klik hier voor de bijlage bij dit bericht - de Aardespiegel

Hoe IJsland uit de crisis komt*
meer democratie in plaats van bezuinigingen
door Arjen Nijeboer
De inwoners van IJsland gaan wel op een heel bij-
zondere manier om met de financiële crisis. Terwijl
overal in het Westen belastingbetalers opdraaien
voor de wandaden van bankiers, weigerde de IJs-
landse bevolking tot twee keer toe per referendum
om de kosten van de kredietcrisis op zich te ne-
men. In plaats daarvan vaardigden ze arrestatie-
bevelen uit tegen een aantal hoofdverantwoordelij-
ken en besloten ze een nieuwe grondwet te schrij-
ven die een herhaling van de financiële crisis moet
voorkomen. Via het internet kon de hele IJslandse
bevolking ideeën voor de grondwet aandragen.
Later dit jaar wordt het eindresultaat in een refe-
rendum aan de kiezers voorgelegd. Intussen bloeit
de IJslandse economie op en laat het land zo’n
beetje de hoogste groeipercentages van Europa
zien. Al met al is IJsland een schoolvoorbeeld van
een alternatieve, betere crisisaanpak.
Overal in de ontwikkelde wereld was het sinds 1990 hetzelfde: deregulering van financiële markten, fusies en
overnames in de bankenwereld die tot financiële reuzen leidden, en de introductie van exotische financiële pro-
ducten die ogenschijnlijk geld uit het niets maakten. Maar in plaatsen als IJsland ging het allemaal nog een stapje
verder.
IJsland op avontuur
www.aardespiegel.nu - donderdag 12 juli 2012 - eerste jaargang Nr. 24
In 1991 kwam de conservatieve Onafhankelijkheidspartij aan de macht. Onder leiding van de nieuwe premier
Oddsson werd een stevig vrije-marktbeleid ingezet. De banken – waaronder de voormalige Centrale Bank Lands-
banki, waar de beruchte internetdochter Icesave onder viel – werden geprivatiseerd, de financiële markten gede-
reguleerd, de wisselkoersen flexibel gemaakt en de bedrijvenbelasting werd verlaagd van 50 naar 18 procent. Met
een regeerperiode van 13 jaar was Oddson de langst zittende premier van IJsland. Na zijn politieke carrière werd
hij in 2005 voorzitter van de IJslandse Centrale Bank. Hierdoor werd hij toezichthouder over de financiële sector
die hij zelf via privatisering en deregulering in het leven had geroepen.
Onder dit beleid groeide de IJslandse financiële sector enorm. De omvang van het balanstotaal van de IJsland-
se banken was gestegen van bijna tweemaal het IJslandse BBP in 2003 tot tien keer het BBP in juni 2008.
De IJslandse expansie was echter vooral gebaseerd op het aantrekken van vreemd vermogen uit het buitenland,
dat opgenomen was in andere valuta dan de IJslandse kroon. Dat geld werd voor een belangrijk deel uitgezet in
* Dit artikel is eerder verschenen
in het tijdschrift Locomotie.
7 terug naar boven