klik hier voor de bijlage bij dit bericht - de Aardespiegel

colofon
De volgende Aardespiegel verschijnt
donderdag 26 juli 2012
rond het middaguur.
De deadline voor kopij is de
maandagmiddag ervoor om 13
uur.
De Aardespiegel is een initiatief
van Jac Hielema en wordt uitgegeven
door Stephan Geuljans,
Ferdinand Zanda, Evelien Nijeboer
en Jac Hielema.
De Aardespiegel wordt geleid
door de kernredactie bestaande
uit Stephan Geuljans, Ferdinand
Zanda, Evelien Nijeboer en Jac
Hielema.
Aan dit nummer van De Aardespiegel
werkten mee:
• Christine Gruwez
• Arjen Nijeboer
• Hedwig Hagedorn
• Renée Zeylmans
• Evelien Nijeboer
• Michel Gastkemper
• Werner Govaerts
• Frans Wuijts
• Jac Hielema
• en vele vele anderen.
Wilt u voortaan ook De Aardespiegel
ontvangen? Op
www.aardespiegel.nu kunt u zich
aanmelden.
De Aardespiegel is geheel afhankelijk
van donaties.
Schenkingen kunt u storten op
rekeningnummer:
1985.64.546
ter attentie van Stichting
Geesteswetenschappelijke
Onderzoeksjournalistiek te Zwolle
zelfbeschikking en waardigheid
Niet alleen is armoede geen schande, armoede is als conditie onafscheidelijk verbonden met de menselijke staat.
Tenminste, als je onder armoede verstaat, met een beperkt aantal middelen toch over het levensnoodzakelijke te
beschikken en een waardig bestaan te kunnen leiden. Dit waardig bestaan houdt ook in dat je tot een zekere ma-
te over jezelf kan beschikken. Over je gaan en staan, over je boomgaarden, over je vissersboot (in de jaren ne-
gentig werden er EU subsidies verstrekt aan de vissers om hun traditionele visserssloep te vernietigen, op dezelf-
de manier zoals er EU subsidies verleend werden om oude olijfbomen om te hakken) kortom te beschikken over
hoe je je tijd en je leven wil besteden. En dit zonder enige willekeur maar steeds binnen het kader van je ge-
meenschap, aan wiens normen en waarden je deel neemt. Want ook dat is waardigheid.
Als armoede waardigheid niet uitsluit, is het al evenmin een straf. Het is ook geen bewijs van onvermogen of
van een tekortschieten. ‘Wij zijn steeds arm geweest’, hoor je heel veel Grieken zeggen. Ze zeggen het niet zon-
der trots. Ze hebben steeds sober geleefd en tot op de dag van vandaag is dat voor een groot aantal onder hen
nog steeds het geval. Deze eeuwenlange armoede heeft hun eigenwaarde niet aangetast. Wel integendeel. Het
verschil met wat er nu gebeurt is dat het dit keer niet om ‘armoede’ gaat. Het klopt dat ze, in de woorden van
Günther Grass ‘veroordeeld’ zijn. Veroordeeld niet tot armoede; maar tot ‘miserie’. En de kern van de miserie be-
staat hierin dat deze van buitenaf is opgelegd, waarbij ze aan de schandpaal te kijk worden gesteld. Want het is
niet enkel een mate van materiële welvaart die drastisch wordt ingeperkt, het is tezelfdertijd als gevolg daarvan
ook de inperking van een mate van zelfbeschikking.
veroordeeld tot miserie
www.aardespiegel.nu - donderdag 12 juli 2012 - eerste jaargang Nr. 24
Dit inperken van zelfbeschikking wordt duidelijk in het licht van de decennia die aan de huidige situatie voorafgin-
gen. Was de Griekse bevolking arm, ook jaren nog na de tweede wereldoorlog, dan is anno 2012 de armoede een
heel andere aangelegenheid. En dit omdat – zij het vaak op een sluipende manier - de armoede verjaagd is ge-
worden door wat miserie kan worden genoemd. Miserie is bijvoorbeeld de nu niet meer haalbare maandelijkse
afbetaling van leningen, voor de aankoop van goederen die een halve eeuw geleden nog als overbodig werden
gezien, een luxe die aan het bestaan geen enkele meerwaarde kon geven. In de jaren vijftig had het overgrote
deel van de Griekse bevolking geen schulden gemaakt. Nog niet. Je was arm, maar je had voldoende om te leven.
Sommige films uit die tijd, waar je mensen uit een buurt de zondagnamiddag met elkaar ziet doorbrengen, zijn
tegenwoordig weer populair. Net zoals een sociologische studie over de eetgewoonten van de Grieken tijdens de
tweede wereldoorlog, die nu dienst doet als een soort kookboek; met recepten hoe je met een minimum aan in-
grediënten een maaltijd voor je gezin op tafel kan zetten.
Kunnen we niet terug ‘gewoon arm’ worden, vragen Grieken zich af. Gewoon arm is uiteraard niet hetzelfde als
extreme armoede, die in de regel met vormen van uitbuiting samenhangt. ‘Terug gewoon arm worden’! Dit kan
verbazing wekken, ook omdat dergelijke uitspraken niet enkel door de oudere generatie, maar ook door dertigers,
veertigers worden gedaan. Zelfs indien ze nog een inkomen hebben, zijn zij het die het sterkst allerlei vormen van
‘miserie’ aan den lijve ondervinden. Zoals de technicus, die op de luchthaven een volle baan heeft (zeven dagen
per week) en daarnaast ook nog in de avonduren als winkelier in een kleine kruidenierszaak werkt. Om de eindjes
aan elkaar te knopen. Slechts af en toe kan hij zijn kinderen zien. Gezinsleven schiet er bij in. En alhoewel hij zich
gelukkig prijst nog werk te hebben, is dit feit alleen al een vorm van miserie... Samen met het besef dat er geen
weg meer terug is, naar de periode waar armoede nog armoede kon zijn en geen ellende.
3 terug naar boven