klik hier voor de bijlage bij dit bericht - de Aardespiegel

More documents

Recommendations

Info

nieuwe vormen van ellende ‘Quand la misère chasse la pauvreté’ (Wanneer ellende de armoede verjaagt) is de titel van een in 2003 versche- nen essay van Majid Rahnema, jarenlang lid van de Unesco en voormalig Iraans minister van Onderwijs. Daarin toont hij met voorbeelden aan, hoe de moderne economie die vorm van armoede aan het verdrijven is, die eeu- wenlang de bestaansvorm voor het grootste deel van de mensheid gold en die met gemoedelijkheid en gemeen- schapszin gepaard kon gaan. In plaats daarvan zijn er nieuwe vormen van ‘ellende’ ontstaan, niet in het minst in die delen van de wereld, waar welvaart definitief gevestigd leek te zijn. In 2008, het jaar waarin de crisis duidelijk werd, verscheen een volgende publicatie: ‘La puissance des pauvres’. (Actes Sud 2008) In één van de gesprekken waarmee het boek begint, en dat hij samen met de architect en historicus van de techniek, Jean Robert, in dialoog-vorm schreef, wijst hij er eens te meer op hoe belangrijk het is om het onder- scheid tussen armoede (pauvreté) en miserie (misère) te handhaven. In de hedendaagse definitie van armoede, (waarbij de armoedegrens op 1 à 2 dollar per dag wordt vastgesteld) krijgt de armoede, die als conditie voor het grootste deel van de mensheid steeds van kracht is geweest, geen plaats meer ingeruimd. Vanuit het huidige economische standpunt is armoede hoofdzakelijk een vorm van tekort, van een ontbreken, en wordt ze aldus ontdaan van de waarde die ze in een gemeenschap kan vertegenwoordigen. Nog afgezien van de bijzondere waarde die aan vrijwillige armoede, hoe uitzonderlijk ook, kan worden toegekend. Want vrijwillige armoede, al dan niet binnen het kader van een religieus systeem, geeft nog eens duidelijk te kennen, welke waardevolle plaats aan armoede toekomen kan. Wat heden ten dage als armoede wordt bestempeld, heeft volgens de auteurs weinig met deze vorm van armoede nog van doen, het is in veel gevallen ‘miserie’ geworden. Het is armoede die niet ‘vom Geist beflügelt’ is, en dat ook niet, nooit kan worden. het eigen vermogen verwerkelijken De reden waarom dit het geval is, wordt reeds met de titel van het boek aangeduid: ‘La puissance des pauvres’. Neen, niet: de macht van de armen, maar eerder de kracht. Het is puissance tegenover pouvoir, potentia tegenover potestas. Potentia betekent ‘vermogen’. De auteurs, die elkaar in de jaren zeventig in het denkspoor van onder andere Ivan Illich hebben leren kennen, beroepen zich in hun dialoog op de termen die Spinoza in zijn Tractatus Theologico-Politus aanwendt. www.aardespiegel.nu - donderdag 12 juli 2012 - eerste jaargang Nr. 24 Het vermogen van iedere mens (zijn ‘potentieel’) bestaat er in te kunnen verwerkelijken wat hij als potentia, als aanleg in zich draagt, aldus Spinoza. De kloof is er niet een tussen welgestelden en armen, maar een tussen diegenen die in staat blijken het eigen potentieel te verwerkelijken en zij die aan externe richtlijnen gevolg geven. Extern betekent; datgene wat niet deel uitmaakt van de individuele potentia. Het domein van de potestas, de macht, is het rijk van diegenen die gehoor geven aan de roep van het externe, of zij nu macht uitoefenen of macht ondergaan. Het zich beroepen op het eigen vermogen en dit vervolgens te kunnen verwerkelijken is het domein van de potentia. Een eenvoudig en sober leven is daar als het ware de eerste voorwaarde toe. Alle stre- ven om aanzien, macht en welvaart naar zich toe te halen, vertroebelt deze klare verbinding tussen