volkscultuur magazine 2 2011 - Nederlands Centrum voor ...

54
Keti Koti in Amsterdam
‘De viering van de afschaffing van de slavernij, elk jaar op 1 juli, is onderdeel van het Nederlands nationaal immaterieel erfgoed’. Dat
zegt Artwell Cain, de directeur van het Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden en Erfenis (NiNsee). Elk jaar wordt Keti Koti
gevierd in het Oosterpark in Amsterdam, vorig jaar trok het zo’n 30.000 bezoekers. Herdenken wordt gecombineerd met vieren. De
viering begint altijd met een traditionele optocht naar het Slavernijmonument. Op het festivalterrein zijn er optredens en kunstpresentaties.
Keti Koti betekent letterlijk: de ketenen verbroken.
De viering van Keti Koti is altijd omgeven geweest met veel tradities.
Tijdens de plechtige optocht en tijdens het feest is er steeds
veel Surinaamse klederdracht en traditionele volksmuziek van met
name de Afro-Surinamers te zien en te horen. De deelnemers aan
de optocht naar het nationaal slavernijmonument zijn altijd feestelijk
uitgedost. De nationale herdenking vindt plaats in aanwezigheid
van gezagdragers van de Nederlandse regering en van de
gemeente Amster dam. Daarna volgt het bevrijdingsfeest in het
Oosterpark.
Ook hier wordt weer veel ruimte ingeruimd voor de tradities. Op
het hoofdpodium zijn er muziekacts met optredens van (soms
internationaal) bekende groepen, zoals dit jaar de Jamaicaanse
Reggaeformatie Third World, met onder meer teksten waarin het
slavernijverleden wordt bezongen. Speciaal voor de tradities is op
één van de podia het Huis van de Voorouders ingericht. Hier worden
traditionele manieren van voorouderverering beoefenend,
ondersteund door traditionele rootsmuziek en traditionele wintirituelen:
muzikale rites, gebeden en plengoffers. Niet minder traditioneel
is de Caribische markt, met heel veel kraampjes met lekker
eten. ‘Lekker eten hoort bij een Surinaams feest’, zegt de organisator
van de Amsterdamse viering van Keti Koti, Vincent Soekra.
Speciaal voor kinderen en jongeren zijn er ook diverse activiteiten,
zoals in de Hof van Anansi, waar professionele verhalenvertellers
vertellen over de slimme spin Anansi, diep geworteld in de
Afrikaanse verteltraditie. Het waren de tot slaaf gemaakte
Afrikanen die de verhalen mee naar Suriname namen en waardoor
Volkscultuur Magazine
Anansi belangrijk Surinaams immaterieel erfgoed werd. De Hof
van Anansi is een manier om de kinderen op een speelse manier
met verleden, heden en toekomst te confronteren. Het Boni/Tula
podium, zo genoemd naar twee vrijheidsstrijders, is er speciaal
voor de jongeren. Hier zijn kunstexposities te zien en er is plaats
voor debat. Het thema dit jaar is ‘Echo van het verleden’.
Uitgangspunt vormen brieven van tot slaven gemaakte mensen.
Identiteit
Voor Surinamers is het feest onderdeel van hun culturele identiteit.
Surinaamse kinderen krijgen het met de paplepel ingegoten in de
verhalen die hun ouders over de slavernijperiode vertellen. Ook de
Antillianen vieren Keti Koti, al hebben zij nog een ander speciaal
bevrijdingsfeest, de dag van de vrijheidsstrijder Tula, op 17 augustus.
De wortels van Keti Koti gaan terug tot in 1863, toen in
Nederland de slavernij werd afgeschaft. Sindsdien wordt het in
Suriname elk jaar gevierd. In 1963, honderd jaar na de afschaffing
van de slavernij, kreeg Keti Koti in Suriname de status van nationale
feestdag.
Ook in Nederland werd het feest steeds populairder. In de jaren
vijftig en zestig waren het Surinaamse studenten die het feest hier
introduceerden. Na de onafhankelijkheid, in 1975, gingen Surinaamse
welzijnsorganisaties ijveren voor het feest. De nazaten van
de slaven streefden naar een nationaal monument, om de herinnering
levend te houden. Volgens Artwell Cain, de directeur van
NiNsee, dat vlak tegenover het monument gelegen is, heeft de
nationale herdenking, zoals die met name vanaf 1995 vorm kreeg,