volkscultuur magazine 2 2011 - Nederlands Centrum voor ...

48
Deze twee zijn persoonlijk. De bal kan van gummi (rubber) of van
sajet (stof) zijn gemaakt. Het is de bedoeling, dat een speler in drie
slagen zijn of haar bal in een vak met een zo hoog mogelijk puntenaantal
slaat, bij voorkeur via de palen. Men mag ook via de
opstaande zijkanten (rabat) spelen of de bal effect meegeven, dat
vooral bekend is van biljart.
Men speelt in een team van drie spelers, die om de beurt spelen.
Het hoogst mogelijke puntenaantal is 12 per spel. Als men geen
punten haalt, heeft men ‘poedel’ geslagen. Een partij bestaat uit
drie spellen. Theoretisch gezien kan een team dus een maximum
Kolven is een sport die
men tot op hoge leeftijd
kan beoefenen
score van 5 x 12 = 60 x 3 = 180 halen. ‘Maar dat heb ik nog nooit
meegemaakt. Er was vorig jaar bij de kampioenschappen wel
iemand, die twee keer achter elkaar 60 punten sloeg. Dat was
uniek’, zegt Martin Bakker, secretaris van de Koninklijke
Nederlandse Kolf Bond (KNKB).
Trots op de geschiedenis
De KNKB is in 1885 opgericht. De bond heeft toen de regels voor
het kolven op schrift gesteld. Kolven wordt nu alleen nog in
Noord-Holland gedaan. Dat is een heel verschil met vroeger, toen
het spel mateloos populair was. Vroeger werd het in Friesland,
Noord- Holland, Zuid-Holland, Zeeland en Utrecht gespeeld. Nu is
er alleen nog een hele oude baan in Utrecht. Daar wordt ook het
Nederlandse archief bijgehouden, door het smedengilde van St.
Eloy in het Eloyengasthuis. Sinds 1730 speelden de smeden daar
het kolfspel op hun eigen baan.’
De KNKB heeft 7 bestuursleden, allemaal vrijwilligers, net als bij de
aangesloten verenigingen. De website met het webmuseum is ter
Volkscultuur Magazine
ere van het 150-jarige bestaan van de KNKB gemaakt. Die wordt
door het St. Eloyengasthuis onderhouden. Zij hebben veel onderzoek
gedaan en hebben nog een archief dat teruggaat tot 1300.
‘Zij hebben bijvoorbeeld de kolfstok van de vader van Anthonie
Fokker’, vertelt Martin Bakker. ‘Wij zijn trots op onze geschiedenis
die terug gaat tot in de Middeleeuwen. In het webmuseum kan
iedereen van deze geschiedenis kennis nemen.’
‘Van kinds af wist ik al van kolven af, wij woonden schuin tegenover
een kolfbaan en mijn vader deed het. Maar ik ging er pas op
nadat ik met vervroegd pensioen was gegaan, op latere leeftijd.
Toen ben ik ook bij de KNKB gegaan. Het zit bij kolven eigenlijk zo:
iedereen kent het hier in Noord-Holland. Omdat het niet op snelheid
en spektakel aankomt, trekt het meestal niet hele jonge
leden. Toch is het wel zo, dat de mensen misschien moeilijk binnen
komen, maar als je eenmaal binnen bent, zit de deur op slot. Met
andere woorden, dan ga je niet meer weg, dan grijpt het je
gewoon. Mijn kinderen doen het nog niet, maar zijn er wel altijd
bij als ik een kampioenschap speel. Ik heb stille hoop.’
Kampioenschappen
Martin Bakker vertelt over de veranderingen. ‘Zo’n jaar of dertig
geleden ging het minder met het ledenaantal. Hoewel er veel
weerstand was, is het kolven toen opengesteld voor vrouwen. Dat
was een tijdlang vloeken in de kerk. Maar sindsdien is het ledenaantal
fors gestegen. Momenteel hebben we 230 vrouwenverenigingen
en zo’n 370 herenverenigingen. Ze spelen niet gemengd,
maar hebben wel allemaal kampioenschappen. Er zijn door Noord-
Holland verschillende banen, waar bij toerbeurt kampioenschappen
gehouden worden. Er zijn in het voorjaar klassekampioenschappen
en in het najaar Nederlandse kampioenschappen. Dan
nodigen we meestal een prominent uit om met een eerste klap de
kampioenschappen te openen. Dat is het hoogtepunt van het jaar.’
Tussendoor zijn er onderlinge wedstrijden. Zo zijn er de Gouden
tientjes-wedstrijden. De winnaar krijgt dan een echt gouden tientje,
naslag natuurlijk, maar toch is het leuk. Het zijn individuele
prijzen. En in Wormer is er ‘Open Wormer’, waarbij iedereen mag
meedoen. Elke vereniging heeft zijn eigen clubkampioenschappen.