Jaarverslag 2007 - Joods Historisch Museum

Max van Rooy
Als een
kristallijn
uurwerk
uit de
kelderbodem
architectuurcriticus
Om aan te geven dat Japanners de fijnzinnigste inpakkers ter wereld zijn
en meesters in het woekeren met ruimte, wordt gezegd: men beheerst
daar de kunst om een piano in een zakdoek te verpakken. Aan dit won­
derbaarlijke beeld moest ik denken toen ik in het voorjaar het zorgvuldig
getransformeerde JHM bezocht. In het gloednieuwe auditorium zou ik een
lezing houden over recente museumarchitectuur en de verbouw en reno­
vatie van het JHM door UNStudio (Ben van Berkel / Caroline Bos) moesten
natuurlijk het sluitstuk van mijn voordracht vormen.
Het woord ‘spectaculair’ was onvermijdelijk in mijn verhaal dat vooral
ging over het museumgebouw als autonoom kunstwerk, bijvoorbeeld het
Guggenheim Museum in New York en Bilbao, Centre Pompidou in Parijs,
het Groninger Museum en het Joods Museum van Libeskind in Berlijn.
Spectaculair is ook het Mercedes­Benz Museum in Stuttgart dat UN Studio
ongeveer in dezelfde tijd ontwierp als de ingrijpende JHM­plannen waarop
het woord spectaculair nadrukkelijk níet van toepassing is.
Het hechte conglomeraat van vier oude synagogegebouwen zou werkelijk
architectonisch spektakel niet verdragen. De architect heeft hier eigenlijk
het omgekeerde gedaan: zijn fenomenale technische vernuft waarmee hij
op andere plekken in de wereld de gewaagdste constructies maakt, heeft
hij hier gebruikt om orde en helderheid te scheppen. Om een museum­
winkel met geen enkele vermorste vierkante centimeter uit te vinden.
Om een prentenkabinet als een kristallijn uurwerk uit de kelderbodem
op te graven. En, heel knap, om letterlijk nieuw licht te brengen in het
voorheen toch wel donkere, joodse hart van Amsterdam.
62 jaarverslag jhm 2007