rede en ver- langen, die aan de potentia eigen is. Deze klare verbinding is tevens bron van vreugde. Volgens de auteurs is het leven van Spinoza een duidelijk toonbeeld van wat armoede vermag. Hij had zich aan de kant van de machtigen en de welvarenden kunnen scharen in het rijke Amsterdam van zijn tijd. Zijn keuze was duidelijk een andere. Hij koos voor de essentie (het wezen en dat wat het vraagt om zich te kunnen ontplooien) en stelde zich in dienst ervan, een dienstbaarheid die de signatuur van vrijheid draagt. In tegenstelling tot machtsuitoefening, die alle 4 terug naar boven
tekenen van onderworpen zijn aan het eigenbelang vertoont. Het spreekt voor zich dat armoede die wordt opgelegd en dus wordt ondergaan als het gevolg van externe machtsaanspraken, nog niet de bevrijdende kracht kan hebben, als de armoede die van binnenuit, als zelfgeko- zen vorm van verwerkelijking van het eigen vermogen, beoefend wordt. Maar is juist niet de armoede van binnenuit, de armoede als vermogen reeds een eerste stap in de richting van geleefde broederlijkheid? Het omwille van de ander van binnenuit opleggen van beperkingen tegenover een van buitenaf afgedwongen besparingsplan omwille van eigenbelang? Is het tenslotte niet de armoede die, ‘vom Geist beflügelt’, niet alleen aan de armen, maar meer nog aan de machtigen, hun terug de wegen zal openen naar een toekomst waar de armoede als vermogen haar waarde te- rugvindt en daardoor iedere mens aan waardigheid zal winnen? Althans, dit beluister ik ook in de verzuchtingen van sommigen in dit land, dat ons allen in Europa tot wieg is geweest: Kunnen we niet terug gewoon arm worden? Europa’s Schande www.aardespiegel.nu - donderdag 12 juli 2012 - eerste jaargang Nr. 24 Dem Chaos nah, weil dem Markt nicht gerecht, bist fern Du dem Land, das die Wiege Dir lieh. Was mit der Seele gesucht, gefunden Dir galt, wird abgetan nun, unter Schrottwert taxiert. Als Schuldner nackt an den Pranger gestellt, leidet ein Land, dem Dank zu schulden Dir Redensart war. Zur Armut verurteiltes Land, dessen Reichtum gepflegt Museen schmückt: von Dir gehütete Beute. Christine Gruwez Die mit der Waffen Gewalt das inselgesegnete Land heimgesucht, trugen zur Uniform Hölderlin im Tornister. Kaum noch geduldetes Land, dessen Obristen von Dir einst als Bündnispartner geduldet wurden. Rechtloses Land, dem der Rechthaber Macht den Gürtel enger und enger schnallt. Dir trotzend trägt Antigone Schwarz und landesweit kleidet Trauer das Volk, dessen Gast Du gewesen. Außer Landes jedoch hat dem Krösus verwandtes Gefolge alles, was gülden glänzt gehortet in Deinen Tresoren. Sauf endlich, sauf! schreien der Kommissare Claqueure, doch zornig gibt Sokrates Dir den Becher randvoll zurück. Verfluchen im Chor, was eigen Dir ist, werden die Götter, deren Olymp zu enteignen Dein Wille verlangt. Günther Grass 5 terug naar boven
Page 1 and 2: edactioneel Als we in goed onderlin
Page 3: colofon De volgende Aardespiegel ve
Page 7 and 8: Hoe IJsland uit de crisis komt* mee
Page 9 and 10: In december 2011 en januari 2012 we
Page 11 and 12: www.aardespiegel.nu - donderdag 12
Page 13 and 14: Kunstspiegel door Evelien Nijeboer
Page 15 and 16: antwoordelijkheid met zich mee, waa
Page 17 and 18: politieke partijen Dan als laatste
Page 19 and 20: dan progressieve kretologie behelst
Page 21 and 22: Column door Werner Govaerts cultuur
Page 23 and 24: Reacties van lezers vragen Zoals in
Page 25 and 26: In het nieuwste nummer van Motief,

klik hier voor de bijlage bij dit bericht - de Aardespiegel

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?