schepenrollen van Haringkarspel
zijn bewaard gebleven vanaf 1599. In het
derde boek, wat de tijd van 1609 tot 1617
omvat, bevindt zich het rechtsgeding over
de weddenschap naar Jeruzalem. Achter in
het boek bevinden zich een aantal losse
aantekeningen, o. a. over de totale
huurwaarde van alle onroerend goed in
Haringkarspel over 1613. Daar staat, de
volgende overeenkomst opgetekend,
opnieuw een weddenschap:
– ‘Lieven Jacob Wals
vercoft an Claes Walravens
Cunst ende Cornelis Gerryts
Gorter twee voer errite ende
dat op conditie te weten op een
jare dach ende op Aerian
Jacobs syn hylick soo Lieven